بارگیری و تخلیه کالا به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که برای حمل و نقل کالا از مبدا تا مقصد انجام میشوند. بارگیری و تخلیه کالا اهمیت زیادی در انتقال کالاها از مبدا به مقصد خصوصا در حمل و نقل دریایی دارند و باید به بهترین شکل ممکن توسط شرکت‌های متخصص و افراد با تجربه انجام شوند. برای بارگیری و تخلیه کالاها با توجه به نوع محموله و مقصد از روش‌های مختلفی از جمله حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی استفاده می‌شود. یکی از معیارهای مهم در سودآوری یک تجارت، انتخاب بهترین روش برای بارگیری کالاها است.
بارگیری و تخلیه کالا یکی از بخش‌های اصلی تجارت شناخته می‌شود چه تجارت شما بزرگ باشد و چه کوچک. به همین دلیل مهم است و انتخاب شیوه‌ای نامناسب برای حمل و نقل کالا سبب خسارت‌های زیادی برای محموله و شما به عنوان صاحب بار می‌شود.
بارگیری و تخلیه بار دو مرحله اساسی در فرآیند حمل و نقل دریایی هستند که به‌طور مستقیم بر ایمنی و کارآمدی انتقال کالاها تأثیر می‌گذارند. این مراحل نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، هماهنگی بین واحدهای مختلف و رعایت استانداردهای ایمنی هستند. در ادامه، به توضیح این دو مرحله و جزئیات مربوط به آن‌ها در حمل‌ونقل دریایی می‌پردازیم.
بارگیری (Loading)
بارگیری به فرایند جابجایی و قرار دادن کالاها بر روی کشتی اشاره دارد. این مرحله شامل برنامه‌ریزی دقیق برای اطمینان از توزیع مناسب وزن و تعادل کشتی است.
مراحل بارگیری:
- برنامه‌ریزی بارگیری:
- پیش از آغاز بارگیری، برنامه‌ریزی دقیق برای تعیین محل دقیق قرارگیری هر کالا بر روی کشتی انجام می‌شود. این برنامه‌ریزی بر اساس نوع کالا، وزن، اندازه، و نیازمندی‌های خاصی مانند دسترسی سریع به کالاها در طول سفر یا تخلیه در مقصدهای مختلف صورت می‌گیرد.
- بررسی مستندات:
- بررسی اسناد و مدارک حمل‌ونقل، از جمله بارنامه‌ها (Bill of Lading) و فهرست بارها، برای اطمینان از صحت اطلاعات مربوط به محموله‌ها ضروری است.
- بستهبندی و برچسبگذاری:
- کالاها باید به‌صورت مناسب بستهبندی شوند تا در طول حمل‌ونقل دریایی دچار آسیب نشوند. همچنین، برچسبگذاری مناسب برای شناسایی سریع محموله‌ها و رعایت اصول ایمنی لازم است.
- بارگیری بر روی کشتی:
- با استفاده از تجهیزات مناسب مانند جرثقیلها و لیفتراکها، محموله‌ها به‌طور ایمن بر روی کشتی بارگیری میشوند. در این مرحله، توجه به توزیع متوازن وزن برای جلوگیری از ایجاد مشکلات در تعادل کشتی بسیار مهم است.
- ایمن‌سازی بار:
- پس از بارگیری، کالاها باید به‌صورت مناسب ایمن‌سازی شوند تا در طول سفر دریایی دچار جابه‌جایی نشوند. این کار معمولاً با استفاده از تسمه‌ها، زنجیرها یا بلوک‌های محافظ انجام می‌شود.
تخلیه بار (Unloading)
تخلیه بار به فرآیند خارج کردن کالاها از کشتی و تحویل آن‌ها به مقصد نهایی یا حمل‌ونقل به انبارها اشاره دارد.
مراحل تخلیه:
- آمادهسازی برای تخلیه:
- پیش از ورود کشتی به بندر، برنامه‌ریزی دقیق برای تخلیه کالاها انجام می‌شود. این شامل هماهنگی با تجهیزات تخلیه، نیروی کار و حمل‌ونقل زمینی است.
- بازبینی و بررسی کالاها:
- پس از پهلوگیری کشتی در بندر، اولین مرحله تخلیه شامل بررسی سلامت کالاها و اطمینان از عدم وجود آسیب‌دیدگی‌ها یا ناهنجاری‌ها در محموله‌ها است.
- استفاده از تجهیزات تخلیه:
- تخلیه کالاها از کشتی با استفاده از تجهیزات مناسب مانند جرثقیلها، کانتینرها و نوار نقاله‌ها انجام می‌شود. در این مرحله، ایمنی و کارآمدی بسیار حائز اهمیت است.
