در تمام کشور گمرک‌هایی وجود دارند که هرکدام نسبت به منطقه‌ای که هستند خدمات متفاوتی را ارائه می‌دهند. این گمرک‌ها دارای مراحل و سلسله مراتبی هستند که هرکدام قوانین و شرایط مربوط به خود را دارند. برای اینکه بتوانید از این قوانین اطلاع پیدا کنید باید به مراکز معتبر مراجعه کنید تا هر اطلاعاتی که نیاز دارید از آن‌ها دریافت کنید. یکی از بحث‌های مهم که اهمیت زیادی هم دارد بیشبود در امور گمرکی است که یکی تخلفات گمرکی است و توسط واردکنندگان اتفاق می‌افتد.
بیشبود چیست؟
بیشبود یک تخلف است؛ این روند جز تخلفات گمرکی به‌حساب می‌آید که توسط برخی از تولیدکنندگان و واردکنندگان انجام میشود، این فرایند درزمینهٔ واردات کالا انجام میشود. زمانی فرایند بیشبود رخ می‌دهد که صاحب کالا برای استفاده و بهره بردن از تفاوت نرخ ارز، ارزش کالاها وارداتی را خیلی بیشتر از عدد ثابت و تعیین‌شده اعلام می‌کند برای اینکه بتواند ارز بیشتری دریافت کند. اوقات این روند زمانی انجام میشود که کالاهای باارزش کمتر قرار است به کشور وارد شوند. درست است که بیش اظهاری سبب افزایش هزینه‌های گمرک میشود اما با این ترفندها واردکنندگان می‌توانند ارز دولتی دریافت کنند از طرف دیگر با تمام این‌ها در زمان بررسی گمرک متوجه این موضوع میشود.
کم اظهاری چیست؟
فرض کنید که قیمت یک کالا در سامانه ارزش‌گذاری 5 دلار است و زمانی که شما آن کالا را 5 دلار خریده و 3 یا 4 دلار بفروشید کم اظهاری رخ‌داده است. اگرچه شما همان کالا را 3 دلار خریده باشید اما نمی‌توانید به همان قیمت بفروشید و براساس تعرفه تعیین‌شده باید عمل کنید. برای رفع این مسئله مدارک مرتبط و ضروری دریافت میشود و نسبت قیمت فاکتور باید عمل کنید.
بیشبود یا کم اظهاری؟
همان‌طور که قبل گفتیم فرض کنید هزینه و قیمت یک کالا تعیین‌شده است اما فرد ارزش کالا را بیشتر از حد تعیین‌شده اعلام می‌کند، این عمل با سند و مدرک تقلبی انجام میشود که در گمرک به‌عنوان یک تخلف در جهت پول‌شویی، تسهیلات مالی، خروج ارز و فریب بانک‌ها تلقی شده است. کم اظهاری دقیق برعکس بیشبود است. بیشبود برای کالاها باید بالای 10 درصد باشد تا در گمرک به‌عنوان تخلف سنجیده و بررسی شود این فرایند با دستگاه‌های بانکی و تحلیل‌های گمرکی ثابت‌شده و متخلفان جریمه و مجازات می‌شوند.
دلایل اعلام بیش اظهاری چیست؟
واردات کالا از کشورهای خارجی به‌وسیله سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی
ارائه تسهیلات بانکی
استفاده از حساب‌های ذخیره ارزی به‌صورت بلندمدت با بهره‌های کم
شرکت‌های سهامی عام و تعاونی اغلب از بیشبود استفاده میکنند.
تأمین منابع مالی در جهت کالاهای قاچاق و ممنوعه از روند بیش اظهاری
واردکنندگان می‌توانند با حکم گمرکی در ارتباط با بیش اظهاری اعتراض کنند. اعتراض درباره بیشبود به این صورت است که به خاطر اختلافات صاحب کالا و گمرک در کمیسیون موردبررسی قرار خواهد گرفت. توجه داشته باشید اگر اختلافات قبل از ترخیص کالا رخ دهد؛ صاحبان کالا موظف هستند که در بازه زمانی 30 روز اعتراض خود را ثبت کنند و اگر پس از ترخیص کالا متوجه این موضوع شده باشند باید به‌صورت قانونی اقدام نمایند. پس از ثبت شدن اعتراض گواهی به دادگاه عدالت ارجاع داده میشود و در صورت صدور حکم نهایی برای بیشبود اعمال قانونی انجام میشود و سازمان تعزیرات تمام این امور را به عهده دارد.
