CFR چیست؟ نحوه حمل و نقل در روش CFR

اصطلاح CFR که مخفف Cost and Freight است، یکی از اصطلاحات بین‌المللی تجارت و حمل‌ونقل کالا است که در اینکوترمز (Incoterms) تعریف شده و به معنای “هزینه و کرایه حمل” می‌باشد. در روش CFR، مسئولیت‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل به طور مشخص بین خریدار و فروشنده تقسیم می‌شود. این روش عمدتاً در حمل‌ونقل دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به فروشنده تعهد می‌دهد که کالای موردنظر را به بندر مقصد برساند و هزینه‌های حمل را پرداخت کند، اما مسئولیت تحویل نهایی کالا در بندر مقصد بر عهده خریدار است. در ادامه به جزئیات بیشتری از این روش پرداخته‌ایم.

 

مفهوم CFR چیست؟

در روش CFR (Cost and Freight)، فروشنده متعهد می‌شود که هزینه‌های مربوط به حمل و کرایه کالا تا بندر مقصد را بپردازد. در واقع، فروشنده تمامی هزینه‌های حمل کالا تا رسیدن به بندر مقصد را به عهده می‌گیرد، اما مسئولیت هر گونه آسیب یا خسارتی که در طول حمل به کالا وارد شود، پس از بارگیری بر عهده خریدار است. بنابراین می‌توان گفت که مسئولیت انتقال ریسک از لحظه عبور کالا از ریل کشتی در بندر مبدا به خریدار منتقل می‌شود.

 

وظایف فروشنده در روش CFR

در این روش، فروشنده موظف است مراحل زیر را انجام دهد:

1. بسته‌بندی و آماده‌سازی کالا: فروشنده باید کالا را به‌طور مناسب بسته‌بندی کرده و برای حمل‌ونقل آماده کند.
2. ترتیب‌دادن حمل‌ونقل کالا: فروشنده باید یک شرکت حمل‌ونقل را برای انتقال کالا به بندر مقصد تعیین کرده و قرارداد حمل را منعقد کند.
3. پرداخت هزینه‌های حمل تا بندر مقصد: تمام هزینه‌های مربوط به حمل کالا تا بندر مقصد توسط فروشنده پرداخت می‌شود.
4. تحویل اسناد لازم به خریدار: فروشنده باید اسناد موردنیاز مانند بارنامه و گواهی مبدأ را برای خریدار فراهم کند تا او بتواند کالای خود را دریافت کند.

 

وظایف خریدار در روش CFR

خریدار نیز در این روش وظایف مشخصی دارد، از جمله:

1. پرداخت هزینه‌های پس از تحویل به بندر مقصد: پس از رسیدن کالا به بندر مقصد، هزینه‌های اضافی مانند ترخیص گمرکی و انبارداری بر عهده خریدار خواهد بود.
2. پرداخت بیمه: در روش CFR، بیمه کالا الزامی نیست و معمولاً به عهده خریدار است که خود بیمه مناسب برای کالا را تهیه کند، مگر اینکه توافق دیگری بین طرفین صورت گرفته باشد.
3. تحویل کالا از بندر مقصد: خریدار مسئولیت دارد کالا را از بندر مقصد دریافت کرده و به محل موردنظر منتقل کند.

 

مزایا و معایب روش CFR

مزایا:

• برای فروشنده مناسب است، زیرا تا مرحله بارگیری بر کشتی، مسئولیت کالا و ریسک با او است و سپس به خریدار منتقل می‌شود.
• هزینه‌های حمل تا مقصد توسط فروشنده پرداخت شده و خریدار می‌تواند هزینه‌های خود را مدیریت کند.

معایب:

• خریدار باید پس از رسیدن کالا به مقصد، مسئولیت‌های مالی و بیمه‌ای را به عهده بگیرد.
• در صورت بروز خسارت در مسیر حمل، مسئولیت آن بر عهده خریدار خواهد بود (مگر اینکه خود بیمه‌ای تهیه کرده باشد).

