مبحث مربوط به کالاهای خطرناک و رواج‌های حمل کالاهای خطرناک، یکی از مهمترین مباحث در زمینه صنعت حمل و نقل بین‌المللی است که چه به روش زمینی و چه به روش‌های هوایی و دریایی و حتی به شکل فریت بار، کاربرد زیادی دارد. بعضی از کالاها در طبقه‌بندی بارهایی قرار می‌گیرند که به آنها کالاهای خطرناک گفته میشود.
کالاهای خطرناک، کالاها یا موادی هستند که توانایی ایجاد خطر برای سلامت، ایمنی، اموال یا محیط زیست را دارند. این کالاهای خطرناک در کتاب مقررات کالاهای خطرناک و مطابق با مقررات بین‌المللی طبقه بندی و دسته‌بندی می‌شوند و در تمامی کشورها یکسان هستند. حمل کالاهای خطرناک به صورت کلی امر پیچیده‌ای است و قوانین و مقررات زیادی در این حوزه وجود دارد که برای حمل کالاهای خطرناک باید تمامی این موارد را در نظر داشته باشید.
حمل هوایی کالای خطرناک به معنای انتقال کالاهایی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود ممکن است خطراتی را برای ایمنی و امنیت پرواز ایجاد کنند. این نوع کالاها ممکن است شامل مواد شیمیایی، قلیایی، سمی، قابل اشتعال، انفجاری و یا غیره باشند.
برای حمل هوایی کالای خطرناک، برخی از ویژگی‌ها و نکات مهم عبارتند از:
۱. محدودیت‌های قانونی: حمل کالای خطرناک با هواپیما تحت قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی تنظیم میشود. هر کشور قوانین خاص خود را در این زمینه دارد و شرکت‌های حمل و نقل هوایی باید این قوانین را رعایت کنند.
۲. برچسبگذاری مطابق با استانداردها: کالاهای خطرناک باید مطابق با استانداردها برچسبگذاری شوند. این برچسبها شامل نشانهها و نمادهایی است که نوع خطر، راهنماییهای ایمنی و دستورالعملهای لازم برای حمل و نقل صحیح را نشان میدهند.
۳. بسته‌بندی مناسب: کالاهای خطرناک باید به طور صحیح و ایمن بسته‌بندی شوند. این بسته‌بندی باید قابلیت مقاومت در برابر ضربه، لغزش، نفوذ و انفجار را داشته باشد.
۴. محدودیت‌های نقلیه: برخی از کالاهای خطرناک برای حمل هوایی محدودیتهایی دارند. ممکن است انواع خاصی از مواد خطرناک مجاز به حمل نشوند یا تحت شرایط خاصی حمل شوند.
۵. آموزش و آگاهی: کارکنان و عوامل مرتبط با حمل و نقل کالای خطرناک باید آموزش‌های مناسب در زمینه ایمنی و روش‌های صحیح حمل و نقل دریافت کنند. آگاهی از خطرات و رفتارهای مناسب در مواقع بحرانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
مهم است توجه داشت که حمل هوایی کالای خطرناک نیاز به رعایت اصول ایمنی و ضوابط مند دارد تا خطرات ناشی از این نوع کالاها کاهش یابد و ایمنی پرواز تضمین شود.
حمل هوایی کالای خطرناک
حمل هوایی کالاهای خطرناک یک فرایند پیچیده و بسیار حساس است که نیازمند رعایت دقیق قوانین و مقررات بین‌المللی برای ایمنی و امنیت است. این کالاها می‌توانند شامل مواد شیمیایی، مواد قابل اشتعال، گازها، مایعات و جامدات خطرناک، مواد رادیواکتیو و سایر موادی باشند که ممکن است برای انسان، حیوانات یا محیط زیست مضر باشند. در ادامه به برخی از جوانب مهم حمل هوایی کالاهای خطرناک پرداخته میشود.
قوانین و مقررات بین‌المللی
1. IATA Dangerous Goods Regulations (DGR)
انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (IATA) دستورالعمل‌هایی جامع برای حمل هوایی کالاهای خطرناک منتشر کرده است. این دستورالعمل‌ها به عنوان استاندارد جهانی برای حمل هوایی این نوع کالاها شناخته می‌شوند.
2. ICAO Technical Instructions
سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ICAO) نیز دستورالعملهای فنی خاصی برای حمل هوایی کالاهای خطرناک دارد که همه کشورهای عضو باید آنها را رعایت کنند.
