یکی از مراحل مهم در زمان واردات کالا، ترخیص کالا است، ترخیص کالا مراحل متعدد و مختلفی دارد و در فرایند واردات موضوع مهمی به شمار میرود. مراحل ترخیص کالا از گمرک براساس قانون و مقررات هر کشور متفاوت هستند و سلسله مراتب مختلفی دارد، اگر شما در حوزه حمل و نقل کالا فعال هستید، نیاز است تا درباره مراحل ترخیص کالا از گمرک اطلاعات کافی داشته باشید تا در زمان ترخیص کالا دچار مشکل نشوید، شناخت قوانین در حوزه ترخیص کالا به شما به عنوان تاجر کمک میکند تا بتوانید با شناخت کافی و به راحتی اقلام خود را به کشورهای مختلف صادر کنید.
عدم آگاهی لازم از مراحل ترخیص کالا میتواند زیان و ضرر بالایی برای شما به همراه داشته باشد و اعتبار شما را در عرصهی صادرات و واردات زیر سوال ببرد. در این مقاله قصد داریم تا ترخیص کالا و مراحل آن را برای شناخت بیشتر و آشنایی شما با قوانین این حوزه بررسی کنیم.
پس از خرید کالا از فروشنده معتبر و انتقال کالا به مرزهای ایران با انواع روشهای حمل و نقل کالا زمانی که کالاها به مرز ایران رسیدند نوبت به ترخیص کالاها از مرز و ورود آنها به بازار میرسد. ترخیص کالا یکی ازبخش های مهم در فرایند تجارت کالا به شمار میرود و در هر کشوری اهمیت زیادی دارد به همین دلیل اغلب توسط افراد متخصص و حرفهای انجام میشود تا این فرایند در زمان مناسب و بدون بروز مشکل پیش برود. برای ترخیص کالا باید هزینههایی به صورت خاص و هزینههایی نیز به صورت کلی برای تجارت پرداخت شوند که این هزینهها براساس اسناد و مدارک ارائه شده به گمرک تعیین میشوند. به همین دلیل است که گفته میشود شما باید اسناد و مدارک خود را پیش از رسیدن کالاها به گمرک جمعآوری کنید و در زمان مناسب به گمرک ارائه دهید.
ترخیص کالا به صورت کلی با توجه به حساسیتهایی که در این مسیر وجود دارد معمولا توسط ترخیص کاران خصوصی یا ترخیص کاران دولتی گمرک انجام میشود تا کالاها بدون جریمه و مشکل از گمرک ترخیص شوند. اگر شما هم تجربه کافی در این زمینه ندارید پیشنهاد میکنیم تا فرایند ترخیص کالای خود از گمرک را به ترخیص کاران حرفهای گمرک بسپارید.
ترخیص کالا از گمرک یک فرایند در تمامی گمرکهای ایران است که توسط صاحب کالا یا نمایندهٔ قانونی صاحب کالا (بند ب ماده ۱ قانون امور گمرکی مصوب سال ۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی) در گمرک برای صادرات یا واردات کالا انجام میشود. در طی این فرایند کالا با انجام تشریفات گمرکی مربوط از اماکن گمرکی خارج میشود. فرایند ترخیص کالا عبارت است از تهیه آمادهسازی و ثبت اسناد و مدارک به صورت فیزیکی یا الکترونیک و محاسبه هزینهها مانند مالیات، سود بازرگانی و حقوق گمرکی و دیگر تسهیلات ارائه شده به واردکنندگان و صادرکنندگان کالا.
ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا به معنی انجام مراحل اداری و قانونی برای صادرات یا واردات کالا است، در فرایند ترخیص کالا اطلاعات مورد نیاز در ارتباط با کالا شامل مقدار، ارزش، نوع و منشا کالا به همراه مدارک لازم جمعآوری و به اداره گمرک ارائه میشوند.
پس از این مرحله گمرک با بررسی مدارک و تائید اعتبار و صحت اطلاعات ارائه شده، تامین امنیت ملی و حفظ منافع ملی را نیز بررسی میکند و پس از تائید نهایی کالا به دست فروشنده یا خریدار تحویل داده میشود. ترخیص کالا در حمل و نقل هوایی، ریلی، دریایی و جادهای از جمله مراحل پایانی حمل و نقل است.
یکی از مواردی که در گمرکات کشور به صورت متداول انجام میشود، ترخیص کالا از گمرک است که این امر توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او براساس بند ب ماده ۱ قانون امور گمرکی مصوب سال ۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی در گمرک برای صادرات یا واردات کالا انجام میشود و در طی آن کالا با انجام امور گمرکی مربوطه از اماکن گمرک خارج و در واقع کالا به صورت قانونی ترخیص میشود. فرایند ترخیص کالا شامل تهیه و آمادهسازی برای ثبت اسناد و مدارک به صورت الکترونیکی و یا فیزیکی و در نهایت محاسبه هزینههای مربوط به ترخیص کالا از جمله هزینه مالیات حقوق گمرکی در کنار سود بازرگانی میشود.
ترخیص کالا فرایندی زمان بر و طولانی است، برای ترخیص کالا اگر کالا به صورت زمینی و یا دریایی وارد ایران شده باشد پروسه ترخیص با ترخیص کالا به صورت هوایی متفاوت است. معمولا ترخیص کالا توسط ترخیص کاران متخصص و خبره در این حوزه به صورت تخصصی انجام میشود. این افراد براساس مهارت و دانشی که در اختیار دارند میتوانند فرایند ترخیص کالا را در مدت زمان کوتاهی و بدون بروز مشکلی پیش ببرند. شما باید برای ترخیص کالاهای خود از هر گمرک، خود به صورت شخصی پیش قدم شوید یا اینکه فردی را به عنوان نماینده خود برای ترخیص کالا استخدام کنید. این فرد به عنوان نماینده شما ترخیص کالا از گمرک ایران را پیگیری میکند و شما میتوانید به سایر امور تجارت خود بپردازید.
مراحل ترخیص کالا دو دسته هستند: مراحل عمومی و مراحل تخصصی که براساس نوع خاص کالا متفاوت هستند. در مراحل عمومی معمولا اسناد و مدارک توسط شما یا نماینده شما برای بررسی به گمرک ارائه میشوند. در مراحل تخصصی نیز بسته به نوع کالا ممکن است روی کالا آزمایش خاصی و یا تست تخصصی انجام شود. این امر معمولا بر روی محصولات پزشکی و خوراکی انجام میشود. به شما پیشنهاد میکنیم پیش از واردات کالا حتما اسناد و مدارک مورد نظر را از مراجع مربوطه در ایران دریافت کنید و سپس برای واردات اقدام کنید تا دچار مشکل نشوید.
به کلیه مراحل و فرایندهایی که برای آزادسازی کالاها از گمرک انجام میشوند، ترخیص کالا گفته میشود. برهمین اساس صاحب کالا یا نماینده قانونی او پس از تهیه و آمادهسازی اسنادی که ارائه آن به گمرک برای ترخیص کالا الزامی هستند، مشخصات کالاهایی که برای واردات یا صادرات به انبار تحت نظارت گمرک ارسال میشوند را به گمرک مرتبط اظهار میکنند. این اظهارنامه معمولا بصورت الکترونیکی و یا فیزیکی صادر میشود. صاحب کالا یا نماینده قانونی وی وظیفه دارد، در اظهار خود هزینههایی نظیر “سود بازرگانی و حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینههای متعلقه” را محاسبه کند.