اگر می‌خواهید از تمام این مشکلات جلوگیری کنید در وهله اول به یک شرکت تجاری معتبر مراجعه کنید تا دیگر این مسائل سر راه شما قرار نگیرد. شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی آریا حمل با داشتن افراد متخصص همواره برای حل کردن این موضوعات آمادگی کامل داشته و بادانش کامل شمارا تا پایان مسیر همراهی می‌کند.
مراحل اعتراض به بیش اظهاری به شرح زیر هستند:
بررسی و ثبت اطلاعات
کشف تخلف
رسیدگی در دفتر مربوطه
اعتراض به کمیسیون
تجدیدنظر
دیوان عدالت اداری
قوانین گمرکی بیشبود در ایران
داشتن آگاهی در ارتباط با تمام این مسائل وظیفه تاجران است اما گاهی اوقات از ریز کارها نمی‌توان اطلاع کسب کرد به همین خاطر باید کار را به کاردان سپرد. پس از پیدا کردن بهترین شرکت با خدمات ویژه می‌توانید به آن مراجعه کنید و تمامی اهداف خود را با افراد متخصص و کاردان در میان بگذارید. آن‌ها به‌عنوان نماینده از سمت شما تمامی امور را به دست می‌گیرند و دیگر نیاز به وجود شما و نگرانی نیست. برخی از قوانین گمرکی که برای این مراحل در موضوع بیشبود نیاز دارید به شرح زیر هستند:
توقف فعالیت در صورت بیش اظهاری
زمانی که تائید شود بیش‌بودی صورت گرفته است و کارشناسان گمرک این موضوع را تائید کنند می‌توانند همان لحظه مراحلِ را متوقف کنند و اجازه ترخیص کالا ندهند تا زمانی که ارائه مدارک معتبر و بازبینی انجام شود کالاها در انباره‌ای گمرک باقی می‌مانند.
جریمه در صورت تائید بیش اظهاری
اگر کمیسیون مرتبط با تخلف‌ها بیشبود را تائید کند صاحب کالا باید نسبت به میزان تخلف خود جریمه و ضرر کرد پرداخت کند.
ثبت شکایت
صاحب کالا اگر ثابت کند که بیش‌بودی وجود نداشته و در ترخیص کالا از سوی گمرک تأخیر وجود داشته است می‌تواند از گمرک شکایت کند.
بیشبود ارزش کالا بیش اظهاری یا گران‌نمایی بیشتر در مورد کالاهایی رخ می‌دهد که تعرفه گمرکی پایین‌تری دارند، صاحب کالا به‌قصد سوءاستفاده از نرخ‌های ارز و دریافت ارز بیشتر، ارزش کالای خود را به‌عمد بیش از مقدار واقعی آن در اظهارنامه گمرکی درج می‌کند. زمانی که نرخ ریالی ارزمبادله‌ای (ارز دولتی) به‌طور قابل‌توجهی از نرخ ارز آزاد پایین‌تر باشد، انگیزه برای بیش اظهاری افزایش می‌یابد. برخی افراد با دانستن اینکه باوجود پرداخت حقوق ورودی بیشتر به دلیل تفاوت نرخ ارز، سود قابل‌توجهی به دست می‌آورند، بازهم به این تخلف پافشاری میکنند.
بیش اظهاری ارزش چیست؟
تاجر به‌جای اعلام ارزش واقعی 100 میلیون تومانی، ارزش محموله را 200 میلیون تومان در گمرک اظهار می‌کند. با این کار، او می‌تواند دو برابر ارز دولتی دریافت کند، سپس می‌تواند این ارز دولتی را در بازار آزاد به قیمت 50 هزار تومان به فروش برساند و 2 میلیون تومان سود خالص کسب کند.
بیش اظهاری تعداد چیست؟
تاجر به‌جای اعلام تعداد واقعی تلفن‌های همراه، تعداد آن‌ها را دو برابر اعلام می‌کند. با این کار، او می‌تواند دو برابر کالای موردنیاز خود را با ارز دولتی وارد کند و سپس می‌تواند کالای اضافی را در بازار آزاد به قیمت آزاد به فروش رسانده و سود کسب کند. در هر دو روش، گمرک با بررسی دقیق اسناد و مدارک و با استفاده از روش‌های کارشناسی، می‌تواند تخلف را کشف کند. در صورت کشف تخلف، علاوه بر ضبط کالای اضافی یا جریمه نقدی، متخلف به مراجع قضایی نیز معرفی خواهد شد.