 

تفاوت CFR با سایر روش‌های حمل‌ونقل مشابه

اصطلاحات مشابهی در اینکوترمز وجود دارند که ممکن است با CFR اشتباه گرفته شوند. برای مثال:

• CIF (Cost, Insurance, and Freight): در روش CIF، علاوه بر هزینه و کرایه حمل، فروشنده موظف به بیمه کردن کالا نیز است. در CFR بیمه بر عهده خریدار است.
• FOB (Free on Board): در روش FOB، فروشنده تنها مسئولیت تحویل کالا بر روی کشتی را بر عهده دارد و بعد از آن تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها به خریدار منتقل می‌شود.

 

مراحل حمل‌ونقل کالا در روش CFR

1. عقد قرارداد فروش: ابتدا قرارداد فروش بین خریدار و فروشنده تنظیم و شرایط CFR در آن تعیین می‌شود.
2. آماده‌سازی و بسته‌بندی کالا: فروشنده کالا را آماده کرده و آن را برای حمل بسته‌بندی می‌کند.
3. بارگیری بر روی کشتی: کالا به بندر مبدا منتقل و بر روی کشتی بارگیری می‌شود. در این لحظه ریسک به خریدار منتقل می‌گردد.
4. حمل کالا به بندر مقصد: فروشنده هزینه‌های حمل را تا بندر مقصد پرداخت می‌کند.
5. تسلیم اسناد به خریدار: اسناد مربوطه به خریدار تحویل داده می‌شود تا وی بتواند در بندر مقصد کالا را ترخیص کند.
6. ترخیص و تحویل کالا توسط خریدار: خریدار کالا را در بندر مقصد تحویل گرفته و مراحل نهایی ترخیص و حمل داخلی را انجام می‌دهد.

 

نحوه حمل و نقل در روش CFR

روش حمل‌ونقل CFR که مخفف Cost and Freight (هزینه و کرایه حمل) است، یکی از قواعد اینکوترمز (Incoterms) است که در تجارت بین‌المللی برای تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌های فروشنده و خریدار استفاده می‌شود.

در این روش، فروشنده مسئول پرداخت هزینه‌های حمل کالا تا بندر مقصد است، اما ریسک و مسئولیت کالا از لحظه‌ای که روی کشتی در بندر مبدا بارگیری می‌شود، به خریدار منتقل می‌شود.

در ادامه، مراحل حمل و نقل در روش CFR را به‌طور کامل توضیح می‌دهیم:

1. آماده‌سازی کالا توسط فروشنده

• فروشنده کالا را مطابق قرارداد آماده کرده و بسته‌بندی می‌کند.

• تمام هزینه‌های آماده‌سازی کالا، بسته‌بندی، و بارگیری اولیه به‌عهده فروشنده است.

2. انجام تشریفات صادرات

• فروشنده موظف است مجوزهای صادرات، گواهی مبدأ، مجوز بهداشت (در صورت نیاز) و سایر اسناد صادراتی را تهیه کند.

• کالا باید در گمرک کشور مبدأ اظهار و ترخیص شود که این کار هم به‌عهده فروشنده است.

3. حمل داخلی تا بندر مبدأ

• فروشنده هزینه حمل داخلی کالا تا بندر بارگیری (مثلاً بندر شانگهای، چین) را می‌پردازد.

• در این مرحله، کالا معمولاً توسط کامیون یا قطار به بندر منتقل می‌شود.

4. بارگیری روی کشتی و انتقال ریسک

• فروشنده هزینه بارگیری کالا روی کشتی را پرداخت می‌کند.

• در لحظه‌ای که کالا از ریل بندر روی کشتی قرار می‌گیرد، ریسک آن از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.

• از این مرحله به بعد، اگر به کالا آسیبی برسد، مسئولیت آن با خریدار است.

5. پرداخت کرایه حمل تا بندر مقصد

• فروشنده موظف است کرایه حمل دریایی از بندر مبدأ تا بندر مقصد (مثلاً بندرعباس، ایران) را پرداخت کند.

• این هزینه شامل فقط کرایه کشتی است و هزینه بیمه، تخلیه در مقصد و ترخیص با خریدار است.