شرکت حمل و نقل بین المللی آریا حمل به عنوان كارگزار حقوقی گمرک ایران از معتبرترین ترين و تخصصیترین کارگزاران حقوقی دارنده پروانه فعالیت از گمرک ایران میباشد. این شرکت به پشتوانه کارشناسان و مدیران مجرب و متخصص خود قادر است خدمات گمرکی و ترخیص کالا را از گمرکهای کشور را در کمترین زمان برای شما به انجام برسانند.
محاسبات اظهارنامه برای ترخیص کالا از گمرک باید با در نظر گرفتن ارزش خرید کالا و منبع تعرفه گمرگی و سایر قوانین و مقررات و تسهیلات ارائه شده توسط دولت به واردکنندگان و صادر کنندگان کالا انجام شود. هر نوع اشتباه و خطا در این قسمت میتواند جریمه و هزینههای اضافی را برای صاحب کالا در پی داشته باشد که در اغلب موارد جبران این هزینهها بسیار سخت است.
در اغلب کشورهای دنیا کارگزاران گمرک و حق العمل کاران، به عنوان متخصصین این صنعت به امر ترخیص کردن کالا میپردازند. وارد کنندگان، صادر کنندگان و تولیدکنندگان و تجار مستقل به طور عمده کارفرمایان کارگزاران گمرکی هستند و کشور ایران هم از این قاعده مستثنی نیست.
ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک فرآیندی است که طی آن کالاهای وارداتی یا صادراتی پس از انجام تشریفات گمرکی، پرداخت عوارض، مالیاتها و ارائه مدارک لازم، مجوز خروج از گمرک و ورود به کشور یا ارسال به مقصد را دریافت میکنند. این فرآیند شامل بررسی و ارزیابی کالاها توسط مقامات گمرک، صدور مجوزها و رعایت الزامات قانونی و مقررات تجارت بینالمللی است.
پس از رسیدن محمولات توسط وسیله حملکننده کالا به گمرک، کالا در انبارهای گمرک انبار میشود، با ارسال اسناد توسط فروشنده و دریافت اسناد توسط خریدار امکان دریافت قبض انبار و ترخیصیه کالا از شرکت حملکننده توسط ترخیص کار به عنوان نماینده صاحب کالا فراهم میشود و شما میتوایند برای ترخیص کالا خود اقدام کنید. پیش از حضور در گمرک شما باید تشریفات قبل از اظهار را انجام دهید وپس از ورود اطلاعات به سامانه گمرک از طریق درگاه اینترنتی ترخیص کار به همراه اسناد کامل و وکالت نامه قانونی در گمرک حاضر میشود و از اینم رحله به بعد است که تشریفات گمرکی شکل میگیرند. نوع تشریفات گمرکی با توجه به اهداف واردات کالا و صادرات کالا و نوع روش ترخیص گمرکی کالا متفاوت هستند.
خروج کالا از گمرک
خدمات تخصصی در زمینه خروج کالای گمرکیاز گمرک به شرح زیر هستند:
انجام کلیه تشریفات گمرکی و ترخیص کالاهای صادراتی و وارداتی از تمامی گمرکات کشور.
انجام تشریفات ترخیص کالا و سایر رویههای گمرکی همانند ورود موقت، خروج موقت، مرجوعی متروکه.
مشاوره گمرکی به بازرگانان و تولید کنندهها به منظور ارائه راهکارهایی در جهت کاهش هزینههای تمام شده کالا.
اخذ مجوز ثبت سفارش یا رویههای بانکی، غیر بانکی و در مقابل صادرات و واردات بدون انتقال ارز.
محاسبه هزینههای نهایی ترخیص با تعیین تعرفه گمرکی و ارزش گمرکی برای کلیه کالاها.
اخذ معافیت حقوق ورودی و تسهیلات ماده 121 قانون امور گمرکی مختص تولید کنندهها از صنایع و معادن.
امکان ارائه ضمانتنامه گمرکی بهجای پرداخت حقوق ورودی.
پیگیری و اخذ تخصیص ارز از بانک مرکزی و همچنین انجام حواله ارز و گشایش اعتبار اسنادی.
شرکت در کمیسیونهای حل اختلاف گمرکی برای دفاع از پروندههای اختلافی با گمرک ایران.
ترخیص کالاهای فساد پذیر و یخچالی بصورت حمل یکسره.
اخذ گواهی بازرسی کالا (COI) – (IC) و تایید استاندارد کالاهای مشمول استاندارد اجباری.
بیمه کالا در مبدا برای کلیه کالاهای وارداتی و صادراتی.
ارائه کلیه مدارک و رسیدهای پرداختی جهت اعمال در اسناد مالیاتی مشتریان و همچنین صدور فاکتور رسمی مورد تایید سازمان امور مالیاتی جهت ترخیص کالا.
سایر خدمات از قبیل ترخیص کالای نمایشگاهی، ترخیص پته گمرکی و …
اهمیت آشنایی با مراحل ترخیص کالا
آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک برای واردکنندگان و صادرکنندگان اهمیت بسیار زیادی دارد. این آگاهی به آنها کمک میکند تا فرآیند واردات و صادرات کالاهای خود را بهصورت سریعتر و کارآمدتر انجام دهند و از مشکلات و هزینههای اضافی جلوگیری کنند. در زیر به برخی از دلایل اصلی اهمیت آشنایی با مراحل ترخیص کالا اشاره شده است:
1. کاهش زمان ترخیص کالا
آشنایی با مراحل و مقررات گمرکی به شما این امکان را میدهد که تمامی مدارک و مستندات مورد نیاز را بهصورت کامل و صحیح تهیه و ارائه دهید. این امر باعث کاهش زمان ترخیص کالا و تحویل سریعتر آن به مقصد میشود.
2. کاهش هزینهها
اطلاع از فرآیندهای گمرکی و مستندات مورد نیاز میتواند به جلوگیری از هزینههای اضافی مانند جریمهها، هزینههای نگهداری در انبار گمرک و هزینههای اضافی ناشی از تأخیر در ترخیص کمک کند. همچنین میتوانید از تخفیفها و مزایای قانونی بهرهمند شوید.
3. رعایت قوانین و مقررات
آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی به شما کمک میکند تا از مشکلات قانونی جلوگیری کنید. عدم رعایت مقررات ممکن است منجر به جریمهها، توقیف کالا و حتی ممنوعیت واردات یا صادرات شود.
4. بهبود برنامهریزی و مدیریت زنجیره تأمین
آشنایی با فرآیندهای ترخیص کالا به شما کمک میکند تا برنامهریزی بهتری برای واردات و صادرات داشته باشید و مدیریت زنجیره تأمین خود را بهبود بخشید. این امر میتواند به بهبود عملکرد کلی کسبوکار شما منجر شود.
5. بهبود روابط تجاری
آشنایی با مراحل ترخیص کالا و انجام صحیح آن میتواند به بهبود روابط تجاری شما با شرکای تجاری و مشتریان کمک کند. تحویل بهموقع کالاها و رعایت قوانین و مقررات نشاندهنده حرفهای بودن شماست و اعتماد شرکای تجاری را افزایش میدهد.
6. کاهش ریسکها
آشنایی با مراحل ترخیص کالا به شما کمک میکند تا ریسکهای مرتبط با واردات و صادرات کالاها را کاهش دهید. این شامل ریسکهای مالی، قانونی و تجاری میشود که میتواند تأثیرات منفی بر کسبوکار شما داشته باشد.