پیامدهای بیش اظهاری در ایران چیست؟
بیش اظهاری یک تخلف گمرکی است که می‌تواند پیامدهای منفی برای اقتصاد کشور، تجار و جامعه داشته باشد. باید بدانید که جهل به قانون، مسئولیتی را از متخلف سلب نمی‌کند و سابقه تخلفات گمرکی می‌تواند درشدت مجازات تأثیرگذار باشد. پیامدهای بیش اظهاری را می‌توان به دودسته کلی تقسیم کرد:
پیامدهای اقتصادی بیش اظهاری
خروج غیرقانونی ارز از کشور: بیش اظهاری می‌تواند به خروج غیرقانونی ارز از کشور منجر شود. صاحبان کالا با گران‌نمایی ارزش کالا، ارز بیشتری از کشور خارج میکنند. این امر می‌تواند به کاهش ذخایر ارزی کشور و نوسانات ارزی منجر شود.
نوسانات ارزی: خروج غیرقانونی ارز از کشور به نوسانات ارزی و افزایش قیمت ارز در بازار آزاد کمک می‌کند. این امر به‌نوبه خود هزینه‌های تولید را افزایش داده و قیمت کالاها و خدمات را برای مصرف‌کنندگان افزایش می‌دهد.
افزایش قیمت کالاها و خدمات: افزایش قیمت ارز هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد و به‌نوبه خود قیمت کالاها و خدمات را برای مصرف‌کنندگان افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند به کاهش قدرت خرید مردم و افزایش تورم منجر شود.
آسیب به تولید داخلی: واردات کالا با ارز قاچاق به کاهش قیمت تمام‌شده این کالاها در مقایسه با کالاهای تولید داخل منجر میشود. این امر به کاهش تقاضا برای کالای ایرانی و آسیب به تولید داخلی و اشتغال می‌انجامد.
کاهش اعتماد عمومی و افزایش فساد: فساد و نوسانات ارزی می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی به دولت و نهادهای ناظر منجر شده و حتی فساد در ارگان‌های دولتی و ناظر را به دنبال داشته باشد.
پیامدهای قانونی بیش اظهاری
جریمه نقدی
در صورت کشف تخلف بیش اظهاری توسط گمرک، متخلف علاوه بر پرداخت حقوق ورودی براساس ارزش واقعی کالا، به پرداخت جریمه نقدی هم محکوم میشود. میزان جریمه با توجه به میزان بیش اظهاری و نوع کالای موردنظر تعیین میشود. به‌طورکلی، هرچقدر میزان بیش اظهاری بیشتر باشد و کالای موردنظر از ارزش و اهمیت بالاتری برخوردار باشد جریمه سنگین‌تر است.
ضبط کالا
در برخی موارد، گمرک می‌تواند کالای قاچاق را ضبط کند. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که:
میزان بیش اظهاری به‌طور قابل‌توجهی بالا باشد. اگر سوءنیت و قصد تقلب اثبات شود، گمرک علاوه بر بررسی اسناد و مدارک، می‌تواند از طریق کارشناسان و روش‌های تخصصی، به بررسی ارزش واقعی کالا بپردازد. در صورت اثبات سوءنیت و قصد تقلب، گمرک می‌تواند کالا را ضبط کند.
تعقیب قضایی
در صورت اثبات سوءنیت و قصد تقلب مرتکب به مراجع قضایی معرفی میشود. مجازات‌های قضایی برای این تخلف می‌تواند شامل حبس و جزای نقدی باشد. شدت مجازات به میزان تخلف، سوءنیت مرتکب و ارزش کالای موردنظر بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، اگر بیش اظهاری به‌منظور پول‌شویی یا فرار مالیاتی انجام‌شده باشد مجازات مرتکب سنگین‌تر است.
مراحل اعتراض به بیشبود ارزش در واردات کالاها
در فرآیند ترخیص کالا از گمرک ممکن است اختلافاتی بین صاحب کالا و گمرک در خصوص ارزش اظهاری و ارزش تعیین‌شده توسط گمرک ایجاد شود. در این شرایط، صاحب کالا می‌تواند به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی برای حل اختلاف مراجعه کند.