6. اسناد حمل و ارسال به خریدار

فروشنده پس از بارگیری، اسناد زیر را برای خریدار ارسال می‌کند:

• بارنامه دریایی (Bill of Lading)

• فاکتور تجاری (Invoice)

• لیست عدل‌بندی (Packing List)

• گواهی مبدأ (Certificate of Origin)

• سایر اسناد مورد توافق (مانند گواهی بهداشت، استاندارد و غیره)

7. حمل دریایی

• کالا از بندر مبدأ با کشتی به سمت بندر مقصد حرکت می‌کند.

• در طول مسیر، مسئولیت و ریسک هرگونه خسارت یا از بین رفتن کالا، بر عهده خریدار است.

• به همین دلیل، خریدار معمولاً خودش باید بیمه بار را خریداری کند (بر خلاف روش CIF).

8. تخلیه کالا در بندر مقصد

• کالا پس از رسیدن به بندر مقصد تخلیه می‌شود.

• هزینه‌های تخلیه و عوارض بندری معمولاً با خریدار است، مگر اینکه خلاف آن در قرارداد ذکر شده باشد.

9. ترخیص گمرکی و حمل داخلی در کشور مقصد

• خریدار باید کالا را از گمرک ترخیص کند.

• پرداخت حقوق گمرکی، مالیات ارزش افزوده، و سایر عوارض به عهده خریدار است.

• سپس خریدار کالا را به انبار یا محل نهایی منتقل می‌کند.

جمع‌بندی وظایف در روش CFR

تفاوت CFR با سایر روش‌ها:

 

نکات کلیدی در استفاده از روش CFR

در انتخاب و استفاده از روش CFR، توجه به چند نکته مهم و کلیدی ضروری است:

1. تهیه بیمه‌نامه توسط خریدار: همان‌طور که اشاره شد، بیمه کالا در CFR بر عهده خریدار است. با توجه به اینکه ریسک از لحظه بارگیری بر روی کشتی به خریدار منتقل می‌شود، توصیه می‌شود خریدار قبل از بارگیری کالا، بیمه‌نامه مناسبی تهیه کند تا در صورت بروز حادثه یا خسارت، تحت پوشش بیمه قرار گیرد.
2. شناسایی شرکت حمل‌ونقل مناسب: از آنجایی که فروشنده مسئولیت عقد قرارداد حمل و پرداخت هزینه حمل تا بندر مقصد را بر عهده دارد، انتخاب شرکت حمل‌ونقل معتبر و قابل اعتماد برای تضمین امنیت و سلامت کالا اهمیت زیادی دارد. این موضوع به ویژه برای کالاهای ارزشمند یا آسیب‌پذیر، اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
3. آگاهی از مقررات گمرکی کشور مقصد: خریدار باید با مقررات گمرکی و هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا در کشور مقصد آشنا باشد. مقررات و تعرفه‌های گمرکی ممکن است بسته به نوع کالا و کشور مقصد متفاوت باشد و خریدار باید برای پرداخت این هزینه‌ها و انجام مراحل قانونی آماده باشد.
4. دریافت و بررسی اسناد حمل: فروشنده موظف است اسناد حمل و مدارک موردنیاز برای ترخیص کالا را به خریدار ارائه دهد. این اسناد معمولاً شامل بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ و سایر مدارک موردنیاز است. خریدار باید این اسناد را به دقت بررسی کرده و در صورت نیاز، قبل از رسیدن کالا به بندر مقصد، آن‌ها را به گمرک کشور مقصد ارائه دهد.
5. هماهنگی برای دریافت کالا در بندر مقصد: خریدار باید از قبل برای دریافت و انتقال کالا از بندر مقصد برنامه‌ریزی کند. این شامل آماده‌سازی وسیله نقلیه مناسب برای حمل کالا و هماهنگی با شرکت‌های خدماتی در بندر مقصد است تا از ایجاد تاخیر و هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.

