انواع وسایل یا کشتی‌های حمل و نقل دریایی

حمل و نقل همیشه بخشی جدایی ناپذیر از لجستیک بین المللی بوده است. با این حال، در سال‌های اخیر، روندهای جدید در تجارت الکترونیک، و توزیع جغرافیایی تولید جهانی، اهمیت حمل و نقل دریایی را در سراسر جهان بیشتر افزایش داده است. مطالعات کنونی نشان می‌دهد که در حال حاضر تقریباً 80 تا 90 درصد لجستیک تجارت بین‌المللی را به خود اختصاص داده است. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به ویژگی‌های اصلی حمل و نقل دریایی و مزایای آن خواهیم داشت.

انواع وسایل و کشتی‌های حمل‌ و ‌نقل دریایی بر اساس نوع کالا، مسیر حمل، ظرفیت و کاربردهای خاص به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این کشتی‌ها شامل کشتی‌های فله‌بر، کانتینری، نفت‌کش، چندمنظوره، رو-رو و تخصصی هستند. در ادامه، به طور کامل به انواع این کشتی‌ها می‌پردازیم:

1. کشتی‌های فله‌بر (Bulk Carriers)

مخصوص حمل کالاهای فله‌ای خشک مثل غلات، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و مواد معدنی.

انواع کشتی‌های فله‌بر:

• الف. فله‌بر خشک (Dry Bulk Carrier):
  • برای حمل غلات، سیمان، سنگ‌آهن و کودهای شیمیایی.
  • دارای محفظه‌های بزرگ و باز با درپوش‌های مقاوم.
• ب. فله‌بر مایع (Liquid Bulk Carrier):
  • حمل مایعات فله‌ای مانند روغن‌های خوراکی، مواد شیمیایی و سوخت.
  • دارای تانکرهای داخلی ضد خوردگی.
• ج. فله‌بر ترکیبی (OBO – Ore/Bulk/Oil):
  • قابلیت حمل مواد معدنی، فله خشک و نفت خام به صورت همزمان.
  • مناسب برای مسیرهای رفت و برگشت با بار مختلف.

2. کشتی‌های کانتینری (Container Ships)

مخصوص حمل کالاهای بسته‌بندی‌شده در کانتینر با استانداردهای ۲۰ و ۴۰ فوت.

ویژگی‌ها:

• ظرفیت بالا: تا ۲۴ هزار TEU (واحد کانتینر ۲۰ فوت).
• سرعت و ایمنی: تخلیه و بارگیری سریع با جرثقیل‌های خاص.
• کاربرد: حمل محصولات مصرفی، لوازم الکترونیکی، مواد غذایی و پوشاک.

انواع کشتی‌های کانتینری:

• الف. فیدر (Feeder):
  • ظرفیت کمتر از ۳۰۰۰ TEU برای حمل کالا بین بنادر محلی.
• ب. پاناماکس (Panamax):
  • با ظرفیت ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ TEU، مناسب برای عبور از کانال پاناما.
• ج. پست‌پاناماکس (Post-Panamax):
  • ظرفیت بالاتر از ۵۰۰۰ TEU، مناسب برای مسیرهای اقیانوسی.

3. کشتی‌های نفت‌کش (Tanker Ships)

مخصوص حمل مایعات و مشتقات نفتی مثل نفت خام، گاز مایع و مواد شیمیایی.

انواع کشتی‌های نفت‌کش:

• الف. نفت‌کش خام (Crude Oil Tanker):
  • حمل نفت خام با ظرفیت تا ۵۰۰ هزار تن.
• ب. تانکر فرآورده‌های نفتی (Product Tanker):
  • حمل بنزین، گازوئیل و نفت سفید.
• ج. تانکر شیمیایی (Chemical Tanker):
  • مجهز به سیستم‌های ضد خوردگی برای حمل مواد شیمیایی خورنده.
• د. LNG و LPG:
  • برای حمل گاز طبیعی مایع (LNG) و گاز نفتی مایع (LPG) با تانکرهای عایق.

4. کشتی‌های چندمنظوره (Multi-Purpose Ships)

قابلیت حمل انواع مختلف کالاها مثل کانتینر، فله خشک و محموله‌های سنگین.

ویژگی‌ها:

• انعطاف‌پذیری: امکان حمل ماشین‌آلات، چوب، کالاهای بسته‌بندی‌شده.
• مناسب برای بنادر کوچک: که تجهیزات خاصی ندارند.

5. کشتی‌های رو-رو (Ro-Ro Ships)

مخصوص حمل وسایل نقلیه مثل خودرو، کامیون و ماشین‌آلات سنگین.

ویژگی‌ها:

• دارای رمپ: برای ورود و خروج سریع وسایل نقلیه.
• کاربرد: در حمل‌ونقل خودروهای وارداتی و صادراتی.