- بررسی مستندات و تطابق:
- پس از تخلیه، کالاها با مستندات حمل‌ونقل تطابق داده میشوند تا از صحت و کامل بودن محموله‌ها اطمینان حاصل شود.
- تحویل و حمل‌ونقل زمینی:
- در نهایت، کالاها به حمل‌ونقل زمینی منتقل شده و به مقصد نهایی یا انبارهای مورد نظر ارسال میشوند. در این مرحله، هماهنگی با شرکت‌های حمل‌ونقل زمینی و تکمیل مدارک تحویل کالا ضروری است.
اهمیت ایمنی در بارگیری و تخلیه
- رعایت استانداردهای ایمنی:
- بارگیری و تخلیه باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی ایمنی انجام شود تا از وقوع حوادث و خسارات جلوگیری شود. این شامل استفاده از تجهیزات مناسب، آموزش کارکنان و رعایت مقررات ایمنی دریایی است.
- مدیریت خطرات:
- در هر دو مرحله بارگیری و تخلیه، مدیریت و ارزیابی خطرات مرتبط با محموله‌ها و تجهیزات بسیار مهم است. این شامل شناسایی خطرات بالقوه و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه برای کاهش آن‌ها است.
چالش‌ها و مشکلات بارگیری و تخلیه
- تأخیرات: تأخیر در بارگیری یا تخلیه می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و مشکلات در زنجیره تأمین شود. هماهنگی موثر بین تمام واحدهای دخیل و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند این تأخیرات را کاهش دهد.
- آسیب به محموله‌ها: در صورت عدم رعایت اصول صحیح بارگیری و تخلیه، کالاها ممکن است آسیب ببینند. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از تجهیزات مناسب و بستهبندی صحیح ضروری است.
بارگیری و تخلیه بار در حمل‌ونقل دریایی از مراحل حیاتی و حساس هستند که تأثیر مستقیم بر ایمنی و کارآمدی کل فرآیند دارند. برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از تجهیزات مناسب، رعایت استانداردهای ایمنی و هماهنگی بین واحدهای مختلف از عوامل کلیدی برای انجام موفقیت‌آمیز این مراحل هستند. این مراحل نه تنها برای تضمین سلامت محموله‌ها، بلکه برای حفظ ایمنی کارکنان و جلوگیری از خسارات مالی نیز اهمیت دارند.
نحوه بارگیری و تخلیه کالا
فعالیت‌هایی که برای حمل و نقل کالا از یک مبدا مشخص به مقصدی مشخص انجام میشوند، بارگیری و تخلیه کالا نام دارد. امکان دارد این حمل و نقل بین چند نقطه مختلف انجام شود اما در حالت کلی قوانین بارگیری و تخلیه کالا تغییر نمی‌کند. بارگیری و تخلیه کالا توسط ابزار و وسایل مختلفی انجام می‌شود به عبارت دیگر این روش ابزار و تجهیزات خاص خود را دارد. علاوه بر این نیروی انسانی در بارگیری و تخلیه کالا نقش مهمی دارد. در این حیطه افراد با تجربه فعالیت می‌کنند که بارگیری و تخلیه کالا را به حرفه‌ای‌ترین روش ممکن انجام می‌دهند.
فرایند بارگیری و تخلیه کالا براساس نوع کالا با ابزار و وسایل حمل و نقل مختلفی انجام می‌شود. مسیرهای هوایی، زمینی و دریایی ارکان اصلی فرآیند حمل و نقل محسوب میشوند که گاهی براساس شرایط و نوع کالا روشی بر روش دیگر برتری پیدا می‌کند. هر کدام از روش‌های تجارت مهم و موثر هستند اما مهم آن است که بهترین شیوه حمل و نقل را با توجه به نوع کار خود و کالای خود انتخاب کنید تا بتوانید کالا را در زمان اعلام شده به مشتری خود در کشور مقصد برسانید.
فرایند بارگیری کالا در حمل و نقل دریایی به طور معمول از انبار و مخازن کارگاه‌ها و کارخانه‌ها شروع می‌شود. وسیله حمل و نقل براساس مسافتی که باید طی شود و نیز حجم و میزان بار و حتی نوع بار انتخاب می‌شود و سرانجام بار شما به کمک کشتی و کانتینرهای دریایی به مقصد ارسال می‌گردد. تاجران با تجربه و حرفه‌ای پس از بررسی دقیق شرایط موجود روش حمل و نقل مناسب را برای کالای خود انتخاب می‌کنند که بتوانند با استفاده از آن کالای خود را در کمترین زمان ممکن و با مناسب‌ترین قیمت به کشور مقصد ارسال کنند.