7. بهرهمندی از تسهیلات گمرکی
آشنایی با مراحل ترخیص کالا و قوانین مربوطه میتواند به شما امکان بهرهمندی از تسهیلات گمرکی مانند ترخیص سریع، کاهش تعرفهها و معافیتهای مالیاتی را بدهد. این تسهیلات میتواند هزینهها و زمان ترخیص کالا را بهطور قابل توجهی کاهش دهد.
8. افزایش شفافیت در فرآیندها
آشنایی با مراحل ترخیص کالا باعث افزایش شفافیت در فرآیندهای واردات و صادرات میشود. این شفافیت به شما کمک میکند تا از تمامی جزئیات و هزینههای مرتبط با ترخیص کالا آگاه باشید و از هرگونه ابهام و سوءتفاهم جلوگیری کنید.
آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک اهمیت زیادی دارد و میتواند به کاهش هزینهها، زمان ترخیص، ریسکها و بهبود مدیریت زنجیره تأمین کمک کند. این آگاهی به شما امکان میدهد تا فرآیند واردات و صادرات خود را بهصورت بهینهتر و کارآمدتر انجام دهید و از مشکلات و هزینههای اضافی جلوگیری کنید. با رعایت قوانین و مقررات گمرکی و بهرهمندی از تسهیلات موجود، میتوانید کسبوکار خود را بهصورت پایدار و موفق پیش ببرید.
مراحل ترخیص کالا
ترخیص کالا فرآیندی است که طی آن کالاهای وارداتی یا صادراتی از گمرک عبور کرده و پس از انجام تشریفات قانونی، مجوز خروج از گمرک را دریافت میکنند. این فرآیند شامل چندین مرحله است که به ترتیب زیر انجام میشود:
1. ثبت سفارش کالا
🔹 قبل از ورود کالا به کشور، واردکننده باید در سامانه جامع تجارت (NTSW) ثبت سفارش کند.
🔹 دریافت مجوزهای مربوطه از سازمانهای ذیربط (مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان استاندارد و…) ضروری است.
2. ورود کالا به گمرک و دریافت قبض انبار
🔹 پس از رسیدن کالا به گمرک، شرکت حملونقل اسناد مربوطه را تحویل گمرک داده و قبض انبار صادر میشود.
🔹 اطلاعات کالا در سامانه EPL (سامانه اظهار الکترونیکی گمرک) ثبت میشود.
3. تنظیم و ارائه اظهارنامه گمرکی
🔹 واردکننده یا ترخیصکار باید اظهارنامه را در سامانه EPL تکمیل کند.
🔹 در این اظهارنامه اطلاعاتی مانند مشخصات کالا، ارزش کالا، تعرفه گمرکی و مبدا کالا درج میشود.
4. بررسی و احراز هویت اسناد توسط گمرک
🔹 کارشناسان گمرک مدارک ارائهشده را بررسی کرده و تطبیق آن با کالا را انجام میدهند.
🔹 در این مرحله، ممکن است گمرک درخواست بازرسی فیزیکی کالا را بدهد.
5. ارزیابی کالا و بررسی تعرفه گمرکی
🔹 کارشناس گمرک ارزش کالا و تعرفه گمرکی را بررسی میکند.
🔹 اگر نیاز به بررسی بیشتر باشد، کالا ممکن است در مسیرهای سبز، زرد یا قرمز قرار گیرد:
✅ مسیر سبز: ترخیص بدون بررسی فیزیکی.
✅ مسیر زرد: بررسی اسناد و مدارک بدون نیاز به بازرسی فیزیکی.
✅ مسیر قرمز: بررسی کامل اسناد و انجام بازرسی فیزیکی کالا.
6. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
🔹 پس از تأیید گمرک، واردکننده باید حقوق و عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینههای قانونی را پرداخت کند.
🔹 پرداخت از طریق سامانه پرداخت الکترونیکی گمرک انجام میشود.
7. اخذ مجوزهای لازم
🔹 بسته به نوع کالا، ممکن است نیاز به اخذ مجوزهای بهداشت، استاندارد، قرنطینه، انرژی اتمی و… باشد.
🔹 این مجوزها از سازمانهای مربوطه دریافت شده و در سامانه گمرک بارگذاری میشود.
8. صدور پروانه گمرکی
🔹 پس از انجام تمامی مراحل بالا، پروانه ترخیص کالا صادر میشود.
🔹 این مجوز نشان میدهد که کالا آماده خروج از گمرک است.
9. خروج کالا از گمرک و تحویل به مقصد
🔹 پس از صدور پروانه، کالا توسط شرکت حملونقل از گمرک خارج شده و به مقصد نهایی (انبار یا فروشگاه) تحویل داده میشود.
🔹 در این مرحله، حملونقل داخلی و بیمه کالا نیز میتواند انجام شود.
جمعبندی
✅ ترخیص کالا یک فرآیند حساس است که نیاز به آگاهی از قوانین گمرکی، تعرفهها و مجوزهای مرتبط دارد.
✅ برای جلوگیری از تأخیر و هزینههای اضافی، بهتر است از ترخیصکاران حرفهای و شرکتهای معتبر کمک بگیرید.
✅ رعایت مقررات و ارائه اسناد کامل، از مشکلات و جریمههای احتمالی جلوگیری میکند.

رویههای گمرکی ترخیص کالا
رویههای گمرکی ترخیص کالا شامل مجموعهای از مراحل و فرایندهاست که واردکنندگان و صادرکنندگان باید طی کنند تا کالاهای خود را از گمرک ترخیص کنند. این رویهها به منظور تضمین رعایت قوانین و مقررات گمرکی و پرداخت صحیح حقوق و عوارض گمرکی طراحی شدهاند. در ادامه به مهمترین مراحل و رویههای گمرکی ترخیص کالا اشاره میشود:
1. ثبت سفارش
اولین مرحله در فرآیند ترخیص کالا، ثبت سفارش در سامانههای مرتبط (مانند سامانه ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت در ایران) است. این مرحله شامل وارد کردن اطلاعات مربوط به کالا، کشور مبدأ، و مشخصات تجاری میباشد.
2. تهیه و ارائه مدارک لازم
مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا شامل فاکتور فروش، بارنامه، لیست بستهبندی، گواهی مبدأ، بیمهنامه و سایر مدارک مرتبط است. این مدارک باید به دقت تهیه و به گمرک ارائه شوند.
3. اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی یک سند رسمی است که توسط واردکننده یا نماینده او تکمیل و به گمرک ارائه میشود. این سند شامل اطلاعات دقیق درباره کالا، ارزش آن، تعرفههای گمرکی و مالیاتهای مرتبط میباشد.
4. بررسی و ارزیابی کالا
پس از ارائه اظهارنامه، گمرک بررسی و ارزیابی دقیق کالا را آغاز میکند. این شامل بررسی مدارک، بازدید فیزیکی از کالا و ارزیابی ارزش و تعرفههای گمرکی میشود. ممکن است برخی از کالاها نیاز به بازرسی تخصصی داشته باشند.
5. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
پس از ارزیابی، واردکننده باید حقوق و عوارض گمرکی تعیینشده را پرداخت کند. این مبلغ شامل تعرفههای گمرکی، مالیاتها و سایر هزینههای مرتبط است. پرداخت این مبلغ باید به صورت الکترونیکی یا از طریق بانکهای معتبر انجام شود.