6. کشتی‌های مسافربری (Passenger Ships)

برای حمل مسافران و خودروها بین بنادر مختلف.

انواع:

• الف. کروز (Cruise Ship):
  • با امکانات رفاهی و سرگرمی برای سفرهای تفریحی.
• ب. فری (Ferry):
  • برای مسافت‌های کوتاه و میان‌مدت بین بنادر نزدیک.

7. کشتی‌های یخ‌شکن (Icebreaker Ships)

برای حمل‌ونقل در مناطق قطبی با یخ‌های ضخیم.

ویژگی‌ها:

• بدنه مستحکم: با پوشش ضد یخ برای شکستن یخ‌های دریایی.
• کاربرد: در مسیرهای شمالگان و جنوبگان.

8. کشتی‌های لاینر (Liner Ships)

حمل کالا با برنامه‌های زمانی ثابت و مسیرهای مشخص.

ویژگی‌ها:

• مناسب برای: حمل کانتینر و کالاهای بسته‌بندی‌شده.
• کاربرد: در خطوط منظم تجاری مثل آسیا-اروپا.

9. کشتی‌های نظامی و پشتیبانی (Naval and Auxiliary Ships)

• کشتی‌های جنگی: مجهز به تسلیحات و رادارهای پیشرفته.
• کشتی‌های لجستیکی: حمل سوخت، آب و تجهیزات برای پشتیبانی از ناوگان.

10. کشتی‌های ویژه (Specialized Ships)

• الف. کشتی‌های حفاری (Drilling Ships):
  • برای استخراج نفت و گاز از بستر دریا.
• ب. کشتی‌های تحقیقاتی (Research Ships):
  • مجهز به آزمایشگاه‌های دریایی برای تحقیقات اقیانوسی.
• ج. کشتی‌های کابل‌گذار (Cable Laying Ships):
  • برای نصب کابل‌های زیر دریایی.

 

مقایسه انواع کشتی‌های حمل‌ونقل دریایی:

نوع کشتی	ظرفیت (تقریبی)	سرعت (نات)	کاربرد اصلی
فله‌بر	۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار تن	۱۲–۱۵	کالاهای فله‌ای خشک و مایع
کانتینری	تا ۲۴ هزار TEU	۱۸–۲۵	کالاهای بسته‌بندی‌شده
نفت‌کش	تا ۵۰۰ هزار تن	۱۲–۱۷	نفت، مواد شیمیایی و گاز
رو-رو	تا ۶۰۰۰ وسیله نقلیه	۱۵–۲۵	خودرو و ماشین‌آلات
چندمنظوره	۱۰ هزار تا ۳۰ هزار تن	۱۰–۱۵	ترکیب کالاهای مختلف
لاینر	۵۰۰۰ تا ۲۰ هزار TEU	۲۰–۲۵	حمل کانتینر در مسیرهای ثابت

بهترین نوع کشتی برای حمل کالا چیست؟

• برای کالاهای فله‌ای: کشتی‌های فله‌بر به دلیل ظرفیت بالا و هزینه کمتر.
• برای کالاهای بسته‌بندی‌شده: کشتی‌های کانتینری به دلیل سرعت و ایمنی بالا.
• برای مایعات و نفت: کشتی‌های نفت‌کش و تانکر به دلیل تجهیزات ویژه.
• برای وسایل نقلیه: کشتی‌های رو-رو به دلیل تخلیه و بارگیری سریع.

حمل و نقل دریایی چیست؟

حمل و نقل دریایی شامل انتقال محموله‌های بزرگ از طریق دریا است. از دهه 1960، کانتینرها انقلابی در انبار کردن کالاها ایجاد کردند، راه حلی که حمل و نقل محموله‌های بزرگ را تسهیل می‌کند، هزینه‌های ذخیره‌سازی را کاهش می‌دهد و نظارت بر کالاها را تسهیل می‌کند، این یکی از کلیدهای محبوبیت زیاد حمل و نقل دریایی برای لجستیک بین المللی در دهه‌های اخیر بوده است.

حمل و نقل دریایی (یا حمل و نقل اقیانوسی) حمل و نقل افراد (مسافران) یا کالاها (محموله) از طریق راه‌های آبی است. حمل و نقل بار از طریق دریا به طور گسترده‌ای در طول تاریخ ثبت شده استفاده شده است. ظهور هوانوردی از اهمیت سفرهای دریایی برای مسافران کاسته است، اگرچه هنوز هم برای سفرهای کوتاه و سفرهای تفریحی محبوب است. حمل و نقل از طریق آب ارزان‌تر از حمل و نقل هوایی یا زمینی است، اما برای مسافت‌های طولانی‌تر به طور قابل توجهی کندتر است. طبق گزارش UNCTAD در سال 2020، حمل و نقل دریایی تقریباً 80٪ تجارت بین المللی را تشکیل می‌دهد.