طبقه‌بندی کالاهای خطرناک
کالاهای خطرناک به 9 کلاس مختلف طبقه‌بندی می‌شوند که هر کلاس شامل انواع خاصی از مواد است. برخی از این کلاس‌ها عبارتند از:
- مواد منفجره
- گازها
- مایعات قابل اشتعال
- جامدات قابل اشتعال
- مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی
- مواد سمی و عفونی
- مواد رادیواکتیو
- مواد خورنده
- مواد مختلف خطرناک (از جمله مواد مغناطیسی و مواد شیمیایی خطرناک)
بسته‌بندی و برچسبگذاری
1. بسته‌بندی
کالاهای خطرناک باید در بسته‌بندی‌های مخصوص و مقاوم قرار گیرند که توانایی جلوگیری از نشت یا آسیب را داشته باشند. بسته‌بندی‌ها باید مورد تایید سازمان‌های مربوطه باشند و دارای برچسب‌های مناسب باشند.
2. برچسبگذاری
تمام بسته‌های حاوی کالاهای خطرناک باید با برچسب‌های استاندارد شناسایی شوند که نشان‌دهنده نوع خطر و کلاس کالا باشد. این برچسبها باید به وضوح قابل مشاهده باشند و اطلاعات لازم را در مورد خطرات مرتبط ارائه دهند.
مستندات
1. Dangerous Goods Declaration (DGD)
فرم اعلامیه کالاهای خطرناک (DGD) باید توسط فرستنده پر شود و اطلاعات دقیقی در مورد نوع، کلاس، وزن و مشخصات دیگر کالاها ارائه دهد. این فرم باید همراه با محموله ارسال شود.
2. Material Safety Data Sheet (MSDS)
برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) نیز باید فراهم شود که شامل اطلاعات جامع در مورد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، خطرات، نحوه استفاده ایمن و اقدامات اضطراری مرتبط با کالا باشد.
آموزش و صلاحیت
افراد درگیر در حمل و نقل کالاهای خطرناک باید آموزش‌های لازم را در زمینه شناسایی، بسته‌بندی، برچسبگذاری، بارگیری و مدیریت ایمنی کالاهای خطرناک دیده باشند. این آموزش‌ها معمولاً توسط سازمان‌های معتبر ارائه می‌شوند و گواهینامه‌های مربوطه صادر می‌گردند.
مدیریت و نظارت
1. بررسی و بازرسی
محموله‌های حاوی کالاهای خطرناک باید قبل از بارگیری توسط متخصصان و بازرسان مجاز بررسی شوند تا اطمینان حاصل شود که همه مقررات رعایت شده‌اند.
2. مدیریت در زمان حمل
در طول حمل و نقل، اقدامات لازم برای مدیریت ایمنی و جلوگیری از حوادث باید انجام شود. این شامل نظارت مستمر، استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و آماده‌سازی برای مقابله با وضعیت‌های اضطراری است.
حمل هوایی کالاهای خطرناک نیازمند رعایت دقیق قوانین و مقررات بین‌المللی، بسته‌بندی و برچسبگذاری مناسب، مستندسازی دقیق و آموزش افراد درگیر است. با رعایت این نکات، می‌توان از ایمنی و امنیت حمل و نقل کالاهای خطرناک اطمینان حاصل کرد و از حوادث و خطرات احتمالی جلوگیری نمود.
انواع کالاهای خطرناک
کالاهای خطرناک ممنوعه
این دسته از کالاهای خطرناک به کالاهایی گفته میشود که حمل و نقل آنها به روش هوایی به صورت کلی ممنوع است. کالاهایی مانند مواد منفجره و مهمات در این دسته‌بندی قرار دارند و همیشه مراقبت‌های خاصی برای جلوگیری از پذیرش این دسته از کالاها در پروازهای هوایی وجود دارد. حمل کردن این دسته از کالاها در هر شرایطی به داخل هواپیما ممنوع و هیچگونه استثنایی در این حوزه وجود ندارد.
کالاهای خطرناک قابل پذیرش برای حمل هوایی
این دسته از کالاهای خطرناک را می‌توان با رعایت موارد خاص و قرار دادن در بسته‌بندی‌های اختصاصی حمل کرد که به این روش کارگو گفته میشود. این دسته از کالاهای خطرناک را نمی‌توان در چمدان همراه مسافر یا خدمه پرواز ارسال کرد. در ادامه مقاله همه این کالاها را به صورت کلی بررسی خواهیم کرد. این کالاها طبق استاندارد جهانی یاتا در ۹ کلاس دسته‌بندی می‌شوند.