6. ترخیص کالا
پس از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، گمرک مجوز ترخیص کالا را صادر میکند. این مجوز به واردکننده اجازه میدهد تا کالاهای خود را از گمرک خارج و به مقصد نهایی تحویل دهد.
7. حمل و نقل و تحویل نهایی
در این مرحله، کالاها به وسیله حمل و نقل مناسب (زمینی، دریایی یا هوایی) به مقصد نهایی تحویل داده میشوند. واردکننده باید مطمئن شود که تمامی مراحل حمل و نقل به درستی انجام شده و کالاها به سلامت به مقصد رسیدهاند.
8. بایگانی و مستندسازی
نگهداری از تمامی مدارک و مستندات مربوط به فرآیند ترخیص کالا برای مدت معینی (معمولاً چند سال) الزامی است. این مدارک شامل فاکتور فروش، بارنامه، اظهارنامه گمرکی و سایر مدارک مرتبط میباشد.
9. کنترل پس از ترخیص
گمرک ممکن است پس از ترخیص کالا، بازرسیهای اضافی و کنترلهای پس از ترخیص را انجام دهد تا از صحت اطلاعات و رعایت مقررات اطمینان حاصل کند. این بازرسیها میتوانند شامل بررسی مجدد مدارک، بازرسی فیزیکی و یا مطالبه توضیحات بیشتر از واردکننده باشند.
10. حل اختلافات و مشکلات
در صورت بروز اختلافات یا مشکلات در فرآیند ترخیص کالا، واردکننده میتواند از طریق مراجعات قانونی و مراجع حل اختلاف اقدام کند. این مراجع میتوانند شامل دادگاهها، کمیتههای حل اختلاف گمرکی و یا مراجع ذیصلاح دیگر باشند.
آشنایی با رویههای گمرکی ترخیص کالا و رعایت دقیق آنها به واردکنندگان و صادرکنندگان کمک میکند تا فرآیند واردات و صادرات خود را بهصورت کارآمد و بدون مشکل انجام دهند. رعایت مقررات گمرکی، تهیه و ارائه مدارک مورد نیاز، پرداخت صحیح حقوق و عوارض گمرکی و مستندسازی صحیح از مهمترین نکات در این فرآیند هستند. با آگاهی و دقت در این مراحل، میتوان از تأخیرات، هزینههای اضافی و مشکلات قانونی جلوگیری کرد.
انواع روشهای ترخیص کالا
ترخیص کالا از گمرک به روشهای مختلفی انجام میشود که هر یک از این روشها بسته به نوع کالا، شرایط واردات و قوانین گمرکی کشور ممکن است متفاوت باشد. در زیر به معرفی و توضیح انواع روشهای ترخیص کالا پرداخته شده است:
1. ترخیص قطعی (Definitive Clearance)
در این روش، کالا بهطور کامل از گمرک ترخیص میشود و واردکننده موظف است کلیه حقوق و عوارض گمرکی مربوطه را پرداخت کند. این روش برای کالاهایی که برای استفاده دائمی وارد کشور میشوند، بهکار میرود.
2. ترخیص موقت (Temporary Clearance)
ترخیص موقت برای کالاهایی استفاده میشود که بهطور موقت وارد کشور میشوند و پس از مدتی به کشور مبدأ یا کشور دیگری بازگردانده میشوند. این روش معمولاً برای کالاهایی مانند تجهیزات نمایشگاهی، ابزارهای کاری و تجهیزات پیمانکاری بهکار میرود.
3. ترخیص برای صادرات مجدد (Re-Export Clearance)
این روش برای کالاهایی استفاده میشود که وارد کشور میشوند و بدون استفاده یا تغییر عمده، به کشور دیگری صادر میشوند. در این روش ممکن است تخفیفها یا معافیتهایی از عوارض گمرکی برای کالاهای صادراتی اعمال شود.
4. ترخیص در منطقه آزاد تجاری (Free Zone Clearance)
این روش برای کالاهایی است که وارد مناطق آزاد تجاری یا مناطق ویژه اقتصادی میشوند. کالاهایی که وارد این مناطق میشوند ممکن است از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف باشند و میتوانند تحت شرایط خاصی بهصورت موقت یا دائمی در این مناطق نگهداری یا تولید شوند.
5. ترخیص برای پردازش یا تولید (Processing or Manufacturing Clearance)
این روش برای کالاهایی است که وارد کشور میشوند تا پردازش یا تولید شوند و سپس بهعنوان محصول نهایی صادر شوند. در این حالت، ممکن است تخفیفها یا معافیتهایی از عوارض گمرکی برای مواد اولیه و قطعات وارداتی اعمال شود.
6. ترخیص اضطراری (Emergency Clearance)
این روش برای کالاهایی است که نیاز به ترخیص سریع دارند، مانند کالاهای پزشکی، اقلام امدادی و تجهیزات ضروری در مواقع بحران. در این روش، فرآیندهای گمرکی بهطور سریعتر انجام میشود تا کالا بهسرعت ترخیص و مورد استفاده قرار گیرد.
7. ترخیص با ضمانتنامه بانکی (Clearance with Bank Guarantee)
در این روش، واردکننده میتواند کالاهای خود را با ارائه ضمانتنامه بانکی ترخیص کند و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی را به زمان دیگری موکول کند. این روش معمولاً برای واردکنندگان بزرگ یا برای کالاهایی با ارزش بالا استفاده میشود.
8. ترخیص مشروط (Conditional Clearance)
در این روش، کالا تحت شرایط خاصی ترخیص میشود. مثلاً ممکن است ترخیص کالا مشروط به ارائه مدارک خاصی در آینده، پرداختهای اقساطی یا رعایت شرایط و مقررات خاصی باشد.
9. ترخیص کالاهای معاف (Exempted Clearance)
این روش برای کالاهایی است که بهدلیل قوانین و مقررات خاصی از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف هستند، مانند کمکهای بشردوستانه، تجهیزات علمی و آموزشی و کالاهای دولتی.
آشنایی با انواع روشهای ترخیص کالا به واردکنندگان و صادرکنندگان کمک میکند تا بهترین و مناسبترین روش را بر اساس شرایط و نیازهای خود انتخاب کنند. هر یک از این روشها دارای مقررات و مستندات خاصی است که باید بهدقت رعایت شود تا فرآیند ترخیص کالا بهصورت روان و بدون مشکل انجام شود.
ترخیص کالا در ایران
ترخیص کالا در ایران فرآیندی است که طی آن کالاهای وارداتی یا صادراتی پس از انجام تشریفات گمرکی، پرداخت عوارض و مالیاتها، و ارائه مجوزهای لازم، مجوز خروج از گمرک و ورود به بازار داخلی یا ارسال به کشور مقصد را دریافت میکنند. این فرآیند تحت نظارت گمرک جمهوری اسلامی ایران و بر اساس قوانین و مقررات گمرکی کشور انجام میشود.
مراحل ترخیص کالا در ایران
- ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL:
- تمامی مراحل ترخیص کالا در ایران بهصورت الکترونیکی از طریق سامانه EPL (سامانه اظهار الکترونیکی) انجام میشود.
- واردکننده یا ترخیصکار اطلاعات مربوط به کالا را در این سامانه ثبت میکند.