حمل و نقل دریایی را می‌توان در هر مسافتی با قایق، کشتی، قایق بادبانی یا بارج، بر فراز اقیانوس‌ها و دریاچه‌ها، از طریق کانال‌ها یا در امتداد رودخانه‌ها انجام داد. حمل و نقل ممکن است برای اهداف تجاری، تفریحی یا نظامی باشد. در حالی که امروزه حمل و نقل داخلی گسترده از اهمیت کمتری برخوردار است، آبراه‌های اصلی جهان از جمله بسیاری از کانال‌ها هنوز بسیار مهم هستند و جزء لاینفک اقتصادهای سراسر جهان هستند. به ویژه، به ویژه، هر ماده‌ای را می‌توان با آب جابجا کرد. با این حال، حمل و نقل آب زمانی غیر عملی می‌شود که تحویل مواد مانند انواع مختلف محصولات فاسد شدنی از نظر زمانی حیاتی باشد. با این حال، حمل و نقل آبی با محموله‌های برنامه‌ریزی شده منظم، مانند حمل و نقل فرا اقیانوسی محصولات مصرفی – و به ویژه برای بارهای سنگین یا محموله‌های فله، مانند زغال سنگ، کک، سنگ معدن، یا غلات بسیار مقرون به صرفه است. مسلماً، انقلاب صنعتی اولین تأثیرات خود را در جایی داشت که حمل و نقل ارزان آب از طریق کانال، ناوبری یا حمل و نقل با انواع کشتی‌های آبی در آبراه‌های طبیعی از حمل‌ونقل فله مقرون‌به‌صرفه پشتیبانی می‌کرد. کانتینری‌سازی، حمل‌ونقل دریایی را از دهه 1970 متحول کرد. «محموله عمومی» شامل کالاهای بسته‌بندی شده در جعبه، کیس، پالت و بشکه هستند. هنگامی که یک محموله در بیش از یک حالت حمل می‌شود، بین وجهی یا ترکیبی نامیده می‌شود.

چرا حمل و نقل دریایی را انتخاب کنید؟

خصوصیات کلیدی:

حمل و نقل دریایی دارای مزایای متعددی است که آن را به وسیله حمل و نقل ترجیحی برای شرکت‌ها در سراسر جهان تبدیل می‌کند:

ظرفیت بزرگ: کشتی‌های باری قادر به حمل تناژهای بزرگ هستند، با ظرفیت بزرگ‌ترین کشتی‌ها از هر نوع حمل و نقل دیگر.

هزینه کم: حمل و نقل دریایی با قابلیت حمل مقادیر زیادی کالا در سطح بین المللی می‌تواند 4 و 6 برابر مقرون به صرفه‌تر از حمل و نقل هوایی باشد.

تطبیق‌پذیری کشتی‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند با انواع محموله سازگار شوند.

انتخاب‌های فراوان: از آنجایی که حمل و نقل دریایی توسط اصل رقابت در بازار آزاد اداره می‌شود، طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها وجود دارد.

ایمنی: لجستیک دریایی توسط پروتکل‌های ایمنی و امنیتی شدید اداره می‌شود. تلفات محموله کم است و هر سال در حال کاهش است.

حمل و نقل دریایی از طریق انواع مختلفی از وسایل و کشتی‌ها انجام می‌شود که هر کدام برای نوع خاصی از کالاها و شرایط حمل مناسب هستند. در زیر به مهم‌ترین انواع وسایل و کشتی‌های حمل و نقل دریایی اشاره شده است:

1. کشتی‌های کانتینری (Container Ships)

کشتی‌های کانتینری برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شده‌اند و به دلیل سرعت بالا و قابلیت حمل حجم زیادی از کالاها، بسیار محبوب هستند. این کشتی‌ها در اندازه‌ها و ظرفیت‌های مختلفی موجود هستند و بخش عمده‌ای از تجارت بین‌المللی را پوشش می‌دهند.

2. کشتی‌های نفتکش (Tankers)

کشتی‌های نفتکش برای حمل مایعات نظیر نفت خام، فرآورده‌های نفتی و گاز مایع طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

• نفتکش‌های خام (VLCC و ULCC): برای حمل نفت خام در حجم بالا.
• نفتکش‌های فرآورده‌ها: برای حمل فرآورده‌های نفتی نظیر بنزین و دیزل.
• نفتکش‌های گاز مایع (LNG و LPG): برای حمل گاز طبیعی مایع و گاز مایع نفتی.

3. کشتی‌های فله‌بر (Bulk Carriers)

کشتی‌های فله‌بر برای حمل مواد خام فله نظیر زغال سنگ، سنگ آهن، غلات و مواد معدنی طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها نیز به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

• فله‌برهای خشک: برای حمل مواد فله خشک مانند غلات، زغال سنگ و سنگ آهن.
• فله‌برهای مایع: برای حمل مواد فله مایع نظیر روغن‌های نباتی و شیمیایی.

