از زمانی که برادران رایت نخستین پرواز تاریخی خود را در سال 1903 میلادی در کیتی هاوک انجام دادند، دنیا تغییر کرده است. هواپیمای برادران رایت تنها یک گلایدر با موتور ساده بود این هواپیما در 12 دقیقه توانست تا 120 پا بالا برود. این جهش ایجاد یک صنعت بود. پس از آن سال تا به اکنون تعداد زیادی هواپیما در نقاط مختلف جهان ساخته شده است. این وسایل مختلف، تحول عظیمی در زندگی بشر ایجاد کرده‌اند هواپیما در حمل و نقل هوایی نقش اصلی را ایفا می‌کند به طوری که در حال حاضر کالاهای اساسی تنها با هواپیما جا به جا و حمل میشوند.
هواپیماهایی که در حمل و نقل هوایی کالاها استفاده میشوند در برخی موارد همان هواپیماهای مسافری هستند که در کنار مسافران در قسمت بار خود کالا و اقلام مختلفی را جا به جا می‌کنند که برای انسان خطر آفرین نیست. دسته دیگری از هواپیماها که برای جا به جایی کالا کاربرد دارند هواپیماهای باری هستند که تنها برای جا به جایی بار‌ها در حجم وسیع کاربرد دارند.
هواپیماهای تجاری در دنیای حمل و نقل هوایی
شرکت‌هایی مانند دلتا ایرلاینز و یونایتد ایرلاینز به دلیل ناوگان خود شامل از هواپیما بوئینگ 737 و حتی بوئینگ‌های بزرگ تر 747 شناخته شده هستند، قابلیت این را دارند که با باک پر از بنزین تا 8 هزار و 357 کیلومتر پرواز کنند.
روش حمل و نقل هوایی در سراسر جهان
حمل و نقل هوایی هر نوع حمل و نقلی است که از طریق هوا انجام میشود، به عبارت دیگر این روش حمل و نقل در زمین نیست، هر وسیله نقلیه‌ای که بتواند پرواز کند و در هوا باقی بماند بخشی از صنعت حمل و نقل هوایی است و انواع مختلفی از وسایل حمل و نقل در این حوزه کاربرد دارند. از پروازهای داخلی کوتاه تا سفرهای بین المللی طولانی مدت، حمل و نقل هوایی بخش مهمی از صنعت و تجارت در جهان است.
انواع حمل و نقل هوایی
انواع مختلفی از حمل و نقل هوایی وجودر کل جهان وجود دارد این روش‌ها کاربردهای متفاوتی دارند، چه برای حمل و نقل بار یا گردشگری و به دلیل نحوه ساخت و راه‌هایی که برای پرواز ساخته شده است، به روش‌های مختلف عمل می‌کنند در حال حاضر در تمام جهان براساس مناطق آزاد و بخش‌هایی که در مالکیت کشور‌ها قرار دارد، به عنوان مرز هوایی و حریم هوایی هر کشور، نقشه‌ای برای حمل و نقل و راه‌هایی هوایی کشیده شده است، این نقشه به شما کمک می‌کند تا بتوانید کالای خود را به درستی و بدون مشکل بین کشورهای مختلف جا به جا کنید. توجه کنید که هر ایرلاین برای عبور کردن از مرز هوایی هر کشور باید از آن کشور اجازه داشته باشد در غیر این صورت خلاف قانون عمل شده است.
هواپیماها
هواپیماها یکی از انواع حمل و نقل هوایی هستند، هواپیمای برقی و با بال ثابت است با استفاده از موتور جت، پروانه یا موتور موشک، هواپیما در هوا پرواز می‌کند و یکی از محبوب ترین انواع حمل و نقل هوایی است. هواپیماها در شکل‌ها و اندازه‌های متنوع با پیکربندی‌های بال‌های مختلف تولید میشوند و به روش هاس مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. از هواپیماها برای حمل و نقل افراد و کالاها، برای تحقیقات تفریح و مواردی دیگری از این دست استفاده میشوند.هواپیماها توسط یک خلبان یا گروهی از خلبانان و با کمک فناوری‌های خودکار پرواز می‌کنند.
اولین هواپیما در سال 1903 توسط برادران رایت اختراع و پرواز شد فناوری هواپیما در طول جنگ جهانی اول به صورت محدود مورد استفاده قرار گرفت و از آن زمان به بعد پیشرفت قابل توجهی را تجربه کرد. صنعت تولید هواپیما در جهان هواره در حال تکامل است و هواپیماها بخش عظیمی از انواع وسایل حمل و نقل هوایی را تشکیل می‌دهند، در حال حاضر هواپیماهای بدون سرنشین در برخی از کشور‌ها برای حمل و نقل در داخل کشور به کار برده میشوند.