کالاهای خطرناک پنهان
در برخی از موارد ممکن است مسافر، کادر پرواز یا حتی فرستنده بار اطلاعی از خطرناک بودن کالای خود نداشته باشد. شناسایی و تعیین کلیه کالاهای خطرناک کار آسانی نیست به همین دلیل باید همیشه آگاهانه و بسیار با دقت در این حوزه عمل کرد. به عبارت دیگر در امر پذیرش و تشخیص بار باید دقت بالایی داشت که به جز کالاهای مجاز هیچ کالای دیگری توسط هواپیما حمل نشود. در ادامه برخی از این کالاها را بررسی خواهیم کرد.
تجهیزات هواپیما شامل قطعات یدکی هواپیما، کپسول آتش نشانی و جلیقه نجات و موارد دیگری از این دست،
لوازم اتومبیل شامل باتری، بانک سوخت و موارد دیگری از این دست،
وسایل دارای باتری (باتری تر یا باتری لیتیومی)
تجهیزات اردوگاهی (کپسول گاز، کبریت، قرص الکل جامد و…)
مواد شیمیایی خصوصاً مواد شیمیایی که قابلیت اشتعال دارند
تجهیزات غواصی (چراغ قوه حاوی باتری، سیلندرهای هوا و…)
لوازم خانگی (مایعات قابل اشتعال، چسب‌ها، کبریت و…)
تجهیزات آزمایشگاهی (اکسید کننده‌ها، مواد سمی و…)
چمدان مسافر (کبریت، گاز پاک کن، اسپری، فندک، لوازم عکاسی، انواع مختلف رنگ و دارو، غذای فریز شده و…)
جعبه ابزار
کالاهای مستثنی شده در کالای خطرناک
بعضی از کالاهای خطرناک در برخی از شرایط خاص با رعایت مقررات حمل کالاهای خطرناک، امکان جابجایی با هواپیما را دارند. این کالاها را در ادامه مقاله بررسی خواهیم کرد.
مقادیر مستثنی شده کالای خطرناک
شرایط ویژه‌ای برای حمل مقادیر بسیار کم کالاهای خطرناک در قسمت کارگو در نظر گرفته شده است که این کالاها را با رعایت الزامات معمول کالاهای خطرناک مانند برچسب خطر و تهیه مدارک مستثنا می‌کند. مقدارهای بسیار کم کالاهای خطرناک را می‌توان براساس توصیه‌های سازمان ملل بسته‌بندی کرد.
مواد رادیواکتیو در بسته‌بندی مستثنی شده
مواد رادیواکتیو با مقدار سطح تابش بسیار کم که هیچگونه تاثیری روی انسان یا مواد حساس نظیر فیلم خام در مجاورت خود نداشته باشند را می‌توان با بسته‌بندی مناسب با هواپیما حمل کرد.
اموال و وسایل شرکت حمل کننده بار
تجهیزات هواپیما و نیز کالاهای مصرفی، یخ خشک و حتی تجهیزات الکترونیکی مانند باتری و قطعات یدکی هواپیما را می‌توان تحت شرایط خاص به مقدار کم به صورت هوایی حمل کرد.
انواع روش‌های حمل کالاهای خطرناک
کالاهای خطرناک می‌توانند با استفاده از روش‌های مختلف حمل شوند. در زیر، تعدادی از اصلی‌ترین روش‌های حمل کالاهای خطرناک را ذکر می‌کنیم:
۱. حمل هوایی: حمل هوایی کالاهای خطرناک برای فاصله‌های بلند و زمان کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش سریعترین روش حمل و نقل است و برای کالاهایی که نیاز به تحویل سریع دارند، مناسب است.
۲. حمل زمینی: حمل کالاهای خطرناک با استفاده از وسایل نقلیه زمینی از جمله کامیون‌ها، قطارها و کشتی‌های جاده‌ای انجام میشود. این روش حمل و نقل در مسافت‌های کوتاه و متوسط بین شهری و بین‌المللی استفاده میشود.
۳. حمل دریایی: برای حمل کالاهای خطرناک در مسافت‌های بلند و بین‌المللی، حمل دریایی استفاده میشود. کشتی‌ها معمولاً برای انتقال بارهای خطرناک از یک بندر به بندر دیگر استفاده می‌شوند.