4. کشتی‌های رورو (Ro-Ro Ships)

کشتی‌های رورو (Roll-on/Roll-off) برای حمل وسایل نقلیه نظیر خودروها، کامیون‌ها و واگن‌های قطار طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها دارای رمپ‌هایی هستند که وسایل نقلیه می‌توانند به راحتی از طریق آن‌ها به داخل کشتی حرکت کنند و از آن خارج شوند.

5. کشتی‌های یخ‌شکن (Icebreakers)

کشتی‌های یخ‌شکن برای حرکت در مناطق یخی و شکستن یخ‌های سطحی دریا طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها معمولاً در مناطق قطبی و برای تأمین مسیرهای کشتیرانی ایمن استفاده می‌شوند.

6. کشتی‌های مسافربری (Passenger Ships)

کشتی‌های مسافربری برای حمل مسافران طراحی شده‌اند و شامل کشتی‌های کروز (تفریحی) و کشتی‌های فری (Ferry) هستند. کشتی‌های کروز برای سفرهای تفریحی بلندمدت و کشتی‌های فری برای سفرهای کوتاه‌مدت و حمل خودروها و مسافران بین بنادر مختلف استفاده می‌شوند.

7. کشتی‌های چندمنظوره (Multi-Purpose Vessels)

کشتی‌های چندمنظوره برای حمل انواع مختلفی از کالاها طراحی شده‌اند و می‌توانند کانتینرها، فله‌های خشک، کالاهای عمومی و حتی ماشین‌آلات سنگین را حمل کنند. این کشتی‌ها برای بنادر و مسیرهایی که انواع مختلفی از کالاها نیاز به حمل دارند، بسیار مناسب هستند.

8. کشتی‌های بار فله کوچک (Mini Bulk Carriers)

کشتی‌های بار فله کوچک برای حمل مقادیر کمتری از مواد فله طراحی شده‌اند و معمولاً در مسیرهای کوتاه‌تر و بنادر کوچکتر استفاده می‌شوند.

9. کشتی‌های حمل کالاهای سردخانه‌ای (Reefer Ships)

کشتی‌های سردخانه‌ای برای حمل کالاهایی که نیاز به نگهداری در دمای پایین دارند، نظیر مواد غذایی یخ‌زده، میوه‌ها و داروها طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها دارای سیستم‌های سردخانه‌ای پیشرفته برای حفظ دمای مطلوب در طول سفر هستند.

10. کشتی‌های حمل مواد شیمیایی (Chemical Tankers)

کشتی‌های حمل مواد شیمیایی برای حمل انواع مختلفی از مواد شیمیایی مایع طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها دارای مخازن جداگانه و سیستم‌های ایمنی خاص برای جلوگیری از آلودگی و نشت مواد شیمیایی هستند.

11. کشتی‌های کشتیرانی ترکیبی (Combination Carriers)

کشتی‌های کشتیرانی ترکیبی می‌توانند انواع مختلفی از کالاها را در یک سفر حمل کنند. این کشتی‌ها معمولاً دارای چندین بخش یا مخزن هستند که هر کدام برای نوع خاصی از کالا طراحی شده‌اند.

انتخاب نوع مناسب کشتی برای حمل و نقل دریایی بستگی به نوع کالا، حجم آن، مسیر حمل و شرایط خاص هر حمل و نقل دارد. آشنایی با انواع مختلف کشتی‌ها و کاربردهای آن‌ها می‌تواند به شرکت‌ها و افراد در انتخاب بهترین روش حمل و نقل دریایی کمک کند.

انواع حمل و نقل دریایی

بدیهی است که لجستیک دریایی بسیار متنوع است. انواع متعددی از حمل و نقل دریایی وجود دارد که هر یک بر اساس نوع محموله و ظرفیت آن متفاوت است. اینها برخی از رایج‌ترین انواع هستند:

حمل فله‌ای: حمل فله‌ای کالا برای حمل و نقل محموله‌های فله مانند مواد معدنی، کودها و غیره استفاده می‌شوند.

کشتی‌های کانتینری: این کشتی‌ها که از دهه 1960 محبوبیت داشتند، بیشترین استفاده را برای حمل و نقل کالا از طریق دریا دارند. آنها کشتی‌های بزرگ، مدرن و پیشرفته‌ای هستند که برخی از آنها آلایندگی صفر دارند.

کشتی‌های باری عمومی: این کشتی‌ها کانتینر حمل نمی‌کنند، بلکه برای حمل بار خشک مناسب هستند و به جرثقیل‌های مخصوص بارگیری و تخلیه کالا مجهز هستند.