هواپیماهای فعلی برای حمل و نقل عبارتند از:
ایرباس (فرانسه/آلمان/اسپانیا/بریتانیا)
آنتونوف (اوکراین)
هواپیمای ATR (فرانسه/ایتالیا)
بوئینگ (ایالات متحده آمریکا)
Bombardier Aerospace کانادا
Comac چین
امبرائر (برزیل)
شرکت هواپیماسازی میتسوبیشی (ژاپن)
شرکت هواپیمایی متحد (روسیه)
شرکت صنایع هواپیماسازی شیان (چین)
هلی کوپتر یکی دیگر از انواع حمل و نقل هوایی
یکی دیگر از انواع روش‌های حمل و نقل هوایی کالا استفاده از بالگرد است. هلیکوپتر یک روتورکرافت است عملیات بالابر و رانش توسط روتورهای چرخان افقی انجام میشود که به هلیکوپتر اجازه می‌دهد به صورت عمودی بلند شود و فرود بیاید، شناور شود و به جلو، عقب و جانبی پرواز کند از هلی کوپتر برای حمل و نقل کالا در مسافت‌های کوتاه مانند مسافت بین دو شهر استفاده میشود. هلی کوپتر‌ها نمی‌توانند مسافت زیادی پرواز داشته باشند و برای حمل و نقل کالا بین کشورهای مختلف، خصوصا کشور‌هایی که با هم فاصله زیادی دارند گزینه مناسبی نیستند. حمل و نقل کالا با هلی کوپتر معمولا به صورت خاص انجام میشود و برای تجارت شخصی و خصوصی کالا کاربرد کمتری دارد. ارگان‌های دولتی و صنایع معمولا در مواقع ضروری از این روش برای حمل و نقل استفاده می‌کنند. از هلیکوپترها می‌توان در مناطق شلوغ که در آن یک هواپیمای بال ثابت (هواپیما) به خوبی کار نمی‌کند استفاده کرد.
بالون‌های هوای گرم یکی دیگر از انواع حمل و نقل هوایی هستند در سال 1783 در پاریس، اولین پرواز با بالون بدون سرنشین و بدون سرنشین توسط ژان فرانسوا پیلاتر دو روزیه و فرانسوا لوران دآرلانس انجام شد. بالون هوای گرمی که آنها استفاده کردند توسط برادران مونتگولفیر ساخته شد. بالون هوای گرم سبک تر از هوا است و از کیسه‌ای حاوی هوای گرم تشکیل شدهاند. یک سبد یا “گوندولا” در زیر آن آویزان است که مسافران و منبع گرما را حمل می‌کند. با توجه به این که هوای گرم داخل بالون چگالی کمتری نسبت به هوای سردتر بیرونی دارد، شناور میشود و پرواز می‌کند.
کشتی هوایی بلیمپ
یکی دیگر از انواع حمل و نقل هوایی استفاده از بلیمپ است بلیمپ یک کشتی هوایی غیر صلب است بادگیرها به فشار گاز بالابر (معمولا هلیوم) در داخل و قدرت پوشش دارند دارد. یک ماشین سواری جامد و همچنین باله‌های دم وجود دارد این موارد تنها قطعات جامد یک بالون هوایی هستند.این نوع حمل و نقل هوایی برای پرواز نیاز به فشار بیش از حد دارند و دارای پروانه هستند.
هواپیماهای تمام بار
هواپیماهای تمام بار بخش اصلی سیستم حمل و نقل مدرن هستند این هواپیماها می‌توانند کالا و مواد را به سرعت در سراسر جهان از طریق هوایی جابه‌جا کنند. هواپیماهایی که به طور خاص برای حمل بار طراحی شدهاند، نمی‌توانند افراد را حمل کنند و کاربرد دیگری ندارند برخلاف هواپیماهای مسافربری که باید بتوانند افراد را هم در کنار بار حمل کنند، هواپیماهای تمام بار تنها با در نظر گرفتن جاگیری محموله با حداکثر ظرفیت طراحی و تولید شدهاند. این امر به این معنی است که این هواپیماها معمولاً گسترده‌تر از هواپیماهای مسافربری هستند و فضای بیشتری برای ذخیره‌سازی دارند به همین دلیل می‌توان حجم وسیعی کالا را بدون مشکل با آنها جا به جا کرد.