۴. حمل ریلی: حمل کالاهای خطرناک با استفاده از قطارها و خطوط راه‌آهن انجام میشود. این روش برای حمل کالاهای خطرناک در مسافت‌های طولانی و بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۵. حمل لوله‌ای: برای حمل کالاهای خطرناک مایع مانند گازها و مواد نفتی، روش حمل لوله‌ای استفاده میشود. این روش قابلیت حمل بزرگ‌ترین حجم کالا را دارد و برای حمل کالاهای خطرناک به صورت پایدار و مداوم استفاده میشود.
هر یک از این روش‌ها بر اساس نوع کالا، مسافت، زمان و نیازهای مشتری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هر صورت، برای حمل کالاهای خطرناک، رعایت دقیق ضوابط ایمنی و قوانین مربوطه الزامی است.
چرا کالاهای خطرناک با وجود داشتن خطرات زیاد، با هواپیما حمل می‌شوند؟
اغلب کالاهای خطرناک از نظر تجاری اهمیت بسیار بالایی دارند.
مدت زمان حمل برخی از کالاهای خطرناک بسیار حیاتی است مانند ایزوتوپ‌های درمانی
برخی از کالاهای خطرناک را باید در زمان حمل خنک نگه داشت و حمل هوایی کمترین زمان حمل را دارا می‌باشد که برای همه گونه از کالاها بسیار مناسب است.
برای بعضی از مناطق، تنها راه دسترسی، حمل و نقل هوایی است.
برای حذف و کاهش خطرات احتمالی حمل کالاهای خطرناک برای مسافران و کادر پرواز و نیز به دلیل ویژگی‌های حمل و نقل هوایی مانند تغییرات فشار که روی زمین وجود دارد و می‌تواند بسته‌های کالاهای خطرناک را تحت تاثیر قرار دهد، اقدامات حیاتی جداگانه‌ای برای حمل کالاهای خطرناک با هواپیما به صورت کلی در نظر گرفته میشود.
نکات قابل توجه در زمان حمل کالاهای خطرناک با هواپیما
با رعایت اصول زیر، می‌توان کالاهای خطرناک را به صورت ایمن با هواپیما حمل کرد:
طبقه بندی کالاهای خطرناک
لحاظ کردن ممنوعیت‌ها
آموزش در خصوص حمل
بسته‌بندی کالاهای خطرناک (UN)
علامت گذاری و الصاق برچسب
مدارک و مجوزهای مورد نیاز
پیشگیری از خطرات پنهان
گزارش حادثه/رویداد
ارائه اطلاعات (اطلاع به خلبان، ارائه اطلاعات عکس‌العمل‌های اضطراری و…)
دسته بندی کالاهای خطرناک
جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids)
مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی ( Oxidizing Substances and Organic Peroxides)
مواد سمی و مواد عفونی (Toxic & Infectious Substances)
مواد رادیو اکتیو ( Radioactive Material)
مواد منفجره ( Explosives)
گازها (Gases)
مایعات قابل اشتعال ( Flammable Liquids)
مواد خورنده (Corrosive)
مواد و کالاهای خطرناک متفرقه، شامل موادی که خطر زیست- محیطی دارند.
چه کالاهایی خطرناک هستند؟
کالاهای خطرناک می‌توانند از نظر ماهیت، خواص و ویژگی‌های خاص خود به عنوان خطرناک شناخته شوند. این کالاها ممکن است به دلیل خواص فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی خود برای ایمنی و امنیت عمومی و همچنین محیط زیست خطراتی ایجاد کنند. در زیر، تعدادی از انواع کالاهای خطرناک را ذکر می‌کنیم:
۱. مواد شیمیایی: مواد شیمیایی خطرناک شامل مواد سمی، قابل اشتعال، انفجاری، قلیایی، اسیدی و رادیواکتیو هستند. به عنوان مثال، مواد شیمیایی خطرناک ممکن است شامل مواد شیمیایی صنعتی، مواد شیمیایی خطرناک برای محیط زیست، مواد شیمیایی خطرناک در صنایع نفت و گاز و غیره باشند.
۲. مواد قابل انفجار: این شامل مواد منفجره، آتش‌زا، آتش‌گیر و موادی است که در شرایط خاص، احتمال انفجار و آتش‌سوزی را دارند.
۳. مواد سمی: مواد سمی شامل موادی است که در صورت تماس با بدن یا مصرف آنها، می‌توانند به انسان‌ها، حیوانات و محیط زیست آسیب برسانند. مثال‌هایی از مواد سمی شامل مواد شیمیایی سمی، زهر حشرات، سموم آبزیان و غیره می‌باشند.