کشتی‌های ریفر: به دلیل ظرفیت تبرید و سرعت بیشتر دریانوردی، کشتی‌های ریفر راه حلی ایده آل برای حمل و نقل کالاهای فاسد شدنی مانند مواد غذایی هستند.

کشتی‌های باربری سنگین: برای پروژه‌های صنعتی بزرگ به دلیل ظرفیت آنها برای حمل بارهای بسیار سنگین ضروری هستند.

در ادامه هر کدام از موارد را به تفضیل بررسی خواهیم کرد.

فله‌بر (“bulkers”) کشتی‌های باری هستند که برای حمل کالاهای فله مانند سنگ معدن یا مواد غذایی اصلی (برنج، غلات و غیره) و محموله‌های مشابه استفاده می‌شوند. آنها را می‌توان با دریچه‌های جعبه‌مانند بزرگ روی عرشه‌شان تشخیص داد، که برای جابجایی در بیرون برای بارگیری طراحی شده‌اند. فله‌بر می‌تواند خشک یا مرطوب باشد. بیشتر دریاچه‌ها برای گنجایش کشتی‌های حجیم بسیار کوچک هستند، اما ناوگان بزرگی از کشتی‌های باری دریاچه‌ای بیش از یک قرن است که در دریاچه‌های بزرگ و دریاچه سنت لارنس آمریکای شمالی تردد می‌کنند.

کشتی‌های کانتینری، کشتی‌های باری هستند که کل بار خود را در کانتینرهایی به اندازه کامیون حمل می‌کنند، به روشی به نام کانتینرسازی. آنها یک وسیله مشترک حمل و نقل تجاری بین وجهی را تشکیل می‌دهند. آنها که به طور غیررسمی به عنوان “قایق‌های جعبه ای” شناخته می‌شوند، اکثر محموله‌های خشک جهان را حمل می‌کنند. بیشتر کشتی‌های کانتینری با موتورهای دیزلی حرکت می‌کنندو خدمه آن بین 10 تا 30 نفر است. آنها به طور کلی یک بلوک اقامتی بزرگ در سمت عقب، دقیقاً بالای موتورخانه دارند.

کشتی‌های کروز کشتی‌های مسافربری هستندکه برای سفرهای تفریحی مورد استفاده قرار می‌گیرند، جایی که خود سفر و امکانات کشتی جزء ضروری تجربه محسوب می‌شوند. از سال 2006، کشتی‌رانی به‌بخش عمده‌ای از صنعت گردشگری تبدیل شده است، و از سال 2006 سالانه میلیون‌ها مسافر در آن جا به جا شده است. رشد سریع این صنعت باعث شده است که از سال 2001، هر ساله 9 کشتی جدید ساخته شده به مشتریان آمریکای شمالی اضافه شوند، و همچنین سایر کشتی‌های خدمات رسانی به آنها اضافه شده است. مشتریان اروپایی بازارهای کوچکتر مانند منطقه آسیا-اقیانوسیه عموماً با تناژهای قدیمی‌تر جابجا شده توسط کشتی‌های جدید وارد شده به مناطق با رشد بالا خدمات رسانی می‌کنند. در دریای بالتیک، بنادر با کشتی‌های تفریحی به هم متصل می‌شوند.

یک کشتی چند منظوره (گاهی اوقات کشتی باری عمومی نامیده می‌شود ) برای حمل و نقل کالاهای مختلف، از کالاهای فله گرفته تا شکستن محموله‌های فله و سنگین استفاده می‌شود. به طور کلی آنها دارای انبارهای باز بزرگ و عرشه‌هایی برای تسهیل حمل و نقل محموله‌های مختلف در یک سفر خواهند بود. خدمه در ایمن‌سازی محموله‌های فله شکسته بسیار صلاحیت خواهند داشت و کشتی به شلاق‌های مختلف و سایر تجهیزات برای بستن در دریا مجهز خواهد شد.

کشتی اقیانوس اطلس یک کشتی مسافربری است که برای جابجایی افراد از یک بندر به بندر دیگر در مسیرهای دریایی منظم در مسافت‌های طولانی طبق یک برنامه طراحی شده است. کشتی‌های اقیانوس پیما ممکن است محموله یا پست نیز حمل کنند و گاهی اوقات ممکن است برای مقاصد دیگر استفاده شوند. کشتی‌های اقیانوس پیما معمولاً به شدت با تخته آزاد بالا ساخته می‌شوند تا در برابر دریاهای مواج و شرایط نامساعدی که در اقیانوس‌های آزاد با آن مواجه می‌شوند مقاومت کنند و دارای ظرفیت‌های زیادی برای سوخت، غذا و سایر مواد مصرفی در سفرهای طولانی هستند. اینها اقامتگاه اصلی اکثر شرکت‌های حمل و نقل مسافری بودند، اما با توجه به رشد سفرهای هوایی، کشتی‌های مسافربری کاهش پیوسته‌ای را تجربه کردند. کشتی‌های کروز بعداً این خلاء را پر کردند و عمدتاً توسط افرادی استفاده می‌شوند که هنوز عاشق دریا هستند و امکانات رفاهی بیشتری نسبت به کشتی‌های مسافربری قدیمی‌تر ارائه می‌دهند.