هواپیماهای تمام بار معمولاً دارای درهای بار بزرگ و سقف‌های بلند هستند تا بارگیری و تخلیه‌بار آسان تر باشد. این هواپیماها دارای انبارهای بزرگی هستند که به آنها امکان حمل محموله‌های بزرگ را می‌دهد. هواپیماهای تمام بار معمولاً برای حمل و نقل محموله‌های سنگین و بزرگ مانند وسایل نقلیه، ماشین آلات و سایر اقلام بزرگ استفاده میشوند و دو محفظه اصلی دارند:
عرشه پایین و عرشه اصلی
عرشه اصلی که بیشتر محموله در آن ذخیره میشود و عرشه پایینی که معمولاً برای کالاهای کوچکتر یا مواردی که نیاز به دسترسی سریع‌تر دارند استفاده میشود نحوه بارگیری و تخلیه هواپیماهای تمام بار هم با هواپیماهای مسافربری تفاوت است. در هواپیماهای مسافربری معمولاً مسافران از طریق یک سری درها سوار و پیاده می‌کنند، هواپیماهای تمام بار معمولاً از طریق درهای باری بزرگ در جلو یا عقب هواپیما بارگیری و تخلیه میشوند این درها امکان بارگیری و تخلیه‌بار را بسیار سریع‌تر و کارآمدتر را می‌کند. انواع مختلفی از هواپیماهای تمام بار در جهان وجود دارند که هر کدام ظرفیت و گنجایش متفاوتی دارند، علاوه بر این هر ایرلاین معمولا از تعدادی از این هواپیماها براساس نیاز محدوده خود و نوع کالاهایی که جا به جا می‌کند، استفاده می‌کند. در ادامه چند مورد از این هواپیماها که کاربرد بیشتری در حوزه تجارت جهانی دارند را بررسی خواهیم کرد.
بوئینگ اف 400-747
بوئینگ اف 400-747 یک هواپیمای پهن پیکر تمام باری است و توسط هواپیماهای تجاری بوئینگ تولید شده است. بوئینگ اف 400-747 در سال 1993 معرفی شد و تا سال 2002 تولید می‌شد. اف 400-747 نسخه باربری 400-747 است و می‌تواند تا 124 تن بار را حمل کند، برد آن 4350 کیلومتر دریایی است و می‌تواند در ارتفاع 35000 فوتی حرکت کند.
ایرباس A300-600F
ایرباس A300-600F هم یک هواپیمای تمام باری دو موتوره است که توسط شرکت ایرباس ساخته شده است. ایرباس A300-600F اولین پرواز خود را در 9 اکتبر 2007 انجام داد و توسط ایرفرانس در 25 اکتبر 2007 معرفی شد. ایرباس A300-600F دارای یک درب بار در عرشه اصلی و یک درب بار جانبی است از ایرباس A300-600F می‌توان برای حمل محموله‌های بسته‌بندی شده و کانتینری استفاده کرد.
Antonov An-124
Antonov An-124 یک هواپیمای باربری فوق سنگین است که طراحی آن توسط شوروی انجام شده است. Antonov An-124 بزرگ‌ترین هواپیمای ترابری نظامی در جهان است . از Antonov An-124 برای حمل و نقل محموله‌های بزرگ و سنگین و انتقال آنها به پایگاه‌های نظامی و فرودگاههای غیرنظامی با زیرساخت‌های زمینی محدود استفاده می‌شد. حداکثر ظرفیت حمل بار Antonov An-124 150 تن است. Antonov An-124 در ماموریت‌های مختلف نظامی و غیرنظامی از جمله حمل تانک، خودروهای زرهی و سایر تجهیزات سنگین، کمک‌های بشردوستانه و حمل و نقل محموله‌های بزرگ برای صنایع هوافضا و ساختمان استفاده میشود.
Lockheed L-100 Hercules
Lockheed L-100 Hercules یک هواپیمای ترابری نظامی چهار موتوره توربوپراپ است که توسط لاکهید طراحی و ساخته شده است. Lockheed L-100 Herculesبرای جایگزینی هواپیماهای باری قدیمی با موتور پیستونی مانند C-130 Hercules طراحی شد. Lockheed L-100 Hercules اولین بار در سال 1964 مورد استفاده قرار گرفت و تا سال 1992 تولید می‌شد. در مجموع 219 فروند L-100 ساخته شده است.
McDonnell Douglas MD-11F
McDonnell Douglas MD-11F یک هواپیمای باری پهن پیکر و دو موتوره است که توسط مک دانل داگلاس طراحی و ساخته شده است. McDonnell Douglas MD-11F یک هواپیمای مشتق از MD-11 است که تغییرات زیادی برای بهبود عملکرد و اقتصادی شدن روی آن انجام شده است، این هواپیما اولین بار در سال 1995 پرواز کرد و در سال 1996 وارد چرخه حمل و نقل کالا شد. در مجموع 60 هواپیما ساخته شده است که آخرین آن در سال 2001 تحویل داده شد.
Ilyushin Il-76TD-90VD
Ilyushin Il-76TD-90VD یک هواپیمای ترابری نظامی شوروی است. Ilyushin Il-76TD-90VDیک نسخه ارتقاء یافته از Il-76MD با کابین شیشه‌ای جدید و موتورهای قوی‌تر است. این هواپیما می‌تواند تا 60 تن محموله را حمل کند و در باندهای هوایی کوتاه فرود آید در عملیات‌های مختلف نظامی و بشردوستانه از جمله تخلیه غیرنظامیان از مناطق درگیری از Ilyushin Il-76TD-90VD استفاده می‌شده است.