- ارائه اسناد و مدارک موردنیاز:
مدارک موردنیاز برای ترخیص کالا شامل:- بارنامه (Bill of Lading)
- فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
- لیست بستهبندی (Packing List)
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
- بیمهنامه حمل و نقل
- مجوزهای موردنیاز از سازمانهای مربوطه (مانند سازمان غذا و دارو، وزارت صمت، سازمان استاندارد)
- تطابق کالا با اظهارنامه:
کارشناسان گمرک، کالا را از نظر نوع، ارزش و میزان با اطلاعات ثبتشده در اظهارنامه بررسی میکنند.
در صورت لزوم، بازرسی فیزیکی کالا نیز انجام میشود. - پرداخت هزینهها و عوارض گمرکی:
- پرداخت تعرفه گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده بر اساس کد تعرفه کالا (HS Code).
- سایر هزینهها مانند انبارداری، دموراژ (در صورت تأخیر) و هزینههای بندری.
- اخذ مجوزهای لازم:
برخی کالاها نیاز به مجوزهای خاص دارند، مانند:- مجوز بهداشت برای کالاهای غذایی و دارویی
- مجوز استاندارد برای کالاهای صنعتی
- مجوز قرنطینه برای کالاهای کشاورزی
- صدور پروانه گمرکی:
پس از انجام تمامی مراحل و پرداخت هزینهها، پروانه گمرکی صادر میشود که مجوز خروج کالا از گمرک است. - ترخیص کالا و حمل به مقصد:
کالا از انبار گمرک به مقصد نهایی (کارخانه، انبار واردکننده یا توزیعکننده) ارسال میشود.
هزینههای ترخیص کالا در ایران
- تعرفه گمرکی:
بر اساس کد تعرفه کالا و ارزش آن تعیین میشود. - مالیات بر ارزش افزوده:
معمولاً 9 درصد ارزش کالا بهعلاوه هزینه گمرکی. - هزینه انبارداری:
شامل نگهداری کالا در انبارهای گمرک. - هزینه دموراژ:
در صورت تأخیر در ترخیص کالا از کانتینر، جریمه دموراژ توسط شرکت حملونقل اعمال میشود. - هزینه خدمات بندری:
برای تخلیه و بارگیری کالا در بندر. - هزینه کارمزد ترخیصکار:
در صورت استفاده از خدمات ترخیصکار، هزینهای بابت این خدمات پرداخت میشود.
چالشهای ترخیص کالا در ایران
- تغییرات مداوم قوانین و مقررات:
تغییرات ناگهانی در تعرفهها، محدودیتهای وارداتی یا مجوزهای لازم میتواند فرآیند ترخیص را پیچیده کند. - ازدحام در بنادر و گمرکها:
بهویژه در بنادر بزرگ مانند گمرک شهید رجایی بندرعباس، گاهی تأخیرهایی به دلیل حجم بالای کالا رخ میدهد. - کمبود شفافیت در فرآیندها:
ممکن است اطلاعات کافی در مورد هزینهها یا مراحل دقیق ترخیص برای واردکننده موجود نباشد. - نیاز به مجوزهای متعدد:
کالاهای خاص نیاز به هماهنگی با چندین سازمان دارند که ممکن است زمانبر باشد. - هزینههای غیرمنتظره:
گاهی هزینههای اضافی مانند جریمهها یا دموراژ به دلیل تأخیر در ترخیص اعمال میشوند.
بنادر و گمرکهای مهم ایران برای ترخیص کالا
- گمرک شهید رجایی (بندرعباس):
بزرگترین بندر تجاری کشور با بیشترین حجم واردات و صادرات. - گمرک امام خمینی (ماهشهر):
برای واردات و صادرات کالاهای نفتی و پتروشیمی. - گمرک شهریار (تهران):
مهمترین گمرک زمینی برای کالاهای وارداتی به تهران. - گمرک بوشهر:
یکی از بنادر مهم برای واردات کالاهای تجاری. - گمرک غرب تهران:
برای ترخیص کالاهای هوایی و حمل سریع.
نکات کلیدی برای ترخیص سریع کالا در ایران
- آمادهسازی کامل مدارک پیش از ورود کالا:
تکمیل و صحت اسناد باعث کاهش تأخیر در فرآیند ترخیص میشود. - انتخاب ترخیصکار حرفهای:
همکاری با یک ترخیصکار باتجربه میتواند فرآیند را سادهتر و سریعتر کند. - آگاهی از قوانین و مقررات روز:
پیگیری تغییرات تعرفهها و محدودیتهای وارداتی برای جلوگیری از مشکلات. - برنامهریزی برای زمانبندی:
پیشبینی زمان لازم برای ترخیص و هماهنگی با حملونقل داخلی.
ترخیص کالا در ایران فرآیندی پیچیده اما ضروری برای واردکنندگان و صادرکنندگان است. رعایت قوانین، مستندسازی دقیق، و همکاری با افراد متخصص میتواند این فرآیند را تسهیل کرده و از هزینهها و مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

نکات مهم در ارتباط با ترخیص کالا
نکات مهم در ارتباط با ترخیص کالا
ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند حساس و چندمرحلهای است که نیاز به دقت بالا، آشنایی با مقررات گمرکی و رعایت نکات کلیدی دارد. در ادامه، مهمترین نکات برای یک ترخیص سریع و بدون مشکل آورده شده است:
1. آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی
✅ قوانین گمرکی هر سال بهروزرسانی میشوند؛ بنابراین اطلاع از آخرین تغییرات ضروری است.
✅ مطالعه قانون امور گمرکی، آییننامه اجرایی گمرک و تعرفههای گمرکی به شما کمک میکند تا از جریمهها و مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
2. ثبت سفارش کالا قبل از واردات
✅ تمامی کالاهای وارداتی باید قبل از ورود به کشور در سامانه جامع تجارت (NTSW) ثبت سفارش شوند.
✅ بدون ثبت سفارش، امکان ترخیص کالا وجود ندارد.
3. انتخاب مسیرهای گمرکی (سبز، زرد، قرمز)
🔹 کالاها در گمرک بر اساس میزان حساسیت و نوع کالا در سه مسیر زیر قرار میگیرند:
✅ مسیر سبز: ترخیص سریع بدون نیاز به بررسی فیزیکی.
✅ مسیر زرد: بررسی مدارک و اسناد، اما بدون نیاز به بررسی فیزیکی کالا.
✅ مسیر قرمز: بررسی کامل اسناد و بازرسی فیزیکی کالا که زمانبر است.
✅ آگاهی از این مسیرها به شما کمک میکند که از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کنید.
4. آمادهسازی دقیق اسناد و مدارک
✅ ارائه اسناد دقیق و کامل، از دیرکرد در ترخیص کالا و جریمههای احتمالی جلوگیری میکند.
✅ مدارک مهم برای ترخیص:
- قبض انبار
- ثبت سفارش کالا
- اظهارنامه گمرکی
- فاکتور خرید (Invoice)
- لیست عدلبندی (Packing List)
- بارنامه حملونقل (Bill of Lading)
- کارت بازرگانی معتبر
- مجوزهای استاندارد، بهداشت، قرنطینه و… (در صورت نیاز)
5. توجه به تعرفه و کدهای HS کالا
✅ هر کالا دارای یک کد تعرفه گمرکی (HS Code) است که میزان حقوق و عوارض گمرکی آن را مشخص میکند.
✅ انتخاب نادرست این کد میتواند باعث افزایش هزینههای گمرکی یا تأخیر در ترخیص شود.