کشتی‌های یخچال‌دار (معمولاً ریفر نامیده می‌شوند) کشتی‌های باری هستند که معمولاً برای حمل کالاهای فاسد شدنی که نیاز به حمل و نقل با دمای کنترل شده دارند، عمدتاً میوه‌ها، گوشت، ماهی، سبزیجات، محصولات لبنی و سایر مواد غذایی استفاده می‌شوند.

کشتی‌های رول‌آف کشتی‌هایی هستند که برای حمل و نقل محموله‌های چرخدارمانند خودرو، تریلر یا واگن‌های راه‌آهن طراحی شده‌اند. کشتی‌های RORO (یا ro/ro) دارای رمپ‌های داخلی هستند که به محموله اجازه می‌دهد به طور مؤثری از کشتی در هنگام در بندر “رول” و “رول کردن” کشتی انجام شود. در حالی که کشتی‌های کوچک‌تر که در میان رودخانه‌ها و سایر مسافت‌های کوتاه کار می‌کنند، هنوز اغلب دارای رمپ‌های داخلی هستند، اصطلاح RORO عموماً برای کشتی‌های اقیانوس‌پیما بزرگ‌تر، از جمله کشتی‌های حمل‌ونقل خودرو/کامیون (PCTC) استفاده می‌شود.

انواع حمل و نقل دریایی ثانویه

بارج یک قایق با کف مسطح است که عمدتاً برای حمل و نقل کالاهای سنگین در رودخانه و کانال ساخته شده است. بیشتر لنج‌ها خودکششی نیستند و باید توسط یدک کش‌ها یا یدک کش‌ها حرکت کنند. بارج‌های روی کانال (که توسط حیوانات بارکش در مسیر بکسل مجاور یدک می‌کشند ) شرایط را برای حمایت از انقلاب صنعتی اولیه در اروپا و شمال شرق آمریکا ایجاد کردند، اما بعداً پس از آن که موتورهای اصلی لوکوموتیو بخار سوار بر ریل‌های آهنی را ممکن کردند  – پس از اینکه هر دو رشد کردند (و بالغ شدند) معمولی و توانا شدند – با راه‌آهن رقابت کردند و در حمل و نقل افراد، بارهای سبک و اقلام با ارزش بالا به دلیل سرعت بالاتر، کاهش هزینه‌ها و انعطاف‌پذیری مسیر حمل‌ونقل ریلی، رقابت کردند. با ادامه افزایش ظرفیت و سرعت قطار، حمل کالاهای فله نیز به تدریج جایگاه خود را در راه آهن باری از دست داد.

حتی شبکه‌های راه‌آهن کم‌توان معمولاً می‌توانست به جاهایی برسد که فقط یک کانال بسیار گران قیمت ممکن است ساخته شود و هنگامی که ریل‌های آهنی T و لکوموتیوهای با قدرت بالاتر امکان‌پذیر شد، ساخت راه‌آهن‌های ارزان‌تر بدون محدودیت و مستقل از منابع آب بود، در حالی که عمدتاً بدون مشکلات فصلی (محدود شده توسط یخبندان) کانال‌های عرض جغرافیایی معتدل که از یخ و خسارات ناشی از سیل تازه با نظم وحشتناکی رنج می‌بردند. زمانی که سیل بر راه آهن تأثیر گذاشت، بازسازی خدمات نسبتاً سریع است.

کشتی‌ها بخشی از سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی بسیاری از شهرها و جزایر کنار آب را تشکیل می‌دهند و امکان ترانزیت مستقیم بین نقاط را با هزینه‌ای بسیار کمتر از پل‌ها یا تونل‌ها فراهم می‌کنند. بسیاری از کشتی‌هایی که در آب‌های اروپای شمالی کار می‌کنند، کشتی‌های رول‌آن/رول‌آف هستند.

یدک‌کش قایقی است که برای مانور دادن، عمدتاً با بکسل یا هل دادن سایر کشتی‌ها (به کشتی‌رانی مراجعه کنید ) در بندرها، بر فراز دریای آزاد یا از طریق رودخانه‌ها و کانال‌ها استفاده می‌شود. آنها همچنین برای یدک کشی بارج، کشتی‌های معلول یا سایر تجهیزات مانند قایق‌های یدک کش استفاده می‌شوند.