۴. مواد رادیواکتیو: مواد رادیواکتیو شامل موادی هستند که با انتشار پرتوهای رادیواکتیو، خطرات اشعه‌ای برای انسان‌ها و محیط زیست ایجاد می‌کنند. این مواد ممکن است در صنایع هسته‌ای، پزشکی هسته‌ای و پژوهش‌های علمی استفاده شوند.
۵. مواد قابل احتراق: موادی که در تماس با آتش و حرارت قابل احتراق هستند و می‌توانند آتش‌سوزی و انفجار را به وجود آورند. به عنوان مثال، مواد نفتی، گازها، مواد جامد قابل اشتعال و مواد آتش‌زا ممکن است به عنوان کالاهای خطرناک در نظر گرفته شوند.
مهم است که پیش از ارسال مرسولات بدانید کدام کالاها در دسته‌بندی کالاهای خطرناک قرار دارند. براساس دستورالعمل مقررات کالاهای خطرناک، کالاهای خطرناک تحت نام مواد خطرناک شناخته می‌شوند. کالای خطرناک به اقلام یا موادی گفته میشود که می‌توانند برای سلامت، ایمنی، اموال یا محیط زیست خطر ایجاد کنند. طبق مقررات حمل کالاهای خطرناک، این کالاها را می‌توان براساس دستورالعملهای دقیق IATA از طریق هوایی حمل کرد.
انواع کالاهای خطرناک
به صورت کلی اغلب افراد نمی‌دانند که کدام کالاها به عنوان کالاهای خطرناک شناخته می‌شوند. نمونه‌های بارزی از کالاهای خطرناک که استفاده عمومی‌تری دارند عبارتند از:
باتری‌های لیتیومی، مواد عفونی، مواد آتش بازی، یخ خشک، موتورها و ماشین آلات بنزینی، آئروسل‌ها، فندک و رنگ ها
سازمان ملل متحد کالاهای خطرناک را در ۹ طبقه دسته‌بندی و هر کالای خطرناک حداقل در یکی از این دسته‌بندی‌ها قرار می‌گیرد که در ابتدای مقاله این دسته‌بندی‌ها را بررسی کردیم.
چگونه کالاهای خطرناک از طریق هوا حمل می‌شوند:
برای ارسال hazmat از طریق هوایی باید مراحل خاصی طی شود. در ابتدا فرستنده باید ضوابط برای ارسال کالاهای خطرناک را رعایت کند مانند اعلام محموله به عنوان کالای خطرناک. همچنین فرستنده باید اظهارنامه کالای‌های خطرناک را پر کند و آماده‌سازی محموله را براساس این استانداردها انجام دهد. سپس مراحل بعدی برای پذیرش کالا توسط شرکت حمل و نقل هوایی انجام میشود. استفاده از چک لیست کالاهای خطرناک این امکان را می‌دهد تا کالای شما به دقت بررسی شود و این اطمینان حاصل شود که همه مقررات در این دستورالعمل رعایت شده‌اند. مهم است برخی از کالاهای خطرناک در کنار مواد غذایی در کنار یکدیگر قرار داده نشوند. تمام بسته‌بندی‌ها و همچنین سایر اقلام مربوط به کالاهای خطرناک باید ایمن باشند تا در حین حمل و نقل جابجا نشود.
سه کالای خطرناکی که هر سال حمل می‌شوند
به صورت کلی هر ساله یک و نیم میلیون تن بسته کالای خطرناک در سراسر جهان به صورت هوایی جابجا میشود که سه نوع کالا بیشترین میزان جابجایی را دارند که عبارتند از:
مایعات قابل اشتعال، یخ خشک و باتری‌های لیتیومی. یخ خشک که به صورت گسترده‌ای برای جابجایی مواد غذایی و داروها و نیز واکسن‌ها استفاده میشود.