6. پرداخت هزینههای گمرکی در زمان مناسب
✅ حقوق و عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینهها باید بهموقع و از طریق سامانه پرداخت الکترونیکی گمرک پرداخت شوند.
✅ تأخیر در پرداخت میتواند منجر به افزایش هزینهها و نگهداشتن کالا در انبار گمرک شود.
7. استفاده از ترخیصکار حرفهای
✅ اگر تجربه کافی ندارید، بهتر است از ترخیصکاران رسمی و معتبر کمک بگیرید.
✅ ترخیصکاران حرفهای میتوانند فرآیند را تسریع کرده و هزینههای اضافی را کاهش دهند.
8. توجه به هزینههای انبارداری گمرک
✅ در صورت عدم ترخیص بهموقع، کالا در انبار گمرک نگهداری شده و هزینههای انبارداری افزایش مییابد.
✅ بهتر است قبل از ورود کالا، تمام مدارک و هزینههای مربوطه را آماده کنید تا از هزینههای اضافی جلوگیری شود.
9. اخذ مجوزهای لازم پیش از ترخیص
✅ برخی کالاها برای ترخیص نیاز به مجوزهای خاصی دارند، از جمله:
- کالاهای دارویی و بهداشتی: نیاز به مجوز سازمان غذا و دارو.
- محصولات کشاورزی و دامی: نیاز به مجوز قرنطینه گیاهی و دامی.
- لوازم الکترونیکی: نیاز به مجوز سازمان استاندارد.
✅ عدم دریافت مجوزهای لازم، فرآیند ترخیص را طولانی کرده و ممکن است منجر به مرجوع شدن کالا شود.
10. بررسی ارزشگذاری کالا توسط گمرک
✅ گمرک ممکن است ارزش کالای وارداتی را بررسی کرده و در صورت اختلاف با فاکتور ارائهشده، ارزش جدیدی را تعیین کند که مالیات و عوارض بر اساس آن محاسبه میشود.
✅ ارائه فاکتور معتبر و مدارک مربوط به قیمت خرید کالا، از مشکلات احتمالی جلوگیری میکند.
11. پیگیری و نظارت بر روند ترخیص
✅ حتماً روند ترخیص کالا را از طریق سامانههای الکترونیکی گمرک (EPL و پنجره واحد تجارت فرامرزی) پیگیری کنید.
✅ ارتباط مداوم با کارگزار گمرکی باعث کاهش احتمال خطا و تأخیر میشود.
12. بررسی کالا پس از ترخیص
✅ پس از ترخیص، کالا را از نظر تعداد، سلامت و تطابق با سفارش بررسی کنید.
✅ در صورت وجود مشکل، حتماً به گمرک اطلاع دهید و در صورت نیاز اعتراض کنید.
جمعبندی
✔️ آگاهی از قوانین گمرکی و مدارک موردنیاز، مهمترین عامل در ترخیص سریع کالا است.
✔️ استفاده از ترخیصکاران مجرب، میتواند زمان و هزینههای ترخیص را کاهش دهد.
✔️ رعایت مقررات گمرکی و مالیاتی از مشکلات قانونی و جریمههای سنگین جلوگیری میکند.
✔️ پیگیری مداوم و آمادهسازی اسناد از هزینههای انبارداری و خواب کالا جلوگیری میکند.
خدمات ترخیص کالا از گمرک
پس از اینکه محموله مورد نظر شما به گمرک کشور مقصد رسید، کالا در انبار نگهداری میشود و شما باید در این مرحله با ارائه اسناد و مدارک فروشنده و نیز دریافت قبض انبار و ترخیصیه کالای خود را ترخیص کنید که این کار میتواند شخصاً از طرف شما یا توسط ترخیص کار که نماینده قانونی شما است انجام شود. مراحل ترخیص کالا براساس نوع کالایی که شما انتخاب میکنید، متفاوت هستند. به عنوان مثال برای کالاهایی که جنبه پزشکی و دارویی دارند نیاز است تا از کالا نمونهبرداری و سلامت آنها تضمین شود سپس شما اجازه دارید تا کالای خود را از گمرک ترخیص و آن را به بازار عرضه کنید.
ترخیص کالا از گمرک فرایند آسانی نیست و نیاز به دقت، دانش و مهارت دارد، مراحل و فرایند ترخیص کالا براساس قوانین داخلی هر کشور و قوانین بینالمللی تعیین میشود. اگر به تازگی وارد دنیای تجارت شدهاید و سابقه لازم برای انجام فرایندهای مربوط به ترخیص کالا را ندارید بهتر است حتما مراحل اصلی ترخیص کالا از گمرک را بدانید و با آنها آشنا باشید این مراحل عبارتند از:
تکمیل اسناد و مدارک مورد نیاز ترخیص کالا
اسناد نقش مهمی در ترخیص کالا از گمرک دارند، این اسناد در واقع معرف تجارت شما و قانونی بودن آن و برای تائید فعالیت تجاری شما بسیار مهم هستند.
مهمترین اسناد و مدارکی که نشان میدهند تجارت شما قانونی و مورد تائید سازمانهای ذیربط هستند عبارتند از:
تصویر کارت بازرگانی
قبض انبار
گواهی مبدا
اظهارنامه واردات
بارنامه ترخیصی
فاکتور خرید
پرفورما یا پیش فاکتور
مجوز ثبت سفارش
بیمه نامه
اعلامیه تامین ارز
لیست عدلبندی
پروانه بهرهبرداری برای شرکتهای تولیدی
مجوزهای قانونی برای ترخیص کالا به همراه وکالت نامه رسمی و پروانه صادراتی
این موارد اصلیترین و مهمترین مدارکی هستند که برای ترخیص کالا از گمرک به آنها نیاز خواهید داشت و باید قبل از ترخیص کالا تهیه و در زمان ترخیص کالا به اداره گمرک ارائه شوند.
ثبت اظهارنامه
پس از اینکه اسناد و مدارک لازم برای ترخیص کالا از گمرک جمع آوری شدند، باید اظهار نامه ثبت شود. اظهارنامههای لازم برای ترخیص کالا از گمرک شامل دو فرم اصلی میشوند. این فرمها باید توسط ترخیص کار بررسی و تکمیل شوند، پس از اینکه اظهارنامهها تکمیل شدند، باید در دو مرحله احراز هویت و اظهار کالا ثبت شوند.
اظهار کالا
پس از اینکه اسناد و مدارک مربوط و مشخصات کالاهای ترخیصی در سیستم ثبت شدند، باید بررسی شوند، این اظهارنامهها توسط کارشناس گمرک بررسی میشوند. در ادامه بررسیهای گمرکی کوتاژ یا شماره ثبت کالا توسط گمرک ثبت میشود و به سایر اسناد و مدارک ضمیمه میشود.
شماره کوتاژی که بر روی کالای ترخیصی درج میشود، نشان میدهد که کالا تحت نظارت قوانین اداری گمرک ترخیص و جا به جا شده است. تمام مراحل حمل و نقل کالای شما در چهارچوب قانون بوده است.
احراز هویت
در این گام باید مالکیت کالاهای ترخیصی برای گمرک به اثبات برسند، به همین دلیل پیش از هر اقدامی برای ترخیص کالا از گمرک، مالکیت کالا توسط اداره گمرک باید بررسی شود. به هر حال گمرک باید مالکیت فردی که اظهارنامه و اسناد به اسم او ثبت شده و تنظیم شدهاند را شناسایی کند و برای اداره گمرک محرز شود.