کشتی‌های باری دریچه باز برای حمل و نقل محصولات جنگلی، محموله‌های فله، محموله‌های واحد، محموله‌های پروژه و کانتینر طراحی شده‌اند.

کشتی‌های سنگین نیمه شناور اغلب کالاهای بزرگ، سنگین یا حجیمی را جابه‌جا می‌کنند که سایر کشتی‌ها نمی‌توانند به خوبی از عهده آن برآیند. این گونه کالاهای غیر سایز شامل بدنه کشتی، مصالح ساختمانی از پیش ساخته شده، سایر کشتی‌های دریایی، اجزای نیروگاه، اشیاء فولادی ریخته‌گری و انواع کالاهای بسیار بزرگ یا سنگین است.

انواع کانتینر برای حمل و نقل دریایی کالا

انواع کانتینر برای حمل‌ونقل دریایی کالا بر اساس نوع کالا، شرایط نگهداری، ابعاد و کاربردهای خاص به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. کانتینرها استانداردهای بین‌المللی دارند و اغلب در ابعاد ۲۰ فوت و ۴۰ فوت عرضه می‌شوند. در ادامه، انواع کانتینرها را به طور کامل بررسی می‌کنیم:

1. کانتینر استاندارد (Standard Container)

به نام کانتینر خشک (Dry Container) نیز شناخته می‌شود و برای حمل کالاهای معمولی و خشک به کار می‌رود.

ویژگی‌ها:

• ابعاد متداول:
  • ۲۰ فوت: ظرفیت حدود ۳۳ متر مکعب و وزن مجاز تا ۲۸ تن.
  • ۴۰ فوت: ظرفیت حدود ۶۷ متر مکعب و وزن مجاز تا ۳۰ تن.
• کاربرد: حمل کالاهای بسته‌بندی‌شده، مواد غذایی خشک، لوازم الکترونیکی و پوشاک.

2. کانتینر یخچالی (Reefer Container)

مخصوص حمل کالاهای فاسدشدنی مثل میوه، سبزیجات، گوشت و داروهای خاص با سیستم‌های سرمایشی.

ویژگی‌ها:

• محدوده دمایی: از -۳۰ تا +۳۰ درجه سانتی‌گراد.
• مجهز به سیستم تهویه: برای کنترل رطوبت و دما.
• کاربرد: حمل مواد غذایی منجمد، داروها و گل‌های زینتی.

3. کانتینر روباز (Open Top Container)

فاقد سقف ثابت و دارای پوشش برزنتی است؛ مناسب برای کالاهای بلند و حجیم.

ویژگی‌ها:

• ابعاد: مشابه کانتینرهای استاندارد (۲۰ و ۴۰ فوت).
• امکان بارگیری از بالا: مناسب برای ماشین‌آلات صنعتی و الوار.
• کاربرد: حمل محصولات سنگین و غیرقابل بسته‌بندی.

4. کانتینر پهلو باز (Open Side Container)

دارای درب‌های کناری بازشو برای بارگیری سریع‌تر کالاهایی که دسترسی از کنار نیاز دارند.

ویژگی‌ها:

• ابعاد: ۲۰ و ۴۰ فوت.
• کاربرد: حمل کالاهای عریض، بشکه‌ها و پالت‌های بزرگ.

5. کانتینر تانکری (Tank Container)

برای حمل مایعات، مواد شیمیایی و گازهای فشرده استفاده می‌شود.

ویژگی‌ها:

• ساختار: دارای مخزن فولادی ضد زنگ در یک قاب استاندارد.
• ظرفیت: بین ۱۷ تا ۲۶ هزار لیتر.
• کاربرد: حمل نفت، روغن‌های صنعتی، مواد شیمیایی خطرناک و گازهای مایع.

6. کانتینر تخت (Flat Rack Container)

فاقد دیواره‌های جانبی و سقف، با کف مقاوم برای حمل کالاهای سنگین و بزرگ.

ویژگی‌ها:

• ابعاد: ۲۰ و ۴۰ فوت.
• قابلیت: بارگیری از بالا و پهلو.
• کاربرد: حمل ماشین‌آلات سنگین، تجهیزات صنعتی، خودروها و قایق‌ها.

7. کانتینر ارتفاع بلند (High Cube Container)

با ارتفاع بیشتر از کانتینرهای استاندارد، برای حمل کالاهای حجیم و سبک.

ویژگی‌ها:

• ابعاد: ۴۰ و ۴۵ فوت با ارتفاع ۲.۹ متر.
• کاربرد: حمل محصولات حجیم مثل مبلمان، پنبه و محصولات سبک.

8. کانتینر تهویه‌دار (Ventilated Container)

دارای سیستم تهویه طبیعی برای کالاهایی که نیاز به جریان هوا دارند.

ویژگی‌ها:

• کاربرد: حمل قهوه، کاکائو، سیگار و محصولات کشاورزی که ممکن است دچار رطوبت شوند.