بوئینگ اف 8-747
بوئینگ اف 8-747 یک هواپیمای باری پهن پیکر است که در سال 2011 معرفی شد این هواپیما بزرگ‌ترین نوع 8-747 و بزرگ‌ترین هواپیمای باری تجاری در جهان است. اف 8-747 می‌تواند تا 140 تن بار را در یک پرواز حمل کند و بردی بیش از 8000 مایل دارد.
ایرباس A330-200F
ایرباس A330-200F یک هواپیمای باری دو موتوره است که توسط ایرباس توسعه داده ده است . این هواپیما بر اساس هواپیمای مسافربری ایرباس A330-200 ساخته شده است و اولین بار در سال 2011 وارد ناوگان حمل و نقل هوایی شده است. ایرباس A330-200F می‌تواند تا 70 تن بار را حمل کند و حداکثر برد آن 4000 مایل دریایی است.
Antonov An-225
آنتونوف An-225 هواپیمای باری شش موتوره است که در دهه 1980 توسط اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد. Antonov An-225 سنگین‌ترین هواپیمای جهان است اولین پرواز Antonov An-225 در 21 دسامبر 1988 انجام شد. این هواپیما دارای حداکثر وزن برخاست 640 تن، طول آن 84 متر و طول بال آن 88 متر است. Antonov An-225 می‌تواند تا 250 تن بار حمل کند، از Antonov An-225 برای حمل محموله‌های بزرگ از جمله مدارگردهای شاتل فضایی و مجموعه ژنراتورها استفاده میشود.
An-124-100M-150
آنتونوف An-124-100M-150 یک هواپیمای ترابری سنگین چهار موتوره است که در دهه 1980 توسط دفتر طراحی آنتونوف در SSR اوکراین طراحی شد. این هواپیما بر اساس An-124 Ruslan ساخته شده است و توسط خطوط هوایی آنتونوف تولید میشود. An-124-100M-150 نسخه به روز شده An-124-100 است که بار و برد بیشتری دارد. An-124-100M-150 اولین پرواز خود را در دسامبر 2014 انجام داد.
چه انواع هواپیماهایی در حمل و نقل مسافری هوایی استفاده میشوند؟
در حمل و نقل مسافری هوایی، هواپیماهای جت مسافری (مانند بوئینگ 737 و ایرباس A320) و هواپیماهای منطقهای (مانند بمباردیه CRJ و امبرائر E-Jet) استفاده میشوند.
هواپیماهای باری چه تفاوتی با هواپیماهای مسافربری دارند؟
هواپیماهای باری یا کارگو برای حمل کالا طراحی شدهاند و فاقد امکانات رفاهی برای مسافران هستند. این هواپیماها دارای بخشهای مخصوص بارگیری بزرگتر و سیستمهای بارگذاری و تخلیه متفاوتی هستند.
هواپیماهای منطقهای چه نقشی در حمل و نقل هوایی دارند؟
هواپیماهای منطقهای برای پروازهای کوتاهبرد و سرویسدهی به فرودگاههای کوچکتر طراحی شدهاند. این هواپیماها معمولاً ظرفیت کمتری نسبت به هواپیماهای جت مسافری بزرگ دارند و برای مسیرهای داخلی و منطقهای مناسباند.
هواپیماهای توربوپراپ چه ویژگی‌هایی دارند و برای چه پروازهایی استفاده میشوند؟
هواپیماهای توربوپراپ مانند ATR و Dash 8 دارای موتورهای توربوپراپ هستند که برای پروازهای کوتاه و با سرعت پایین‌تر مناسباند. این هواپیماها کارآمدی سوخت بالایی دارند و معمولاً برای مسیرهای کوتاه و فرودگاههای کوچک استفاده میشوند.
چه نوع هواپیماهایی برای پروازهای بینالمللی طولانیبرد استفاده میشوند؟
برای پروازهای بینالمللی طولانیبرد از هواپیماهای پهنپیکر مانند بوئینگ 777، بوئینگ 787 دریملاینر، ایرباس A350 و ایرباس A380 استفاده میشود که ظرفیت بیشتری دارند و برای پروازهای طولانی مناسباند.
هواپیماهای چارتر چه هستند و چه کاربردی دارند؟
هواپیماهای چارتر به طور اختصاصی برای پروازهای غیرتجاری، گردشگری و خصوصی اجاره داده میشوند. این هواپیماها می‌توانند از انواع مختلف از جمله جت‌های کوچک، متوسط و پهنپیکر باشند و بر اساس نیاز مشتریان پروازهای خاصی را انجام دهند.