چگونه کالاهای خطرناک را علامت گذاری و برچسب گذاری می‌کنیم؟
هر بسته کالای خطرناک باید دارای برچسبی مختص برای حمل و نقل باشد. این برچسب برای طبقه‌بندی و حمل و نقل و نیز سایر اطلاعات مربوط به کالای خطرناک مورد نیاز است. برچسبها باید به صورتی بر روی محموله قرار گیرند که در دید کامل باشند و هیچ برچسب دیگری روی آنها قرار داده نشود. برچسبها باید دوام بالایی داشته و روی چسب چاپ شده باشند. همچنین به قسمت بیرونی بسته‌بندی چسبیده و وضوح بالایی داشته باشند. بر روی برچسب باید تمام مشخصات مانند شکل، قالب، نماد و متن مربوط به کالا ذکر شده باشد هر برچسب باید علاوه بر زبان مبدا به زبان انگلیسی نیز باشد و تمامی مشخصات مربوط به کالای خطرناک به زبان انگلیسی نیز بر روی آن ذکر شده باشد.
برای حمل و نقل کالای خطرناک خود تنها کافیست نوع مرسوله‌تان را به کارشناسان مربوطه در شرکت‌های حمل و نقل اطلاع دهید. بعد از بررسی توسط کارشناسان شرایط حمل و نقل به شما توضیح داده میشود و پس از تایید شما مجوزهای لازم برای حمل بسته فراهم میشود. کالای شما در بسته‌بندی مناسب قرار داده میشود و روند حمل مرسوله مورد نظر آغاز می‌گردد. علاوه بر این شما می‌توانید هر لحظه از فرایند حمل کالای خطرناک خود از طریق رهگیری محموله مطلع شوید.
برای ایمنی و شناسایی کالاهای خطرناک، علامت‌گذاری و برچسبگذاری صحیح آنها بسیار اهمیت دارد. در بیشتر کشورها، استانداردها و قوانینی برای علامت‌گذاری و برچسبگذاری کالاهای خطرناک وجود دارد که باید رعایت شود. در زیر، چند مورد از اصلی‌ترین عناصر علامت‌گذاری و برچسبگذاری کالاهای خطرناک را ذکر می‌کنیم:
۱. نماد‌ها و علامت‌ها: برخی نماد‌ها و علامت‌ها بر روی بسته‌بندی کالاهای خطرناک قرار می‌گیرند تا نوع خطر و ریسک مرتبط با آن کالا را نشان دهند. به عنوان مثال، نمادهایی مانند نماد انفجار، نماد سمی، نماد قابل اشتعال، نماد رادیواکتیو و غیره ممکن است استفاده شوند.
۲. برچسب‌های هشداردهنده: بر روی بسته‌بندی کالاهای خطرناک، برچسب‌های هشداردهنده باید قرار گیرند. این برچسبها شامل جملات کوتاه و مختصری هستند که درباره خطرات مرتبط با کالا اطلاعات میدهند. مثلاً اطلاعاتی در مورد خطرات سمی بودن، قابل اشتعال بودن، احتمال انفجار، آسیب به محیط زیست و غیره را بیان می‌کنند.
۳. شماره شناسایی ملی: برخی از کالاهای خطرناک نیاز به شماره شناسایی ملی (UN number) دارند. این شماره یک شناسه منحصر به فرد برای هر نوع کالای خطرناک است و مشخصات آن کالا را مشخص می‌کند. این شماره معمولاً در کنار نماد‌ها و برچسب‌های هشداردهنده قرار می‌گیرد.
۴. اطلاعات فنی: بر روی بسته‌بندی کالاهای خطرناک، اطلاعات فنی مربوط به آن کالا باید مشخص شود. این اطلاعات شامل نام کالا، ترکیبات شیمیایی، ویژگی‌های فیزیکی، روش‌های اطفاء حریق، تدابیر ایمنی، راهنماییهای اضطراری و هرگونه اطلاعات مربوط به استفاده و نگهداری ایمن است.
مهم است که برای علامت‌گذاری و برچسبگذاری کالاهای خطرناک، استاندارها و قوانین مربوطه در کشور خود را مطالعه کنید و رعایت کنید. همچنین، در صورت نیاز به اطلاعات دقیقتر و جزئی‌تر در مورد علامت‌گذاری و برچسبگذاری کالاهای خطرناک، می‌توانید با مراجع مربوطه مانند سازمان استاندارد کشور، سازمان بهداشت و درمان، سازمان محیط زیست و سایر نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط در کشور خود تماس بگیرید.
انواع بسته بندی
UN Specification Packaging
این نوع از بسته‌بندی کالاهای خطرناک برای حصول اطمینان از عدم نشت محتویات داخل بسته در شرایط نرمال حمل تحت آزمایش‌های طراحی شده انجام میشود. مقاومت و شدت بسته‌بندی به درجه خطر محتویات داخل بسته بستگی دارد و براساس آن مشخص میشود. این نوع بسته بندی‌ها دارای علامت گذاری‌های UN هستند.