9. کانتینر عایق‌دار (Insulated Container)

مجهز به پوشش‌های عایق حرارتی برای حمل کالاهایی که به تغییرات دما حساس‌اند.

ویژگی‌ها:

• کاربرد: حمل محصولات غذایی و دارویی که به ثبات دما نیاز دارند.

10. کانتینر خطرناک (Dangerous Goods Container)

مخصوص حمل مواد خطرناک مثل مواد شیمیایی و منفجره، با برچسب‌های هشدار.

ویژگی‌ها:

• دارای سیستم‌های ایمنی: مانند تهویه، ضد اشتعال و ضد خوردگی.
• کاربرد: حمل مواد شیمیایی خورنده، مواد منفجره و سوخت‌ها.

 

مقایسه انواع کانتینرهای حمل‌ونقل دریایی:

نوع کانتینر	ابعاد (فوت)	کاربرد اصلی	ویژگی خاص
استاندارد (Dry)	۲۰ و ۴۰	کالاهای معمولی و خشک	مقاوم و اقتصادی
یخچالی (Reefer)	۲۰ و ۴۰	مواد غذایی و داروها	سیستم سرمایشی
روباز (Open Top)	۲۰ و ۴۰	ماشین‌آلات و کالاهای حجیم	بارگیری از بالا
پهلوباز (Open Side)	۲۰ و ۴۰	پالت‌های بزرگ	دسترسی از کنار
تانکری (Tank)	۲۰	مایعات و مواد شیمیایی	مخزن ضد زنگ
فلت‌رک (Flat Rack)	۲۰ و ۴۰	ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین	فاقد دیواره و سقف
ارتفاع بلند (High Cube)	۴۰ و ۴۵	کالاهای حجیم و سبک	ارتفاع بیشتر
تهویه‌دار (Ventilated)	۲۰ و ۴۰	محصولات کشاورزی و قهوه	سیستم تهویه طبیعی
خطرناک (Dangerous Goods)	۲۰ و ۴۰	مواد شیمیایی و منفجره	برچسب‌های هشدار و ایمنی

بهترین نوع کانتینر برای حمل کالا چیست؟

• برای کالاهای معمولی: کانتینرهای استاندارد به دلیل مقرون‌به‌صرفه بودن.
• برای کالاهای فاسدشدنی: کانتینرهای یخچالی به دلیل سیستم‌های سرمایشی.
• برای مایعات و مواد شیمیایی: کانتینرهای تانکری به دلیل ایمنی بالا.
• برای کالاهای حجیم و سنگین: کانتینرهای روباز و فلت‌رک به دلیل قابلیت بارگیری ویژه.

کشتی‌های کانتینری چیست؟

کشتی‌های کانتینری وسایلی هستند که برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شده‌اند و به‌طور عمده در تجارت بین‌المللی برای حمل کالاهای متنوع استفاده می‌شوند.

کشتی‌های فله‌بر چیست؟

کشتی‌های فله‌بر (Bulk Carriers) وسایلی هستند که برای حمل بارهای خشک فله مانند غلات، زغال‌سنگ، سنگ آهن و مواد معدنی طراحی شده‌اند.

تانکرهای نفت‌کش چیست؟

تانکرهای نفت‌کش (Oil Tankers) وسایلی هستند که برای حمل مایعات فله مانند نفت خام و محصولات نفتی طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها به دو نوع اصلی نفت‌کش خام و نفت‌کش محصولات تقسیم می‌شوند.

کشتی‌های رورو چیست؟

کشتی‌های رورو (Roll-on/Roll-off) وسایلی هستند که برای حمل وسایل نقلیه چرخدار مانند خودروها، کامیون‌ها و تریلرها طراحی شده‌اند. بارگیری و تخلیه از طریق رمپ‌های کشویی انجام می‌شود.

کشتی‌های یخ‌شکن چیست؟

کشتی‌های یخ‌شکن (Icebreakers) وسایلی هستند که برای شکستن و باز کردن مسیر در یخ‌های قطبی و دریای منجمد استفاده می‌شوند و به کشتی‌های دیگر کمک می‌کنند تا در این مناطق عبور کنند.

کشتی‌های چند منظوره چیست؟

کشتی‌های چند منظوره (Multi-Purpose Ships) وسایلی هستند که برای حمل انواع مختلف بارها از جمله کانتینرها، بارهای فله، و محموله‌های سنگین و بزرگ طراحی شده‌اند.

کشتی‌های مسافری چیست؟

کشتی‌های مسافری (Passenger Ships) وسایلی هستند که برای حمل مسافران طراحی شده‌اند. این کشتی‌ها شامل کشتی‌های کروز، کشتی‌های مسافری بین‌المللی و کشتی‌های فری (Ferry) هستند.