آخرین مرحله ترخیص کالا از گمرک
یکی از اصلیترین و مهمترین مراحل ترخیص کالا از گمرک پس از اظهارات و ثبت سندها توسط واردکننده کالا، مرحله کنترل گمرکی است. این مرحله آخرین قسمت از فرایند ترخیص کالا از گمرک است.
پس از تکمیل این مرحله، کالای شما مجوز ترخیص از گمرک را دریافت خواهد کرد. کنترلهای گمرکی به دو بخش تقسیم میشود که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد:
پرداخت و صدور سند ترخیص
پس از انجام مراحل بررسی اظهار نامهها و سندها توسط کارشناسان اداره گمرک و تائید آنها، بازرس اولیه شماره ارزیابی کالا را در اظهارنامه ثبت میکند و سند ترخیص کالا را صادر مینماید.
بارگیری و خروج کالا از گمرک
پس از اینکه سند ترخیص کالا صادر شد، ترخیصکار گمرک باید به صندوق صدور پروانه مراجعه و پروانه خروج کالا از گمرک را دریافت کند. برای این کار نیاز است تا اسناد مربوطه توسط ترخیص کار به دفتر کل انبارها ارائه شوند، در نهایت با ارائه اسناد تایید شده به این قسمت، مالکان کالا میتوانند کالاهای خود را بارگیری کرده و از گمرک خارج کنند.

هزینه ترخیص کالا از گمرک
شرکتهای فعال درحوزه ترخیص کالا از گمرک با توجه به تخصص و تجربه و نیز تسلطی که به قوانین ترخیص کالا از گمرک دارند، به شما کمک میکنند تا بدون مشکل و اشتباه، کالای خود را از گمرک ترخیص کنید. در کنار این مورد همکاری با شرکتهای ترخیص کالا سبب میشود تا در وقت و پول خود برای رفت و آمد به گمرک صرفهجویی کنید.
عوامل موثر بر هزینه ترخیص کالا از گمرک
هزینه ترخیص کالا از گمرک میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره شده است:
1. نوع و ارزش کالا
نوع کالا: کالاهای مختلف ممکن است دارای تعرفههای گمرکی متفاوتی باشند. برخی کالاها مشمول تعرفههای بالاتری هستند و برخی دیگر ممکن است معاف از تعرفههای گمرکی باشند.
ارزش کالا: ارزش اظهار شده کالا بهطور مستقیم بر میزان حقوق و عوارض گمرکی تأثیر میگذارد. ارزش بالاتر کالا معمولاً به معنای پرداخت بیشتر حقوق و عوارض گمرکی است.
2. تعرفههای گمرکی و مقررات تعرفهای
تعرفههای گمرکی: میزان تعرفههای گمرکی بر اساس طبقهبندی کالا و قوانین تعرفهای کشور مقصد تعیین میشود. هرچه تعرفه گمرکی بالاتر باشد، هزینه ترخیص بیشتر خواهد بود.
مقررات تعرفهای: تغییرات در مقررات تعرفهای و سیاستهای تجاری ممکن است بر هزینههای ترخیص کالا تأثیرگذار باشد.
3. هزینههای حمل و نقل و بیمه
هزینههای حمل و نقل: هزینههای حمل و نقل بینالمللی و داخلی میتواند بر هزینه نهایی ترخیص کالا تأثیر بگذارد.
بیمه: هزینههای بیمه کالا در هنگام حمل و نقل نیز جزء هزینههای ترخیص کالا محسوب میشود.
4. هزینههای خدمات گمرکی
هزینههای بازرسی و ارزیابی: هزینههایی که برای بازرسی فیزیکی و ارزیابی کالا توسط گمرک پرداخت میشود.
هزینههای نگهداری و انبارداری: در صورتی که کالا در انبارهای گمرک نگهداری شود، هزینههای مربوط به انبارداری نیز به هزینههای ترخیص اضافه میشود.
هزینههای خدمات کارشناسی: برخی کالاها نیاز به بررسی و تأیید توسط کارشناسان دارند که هزینههای اضافی بههمراه دارد.
5. هزینههای واسطهگری و مشاوره
کارگزاران گمرکی: استفاده از خدمات کارگزاران گمرکی برای انجام امور ترخیص ممکن است هزینههای اضافی را شامل شود.
مشاوران و وکلا: هزینههای مشاوره حقوقی و کارشناسی در امور گمرکی نیز جزء هزینههای ترخیص محسوب میشود.
6. مالیاتها و عوارض داخلی
مالیات بر ارزش افزوده (VAT): در بسیاری از کشورها، واردات کالا مشمول مالیات بر ارزش افزوده میشود که هزینه نهایی ترخیص را افزایش میدهد.
عوارض داخلی: برخی کشورها عوارض داخلی خاصی برای واردات کالاها دارند که باید پرداخت شود.پ
7. نوع روش ترخیص
ترخیص فوری: استفاده از خدمات ترخیص فوری و اولویتدار ممکن است هزینههای بیشتری را بههمراه داشته باشد.
ترخیص عادی: ترخیص بهصورت عادی و در زمان استاندارد معمولاً هزینههای کمتری دارد.
8. نوسانات ارزی
نوسانات نرخ ارز: تغییرات در نرخ ارز میتواند تأثیر مستقیم بر هزینههای ترخیص کالا داشته باشد، بهویژه زمانی که پرداختها به ارزهای مختلف انجام میشود.
9. مستندات و مدارک مورد نیاز
مدارک نادرست یا ناقص: ارائه مدارک نادرست یا ناقص میتواند منجر به تأخیر در ترخیص و افزایش هزینههای اضافی شود.
ترجمه و تصدیق مدارک: هزینههای مربوط به ترجمه رسمی و تصدیق مدارک نیز باید مد نظر قرار گیرد.
10. قوانین و مقررات محلی
تغییرات قانونی: تغییرات در قوانین و مقررات گمرکی و تجاری میتواند هزینههای ترخیص را تحت تأثیر قرار دهد.
مقررات خاص: برخی کالاها ممکن است تحت مقررات خاصی قرار داشته باشند که نیازمند مجوزها و تأییدیههای ویژهای است و هزینههای اضافی را بههمراه دارد.
هزینه ترخیص کالا از گمرک تحت تأثیر مجموعهای از عوامل متنوع قرار دارد که شامل نوع و ارزش کالا، تعرفههای گمرکی، هزینههای حمل و نقل و بیمه، خدمات گمرکی، واسطهگری و مشاوره، مالیاتها و عوارض داخلی، نوع روش ترخیص، نوسانات ارزی، مستندات و قوانین و مقررات محلی میشود. آگاهی از این عوامل و برنامهریزی مناسب میتواند به کاهش هزینههای ترخیص و بهبود کارایی فرآیند واردات و صادرات کمک کند.
ترخیص کالای دریایی
ترخیص کالای دریایی شامل فرآیندهای قانونی و گمرکی است که برای واردات یا صادرات کالاهایی که از طریق مسیرهای دریایی حمل میشوند، انجام میگیرد. این نوع ترخیص معمولاً از طریق بنادر مهم کشور مانند بندرعباس، بندر امام خمینی، بندر بوشهر و بندر چابهار صورت میگیرد. در ادامه مراحل و نکات مهم درباره ترخیص کالای دریایی توضیح داده شده است.