انتخاب درست وسایل نقلیه سبب می‌شود روند بارگیری سرعت بگیرد و هزینه‌ها نیز کاهش پیدا کند. تخلیه کالا عمل مشابه با بارگیری است که به صورت برعکس و در مقصد انجام می‌شود. در حمل و نقل دریایی برای تخلیه بار در مقصد از ابزار و وسایل تخصصی استفاده می‌شود تا هنگام تخلیه بار، کالاها دچار آسیب و خسارت نشوند و بتوان تمامی بارها را به صورت ایمن از کشتی و یا کانتینرهای مخصوص خارج کرد.
حمل نقل دریایی
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای انتقال کالا خصوصا بین کشورهای مختلف روش حمل و نقل دریایی و استفاده از آب‌های آزاد است. یک سوم کالاهای نفتی و یک سوم کالاهای فله و خشک از طریق حمل و نقل دریایی بین کشورهای مختلف جابجا میشوند. در حمل و نقل دریای توسط کشتی فرایند بارگیری و تخلیه کالا به صورت دو مرحله‌ای انجام می‌شود. ابتدا محموله از انبارها توسط کامیون‌ها بارگیری و در نهایت در بندر مقصد تخلیه می‌شود. پس از اینکه بارها به مقصد مورد نظر منتقل شدند، توسط جرثقیل‌های مخصوص در کشتی‌های باربری بارگیری میشوند. حمل و نقل دریایی به شیوه‌های مختلفی مانند ارسال مستقیم، کراس استافینگ، ترانشیپ، چارترینگ، گروپاژ و پروژه‌ای، استفاده از کانتینرهای یخچالی و غیره انجام می‌شود.
قوانین و نکات مهم بارگیری و تخلیه کالا
برای بارگیری و تخلیه کالا قوانین و مقررات مختلفی وجود دارد که براساس نوع وسیله حمل و نقل متفاوت است. علاوه بر این موارد بهتر است نکات دیگری را رعایت کنید تا کالای شما بدون آسیب به مقصد برسد و دچار ضرر و خسارت نشوید. در ادامه مقاله برخی از این قوانین و نکات را بررسی خواهیم کرد.
برای انجام فرایند حمل و نقل در حوزه دریایی، صدور بارنامه الزامی است. بارنامه شامل اطلاعات مبدا، مقصد، نوع بار و غیره است که حمل کننده‌ی بار آن را برای حمل و نقل بار مورد نظر تایید می‌کند. عدم وجود بارنامه در زمان بارگیری و حمل کالا سبب می‌شود تا فرایند بارگیری متوقف شود. در واقع می‌توان بارنامه را اصلی‌ترین قانون در بارگیری و حمل و نقل کالا دانست.
در بارگیری کالا قوانینی برای توزیع بار و رعایت ظرفیت بارگیری وجود دارد که رعایت این موارد علاوه بر سلامت محصول، سلامت و امنیت وسیله نقلیه را نیز تضمین می‌کند. برای نمونه وزن بار به هنگام بارگیری در هواپیما دائماً بررسی می‌شود و در صورت اضافه بار اجازه پرواز صادر نمی‌شود. این قانون در سایر وسایل حمل و نقل نیز وجود دارد و رعایت می‌شود.
مرحله بارگیری و تخلیه کالا می‌تواند مکان‌های مختلفی مانند بنادر، فرودگاه‌ها انبار و عطار راه آهن باشد. موردی که اهمیت دارد این است که مکان مورد نظر نباید خارج از محدوده جغرافیایی مشخص شده در بارنامه صادر شده باشد. رعایت شرایط و ضوابط تعیین شده از طرف ارگان یا فرد صاحب کالا الزامی است.
وسیله نقلیه باید متناسب با نوع محموله انتخاب شود این وسیله باید ظرفیت و فضای کافی برای جاسازی بار شما را داشته باشد. علاوه بر این مورد باید برای حمل محموله نیز ایمن باشد. ابزار و تجهیزات مورد استفاده برای نگهداری بار باید به اندازه کافی مقاوم و محکم باشند تا بتوانند از بار شما در کل مسیر مراقبت کنند.