پیش از ترخیص کالا
در صورت بروز اختلاف در ارزش کالا قبل از ترخیص، صاحب کالا ظرف 30 روز از زمان تعیین ارزش توسط گمرک یا ابلاغ کتبی گمرک ایران، موظف به اعلام اعتراض است. رسیدگی به اعتراض پس‌ازاین مهلت، با رعایت ماده 135 قانون امور گمرکی (حداکثر شش ماه) توسط کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی انجام میشود.
پس از ترخیص کالا
در مواردی که گمرک بعد از ترخیص کالا متوجه بیشبود ارزش شود رویه فعلی گمرک به این صورت است که مشمول مهلت نمی‌شود و گمرک در هرزمانی که متوجه بیشبود ارزش شود، می‌تواند نسبت به آن اقدام کند. در این شرایط، گمرک مراتب را به بانک مربوطه منعکس می‌کند و در صورت عدم تمکین صاحب کالا و بقای اعتراض وی، موضوع در کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی قابل‌طرح است. مهلت اعتراض به بیشبود ارزش قبل و بعد از ترخیص کالا متفاوت است.
پیامدهای عدم تمکین صاحب کالا
در صورت صدور رای قطعی بر بیشبود ارزش و عدم تمکین صاحب کالا، مراتب به بانک مربوطه منعکس و در صورت عدم تمکین صاحب کالا با شکایت بانک، جهت رسیدگی قانونی از حیث تخلفات ارزی، به سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع داده میشود. بیشبود ارزش یکی از شایع‌ترین پرونده‌هایی است که در دیوان عدالت اداری مطرح میشود. به همین دلیل، رسیدگی دقیق و تخصصی به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است.
سخن پایانی
تمامی مراحلی که بررسی کردیم برای آگاهی افرادی است که در این زمینه فعالیت میکنند و باید از همه مسیرهای پیش رو اطلاعات داشته باشند. بدون تحقیق قبلی نمی‌توان برای این فرایندها اقدام کرد زیرا با داشتن مراحل پیچیده و زیاد حتماً باید دانش کافی وجود داشته باشد در غیر این صورت متحمل ضرر زیادی می‌شوید. بیش اظهاری و کم اظهاری اگر از محدوده تعیین‌شده خارج شوند و این موضوع ثابت و تائید شود تخلف شمرده‌شده و مجازات خود را دارد. برای اینکه بتوانید کالای خود را در سلامت کامل دریافت کنید بهتر است یک شرکت را به‌عنوان نماینده از سمت خود قرار دهید.
کم اظهاری چیست و چه تفاوتی با بیش اظهاری دارد؟
کم اظهاری به ارائه اطلاعات نادرست در خصوص ارزش، تعداد، وزن یا ماهیت یک کالا در اسناد گمرکی اشاره دارد، تاجر با ارائه فاکتور جعلی یا تغییر ارقام واقعی، ارزش کالای خود را کمتر از حد واقعی اعلام می‌کند. با کم اظهاری ارزش کالا تاجر می‌تواند هزینه‌های ترخیص را به نفع خود کاهش دهد، در مواردی که نرخ ارز دولتی برای واردات برخی کالاها اختصاص داده میشود، تاجر باکم اظهاری، سعی در دریافت ارز دولتی به نرخ ارزان‌تر دارد. کم اظهاری و بیشبود ارزش کالا دو تخلف رایج در گمرک هستند که هر دو به فرار از پرداخت عوارض و حقوق گمرکی منجر می‌شوند. باوجود شباهت ظاهری، این دو تخلف در انگیزه، نحوه انجام و پیامدها تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند.
جریمه نقدی در صورت بیش اظهاری کالا چقدر است؟
میزان جریمه بستگی به نوع کالا دارد، اگر محموله جزو کالاهای مجاز باشد، جریمه براساس ارزش کالای اظهارشده محاسبه میشود. اما اگر محموله جزو کالاهای ممنوعه باشد، براساس ارزش کالای واقعی محاسبه میشود و ضبط کالا را به دنبال دارد.
بیشبود بانکی چیست و چگونه انجام میشود؟
بیشبود بانکی یک تخلف گمرکی است که در آن تاجران برای دریافت ارز بیشتر از بانک، ارزش کالای وارداتی را بیش از مقدار واقعی در اظهارنامه و اسناد و مدارک ارائه میکنند. این عمل با جعل اسناد و مدارک انجام میشود.