Limited Quantity Packaging
برای بسته‌بندی مقدار محدودی از کالاهای خطرناک از این روش استفاده میشود. می‌توان میزان محدودی از کالاهای خطرناک را در بسته‌بندی‌های کاملاً ایمن حمل کرد. این نوع بسته‌بندی باید شرایط ساخت بسته‌بندی‌های مورد اول را داشته باشد ولی به جای آزمایش UN، آنها باید قابلیت تحمل آزمایش سقوط از ارتفاع ½ متری (۴ فوت ) و آزمایش تحمل فشار برای مدت ۲۴ ساعت را به گونه‌ای که در بخش ۶ کتاب مقررات کالاهای خطرناک یاتا ذکر شده است را دارا باشند. چنین بسته بندی‌ها باید دارای علامت “Limited Quantity” یا “LTD. QTY”باشند، تا نشان داده شود که دارای شرایط لازم در این زمینه هستند. برای کالاهای خطرناکی که حمل آنها در مقادیر محدود شده مجاز می‌باشد، دستورالعملهای بسته بندی“Y” مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سایر انواع بسته‌بندی
Overpack
(Overpack) نوعی از بسته‌بندی کالاهای خطرناک است که بوسیله یک فرستنده برای قرار دادن یک یا تعداد بیشتری بسته و شکل دادن یک بسته‌بندی واحد برای حمل و نقل راحت‌تر کالا انجام میشود. کالاهای خطرناکی که در این بسته‌بندی‌ها قرار داده می‌شوند، باید طبق مقررات به خوبی بسته‌بندی، برچسب گذاری و علامت گذاری شوند و وضعیت مناسبی داشته باشند. این نوع از بسته‌بندی موارد مربوط به (YLD) را در بر نمی‌گیرد.
انواع برچسب‌های مربوط به کالاهای خطرناک
برچسبها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
برچسب‌های خطر (HAZARD LABELS)
برچسب‌های مربوط به خطر کالاها به شکل لوزی و با حداقل ابعاد ۱۰۰ میلی‌متر روی کل بسته‌های حاوی کالاهای خطرناک نصب می‌شوند. این برچسبها نشان میدهند که در این بسته‌بندی‌ها کالاهای خطرناک وجود دارد. مواردی که دارای خطر فرعی یا جانبی هستند، علاوه بر این برچسبها دارای برچسب و خطر ثانویه نیز می‌باشند. در برچسب‌های خطر اولیه و ثانویه شماره کلاس یا بخش مربوطه در گوشه پایینی ذکر میشود. در برخی از موارد به دلیل محدودیت ابعاد بسته ممکن است موارد فوق قابل اجرا نباشند اما به هر حال رعایت مورد سوم و چهارم برای حمل کالاهای خطرناک به شکل هوایی ضروری و الزامی است.
برچسب‌های خدماتی (HANDLING LABELS)
برخی از کالاهای خطرناک علاوه بر برچسب‌های خطر رایج، به برچسب‌های خدماتی نیز نیاز دارند چرا که این قبیل از کالاها را باید با روش‌های خاصی بارگیری و حمل کرد. این روش‌ها دارای دسته‌بندی‌های مختلفی هستند و عبارتند از:
برچسب مواد مغناطیسی (MAGNETIZED MATERIAL)
هر نوع ماده‌ای که هنگام بسته‌بندی برای حمل هوایی دارای حوزه مغناطیسی به قدرت ۰. ۱۵۹ آمپر بر متر ((A/M (0. 002 گوس GAUSS ) و یا بیشتر، از فاصله ۱.۲ متری از هر نقطه از سطح بسته باشد. این مواد روی جهت نما و قطب نمای هواپیما اثر می‌گذارند. کلیه بسته‌هایی که دارای برچسب مواد مغناطیسی هستند را فقط می‌توان در بخش انبار هواپیما بارگیری کرد و نمی‌توان آنها را به داخل کابین هواپیما برد.
برچسب حمل فقط با هواپیمای باری Cargo Aircraft Only (CAO)
بسته‌هایی که روی آنها این برچسب قرار دارد با رنگ نارنجی مشخص می‌شوند و نباید آن را در هواپیماهای مسافری بارگیری کرد و تنها می‌توان آنها را با هواپیماهای باری منتقل نمود.