 

تفاوت CFR با دیگر اینکوترمز دریایی

استفاده از اینکوترمز CFR در مقایسه با دیگر روش‌های دریایی مثل FOB و CIF تفاوت‌هایی دارد که انتخاب صحیح آن‌ها بسته به نیازها و شرایط خریدار و فروشنده است:

• CFR و CIF: در CIF، برخلاف CFR، فروشنده موظف است علاوه بر هزینه و کرایه حمل، بیمه کالا را نیز تأمین کند. به همین دلیل، روش CIF اغلب برای خریدارانی که ترجیح می‌دهند هزینه‌های بیمه توسط فروشنده پرداخت شود، مناسب‌تر است.
• CFR و FOB: در FOB، مسئولیت فروشنده تا زمانی که کالا بر روی کشتی بارگیری می‌شود ادامه دارد و پس از آن تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها به خریدار منتقل می‌شود. در حالی که در CFR، فروشنده هزینه‌های حمل تا بندر مقصد را به عهده می‌گیرد، ولی مسئولیت ریسک همچنان در بندر مبدا به خریدار منتقل می‌شود.

 

استفاده از CFR در چه شرایطی توصیه می‌شود؟

این روش برای کسب‌وکارهایی که در زمینه حمل‌ونقل دریایی کالا فعالیت دارند و کالاهای سنگین یا حجیم را به کشورهای دیگر صادر یا وارد می‌کنند، بسیار مناسب است. CFR برای خریدارانی که ترجیح می‌دهند از پرداخت هزینه‌های حمل تا بندر مقصد اجتناب کنند و مسئولیت بیمه را خود به عهده بگیرند، گزینه مناسبی است.

همچنین این روش برای فروشندگانی که به دنبال این هستند که بدون درگیر شدن در هزینه‌های نهایی حمل و ترخیص در بندر مقصد، کالا را به مقصد تحویل دهند، بسیار کاربردی است.

سخن پایانی

روش CFR (Cost and Freight) یکی از روش‌های متداول در حمل‌ونقل بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل دریایی است. این روش امکان تقسیم‌بندی مسئولیت‌ها و هزینه‌ها بین فروشنده و خریدار را فراهم می‌کند و برای مواردی که خریدار می‌خواهد کنترل بیمه کالا را در دست داشته باشد، مناسب است. البته، هر دو طرف باید از شرایط اینکوترمز و تفاوت‌های CFR با سایر روش‌ها آگاه باشند و بر اساس نیازهای خود تصمیم بگیرند. انتخاب صحیح این روش می‌تواند باعث کاهش ریسک‌ها و هزینه‌ها شود و یک معامله سودمند و پایدار را برای طرفین به ارمغان بیاورد.

CFR یعنی چه؟

CFR مخفف Cost and Freight است، یعنی فروشنده هزینه حمل تا بندر مقصد را پرداخت می‌کند ولی ریسک از لحظه بارگیری با خریدار است.

در روش CFR چه کسی هزینه حمل دریایی را پرداخت می‌کند؟

فروشنده موظف به پرداخت هزینه حمل دریایی تا بندر مقصد است.

ریسک کالا در روش CFR از چه زمانی به خریدار منتقل می‌شود؟

از لحظه‌ای که کالا روی کشتی در بندر مبدأ بارگیری می‌شود، ریسک با خریدار است.

آیا فروشنده باید بیمه بار را در CFR تأمین کند؟

خیر، تأمین بیمه بار در CFR بر عهده خریدار است.

چه کسی مسئول تخلیه و ترخیص کالا در بندر مقصد است؟

تخلیه، ترخیص گمرکی و حمل داخلی در کشور مقصد بر عهده خریدار است.

آیا CFR فقط برای حمل دریایی استفاده می‌شود؟

بله، CFR مخصوص حمل‌ونقل دریایی یا آبی است و برای حمل هوایی یا زمینی مناسب نیست.

تفاوت CFR با CIF چیست؟

در CFR فروشنده فقط هزینه حمل را می‌دهد؛ اما در CIF علاوه بر آن، بیمه را نیز فروشنده پرداخت می‌کند.