وظایف کارکنان در بارگیری و تخلیه کالا
در هنگام تخلیه و بارگیری کالا نیروی انسانی نقش مهمی را ایفا می‌کند. درست است که بارگیری کالا معمولاً توسط تجهیزات مختلف مانند جرثقیل‌های غول پیکر انجام می‌شود، اما وجود نیروی انسانی برای مدیریت این فرایند و نیز رعایت مقررات و قوانین و حتی نحوه چینش بار الزامی است. برخی از وظایف کارکنان در بارگیری و تخلیه کالا در حمل و نقل دریایی عبارتند از:
توجه به نیازهای مشتری در هنگام بارگیری، حمل و تخلیه کالا
پوشیدن لباس‌های مناسب از جمله کلاه ایمنی در زمان بارگیری
اطمینان از سالم بودن بار هنگام بارگیری
اطلاع از نوع بار و نحوه بارگیری
نظارت و بررسی هنگام تحویل کالا، بارگیری و تخلیه کالا
رعایت نکات ایمنی و فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای تجهیز بار
انجام هماهنگی‌های لازم با حامل و اطلاع رسانی درباره شرایط خاص بار
تخلیه و بارگیری کالاهای خطرناک
در بین کالاهایی که هر روزه در بنادر مختلف جابجا میشوند بارگیری و تخلیه کالاهای خطرناک به شرایط خاصی نیاز دارد. کالایی که هنگام حمل، امکان انفجار، آتش‌سوزی، تشعشعات خطرناک، بیماری و مرگ انسان را دارد، در دسته کالاهای خطرناک طبقه‌بندی می‌شود. علاوه بر این موارد مواد سمی، رادیواکتیو و خود اشتعال نیز در این گروه قرار می‌گیرند و باید با دقت و بازبینی خاصی تخلیه و بارگیری شوند تا حادثه‌ای در حین بارگیری و تخلیه ایجاد نشود.
تخلیه و بارگیری مواد خطرناک باید به صورتی انجام شود که در محل قرارگیری بار، کالاها محکم و ثابت بمانند و حرکت نکنند. می‌توان از ابزارها مختلفی برای جلوگیری از واژگونی و جابجایی این کالاها استفاده کرد همچنین به محض رسیدن بار به مقصد باید تخلیه بار با رعایت اقدامات احتیاطی انجام شود.
سخن پایانی
حمل و نقل بخش مهمی از هر تجارت را تشکیل می‌دهد و به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود. در حال حاضر روش حمل و نقل دریایی با توجه به قیمت مناسب‌تر و نیز دسترسی بیشتر کشورها به آب‌های آزاد رواج بیشتری دارد. در روش حمل و نقل دریایی و سایر روش‌های حمل و نقل، تخلیه و بارگیری کالا اهمیت زیادی دارد و باید به درستی و توسط افراد و وسایل حمل و نقل مناسب با توجه به نوع بار انجام شوند. مهمترین قانون در حین تخلیه و بارگیری کالا داشتن بارنامه است، در بارنامه اطلاعات و مجوزهای بارگیری و نیز حمل و تخلیه کالا ذکر شده‌اند که می‌توان برای حمل و تخلیه کالا از موارد ذکر شده از بارنامه و الزامات ذکر شده در بارنامه استفاده کرد.
مراحل ابتدایی بارگیری در حمل دریایی چیست؟
شامل آمادهسازی مدارک، هماهنگی با شرکت حمل و نقل و بررسی وضعیت کالاها است.
چگونه کالاها برای بارگیری آماده میشوند؟
کالاها بستهبندی، برچسبگذاری و برای حمل ایمن آمادهسازی میشوند.
نقش اسناد و مدارک در بارگیری چیست؟
اسناد مانند بارنامه، فاکتور و لیست بستهبندی برای ترخیص و هماهنگی با گمرک ضروری هستند.
چگونه کالاها به کشتی منتقل میشوند؟
با استفاده از جرثقیلها، لیفتراکها و سایر تجهیزات، کالاها به کشتی منتقل و در محلهای مشخص بارگیری میشوند.
چه اقداماتی برای ایمنی بارگیری انجام می‌شود؟
شامل بستن و محکم کردن کالاها با استفاده از زنجیرها، بندها و پدهای محافظتی برای جلوگیری از جابجایی در طول حمل است.
مراحل تخلیه بار در مقصد چیست؟
تخلیه بار شامل برداشتن کالاها از کشتی، بررسی سلامت کالاها و انتقال آن‌ها به انبار یا مقصد نهایی است.
چرا هماهنگی با شرکت حمل و نقل مهم است؟
برای اطمینان از رعایت زمانبندی، کاهش تأخیرات و هماهنگی تمامی مراحل بارگیری و تخلیه.