برچسب تعیین جهت بسته (PACKAGE ORIENTATION)
به جز مایعات قابل اشتعال که کمتر از ۱۲۰ میلی لیتر در هر واحد هستند مواد کمتر از ۵۰ میلی لیتر در هر واحد یا مواد رادیواکتیو این برچسب باید بر روی هر بسته که حاوی کالاهای خطرناک مایع باشد قرار داده شود. از این برچسب برای بسته‌بندی حیوانات زنده و برخی از کالاهای دیگر نیز با توجه به شرایط استفاده میشود.
برچسب مایعات سرما زا (CRYOGENIC LIQUID)
این برچسب باید علاوه بر برچسب خطر روی بسته‌های حاوی مایعات سرمازا قرار داده شود. این برچسب نشان می‌دهد که احتمال نشت گاز از منافذ خروجی وجود دارد. همچنین به دلیل سرمای فوق العاده زیادی این مواد باید آنها را از حیوانات زنده و تخم مرغ نطفه‌دار دور نگه داشت.
برچسب دور از حرارت نگه داری شود (Keep Away from Heat)
این برچسب باید علاوه بر برچسب‌های خطر روی کلیه ی بسته‌های شامل جامدات قابل اشتعال بخش ۱.۴ و پروکسایدهای آلی بخش ۲.۵ قرار داده شود. چنین بسته‌هایی باید دور از اشعه مستقیم خورشید و در مکانی خنک با تهویه مناسب نگهداری گردند.
برچسب مواد رادیو اکتیو در مقادیر مستثنی شده (Excepted packages of Radioactive)
این برچسب باید بر روی تمام بسته‌هایی که دارای مواد رادیواکتیو هستند حتی در مقادیر بسیار کم نصب شود.
برچسب کالاهای خطرناک در مقادیر مستثنی شده (Excepted packages of Radioactive)
این برچسب باید به کلیه بسته‌های حاوی کالای خطرناک در مقادیر مستثنی شده (اندک) نصب شود. علامت گذاری و برچسبها الزاماً نباید در یک طرف بسته باشد اما به هر حال برای علامت‌گذاری کالاها باید این موارد رعایت شود:
برچسبها باید در کنار آدرس فرستنده یا گیرنده نصب شوند
اگر ابعاد بسته کافی باشد، برچسبها باید در همان سمت و نزدیک نام واقعی کالا نصب شوند
برچسب‌های خطر ثانویه، در صورت لزوم، باید در کنار برچسب‌های خطر اولیه نصب شوند.
زمانی که یک برچسب (Cargo Aircraft Only) مورد نیاز است، این برچسب باید در کنار برچسب‌های خطر کالا نصب گردد.
وزن خالص و یا وزن ناخالص کالای خطرناک ذکر شود این وزن باید در کنار نام واقعی کالا قرار داده شود. گاهی اوقات به دلیل اندازه بسته‌بندی کالا برخی از شرایط فوق رعایت نمی‌شود علامتگذاری‌های مشخصات به صورت مستقل به وسیله شرکت سازنده و یا تست کننده ثبت میشود ممکن است در سمت‌های مختلف کالا قرار گیرد.
حمل هوایی کالای خطرناک چیست؟
حمل هوایی کالای خطرناک به معنای انتقال کالاهایی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود ممکن است خطراتی را برای ایمنی و امنیت پرواز ایجاد کنند.
چه نوع کالاهایی ممکن است خطرناک باشند؟
کالاهای خطرناک ممکن است شامل مواد شیمیایی، قلیایی، سمی، قابل اشتعال، انفجاری و یا غیره باشند.
چه محدودیتهایی برای حمل هوایی کالای خطرناک وجود دارد؟
برخی از کالاهای خطرناک برای حمل هوایی محدودیتهایی دارند. ممکن است انواع خاصی از مواد خطرناک مجاز به حمل نشوند یا تحت شرایط خاصی حمل شوند.
چه برچسبهایی برای کالاهای خطرناک استفاده میشود؟
کالاهای خطرناک باید مطابق با استانداردها برچسبگذاری شوند. این برچسبها شامل نشانهها و نمادهایی است که نوع خطر، راهنماییهای ایمنی و دستورالعملهای لازم برای حمل و نقل صحیح را نشان میدهند.
چرا حمل هوایی کالای خطرناک نیاز به ایمنی و ضوابط مند دارد؟
حمل هوایی کالای خطرناک نیاز به رعایت اصول ایمنی و ضوابط مند دارد تا خطرات ناشی از این نوع کالاها کاهش یابد و ایمنی پرواز تضمین شود.