مراحل ترخیص کالای دریایی
1. ثبت سفارش کالا در سامانه جامع تجارت
✅ واردکننده باید قبل از ورود کالا به کشور، اطلاعات آن را در سامانه جامع تجارت (NTSW) ثبت کند.
✅ دریافت مجوزهای اولیه از وزارت صنعت، معدن و تجارت الزامی است.
2. ورود کالا به بندر و دریافت قبض انبار
✅ پس از رسیدن کالا به بندر، اسناد حمل توسط شرکت کشتیرانی ارائه شده و قبض انبار صادر میشود.
✅ اطلاعات کالا در سامانه EPL گمرک ثبت شده و منتظر طی مراحل ترخیص میماند.
3. تنظیم و ارائه اظهارنامه گمرکی
✅ اظهارنامه گمرکی از طریق سامانه EPL تنظیم و ثبت میشود.
✅ اطلاعاتی مانند نوع کالا، تعداد، ارزش، کد تعرفه گمرکی (HS Code) و کشور مبدا در اظهارنامه وارد میشود.
4. بررسی و احراز هویت اسناد توسط گمرک
✅ کارشناسان گمرک مدارک ارائهشده را بررسی کرده و در صورت نیاز درخواست بازرسی فیزیکی کالا میکنند.
✅ کالاها بر اساس حساسیت در یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز قرار میگیرند:
- مسیر سبز: ترخیص بدون بررسی فیزیکی.
- مسیر زرد: بررسی اسناد و مجوزهای قانونی، بدون بازرسی فیزیکی.
- مسیر قرمز: بررسی فیزیکی کامل کالا و اسناد.
5. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
✅ حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده، عوارض بندری و سایر هزینههای قانونی باید از طریق سامانه پرداخت الکترونیکی گمرک واریز شود.
✅ عدم پرداخت بهموقع میتواند باعث افزایش هزینههای انبارداری و تأخیر در ترخیص شود.
6. اخذ مجوزهای قانونی (در صورت نیاز)
✅ برخی کالاهای دریایی برای ترخیص نیاز به مجوزهای خاص دارند، از جمله:
- مواد غذایی و محصولات دریایی: نیاز به تأییدیه سازمان غذا و دارو.
- مواد شیمیایی و صنعتی: نیاز به مجوز سازمان محیطزیست و استاندارد.
- لوازم الکترونیکی و مخابراتی: نیاز به مجوز سازمان تنظیم مقررات رادیویی.
7. بررسی و ارزشگذاری کالا توسط گمرک
✅ گمرک ممکن است ارزش کالای وارداتی را بررسی کند و در صورت مغایرت با فاکتور، ارزش جدیدی را تعیین کند.
✅ ارائه فاکتور معتبر و سایر اسناد قیمتگذاری، از مشکلات احتمالی جلوگیری میکند.
8. صدور پروانه گمرکی و مجوز خروج کالا
✅ پس از تکمیل تمامی مراحل، پروانه ترخیص کالا صادر شده و مجوز خروج کالا از بندر داده میشود.
✅ در این مرحله، هماهنگی برای حمل کالا به مقصد نهایی انجام میشود.
9. خروج کالا از بندر و ارسال به مقصد
✅ پس از صدور پروانه ترخیص، کالا از گمرک بندری خارج شده و به مقصد نهایی (انبار، کارخانه یا فروشگاه) حمل میشود.
✅ بیمه و حملونقل داخلی کالا توسط شرکتهای حملونقل جادهای، ریلی یا دریایی انجام میشود.
نکات مهم در ترخیص کالای دریایی
✅ انتخاب مسیر مناسب حملونقل: حمل دریایی معمولاً کمهزینهتر از حمل هوایی است، اما زمان بیشتری میبرد.
✅ بررسی تعرفه گمرکی: کد تعرفه (HS Code) کالا را بهدرستی تعیین کنید تا از پرداخت هزینههای اضافی جلوگیری شود.
✅ پیگیری مسیر کالا: با استفاده از سامانه EPL و پنجره واحد تجارت فرامرزی وضعیت ترخیص کالا را پیگیری کنید.
✅ پرداخت بهموقع هزینههای گمرکی: عدم پرداخت حقوق و عوارض گمرکی در زمان مقرر، هزینههای انبارداری را افزایش میدهد.
✅ مشورت با ترخیصکار حرفهای: برای جلوگیری از تأخیر و مشکلات قانونی، از خدمات شرکتهای معتبر ترخیص کالا استفاده کنید.
مزایای ترخیص کالای دریایی
✅ کاهش هزینه حملونقل در مقایسه با حمل هوایی
✅ امکان حمل حجم بالای کالا در یک بارگیری
✅ امکان استفاده از بنادر مختلف برای کاهش هزینههای گمرکی
✅ دسترسی به شبکه حملونقل بینالمللی برای صادرات و واردات گسترده
جمعبندی
ترخیص کالای دریایی نیازمند آشنایی با قوانین گمرکی، ثبت بهموقع مدارک و پیگیری دقیق فرآیندهای گمرکی است. با رعایت مقررات و استفاده از ترخیصکاران حرفهای، میتوان هزینهها و زمان ترخیص را کاهش داده و از مشکلات گمرکی جلوگیری کرد.
وظیفه ترخیص کار گمرک
ترخیصکار گمرک شخصی است که به نمایندگی از صاحب کالا، امور مربوط به ترخیص کالا از گمرک را انجام میدهد. ترخیصکاران باید دارای مجوز رسمی از گمرک جمهوری اسلامی ایران باشند و با قوانین گمرکی، تعرفههای کالا، مقررات مالیاتی و فرآیندهای ترخیص آشنایی کامل داشته باشند.
وظایف اصلی ترخیصکار گمرک
1. دریافت و بررسی مدارک مورد نیاز ترخیص کالا
✅ ترخیصکار موظف است مدارک موردنیاز ازجمله فاکتور خرید، لیست عدلبندی، بارنامه، قبض انبار و ثبت سفارش را از واردکننده دریافت و بررسی کند.
✅ در صورت نقص مدارک، باید اقدامات لازم را برای تکمیل آنها انجام دهد.
2. ثبت سفارش و اظهار کالا در سامانه EPL
✅ ثبت اطلاعات کالا در سامانه جامع تجارت (NTSW) و دریافت مجوزهای لازم.
✅ تکمیل و ارسال اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL بهصورت الکترونیکی.
3. تعیین تعرفه گمرکی و محاسبه هزینهها
✅ انتخاب کد تعرفه گمرکی (HS Code) مناسب برای کالا، جهت تعیین میزان حقوق و عوارض گمرکی.
✅ محاسبه هزینههای گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض مربوطه.
4. پیگیری فرآیند ارزیابی کالا توسط گمرک
✅ پیگیری قرارگیری کالا در یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز و انجام اقدامات لازم:
- مسیر سبز: ترخیص سریع بدون بررسی فیزیکی.
- مسیر زرد: بررسی اسناد و مدارک.
- مسیر قرمز: بررسی فیزیکی کالا و تطبیق آن با اسناد.
✅ همکاری با کارشناسان گمرک برای ارزیابی و تعیین ارزش کالا.
5. اخذ مجوزهای قانونی از سازمانهای مرتبط
✅ در صورت نیاز، ترخیصکار موظف است مجوزهای لازم را از سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، محیطزیست و سایر ارگانهای دولتی دریافت کند.
6. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
✅ محاسبه و پرداخت حقوق گمرکی و سایر هزینهها از طریق سامانه پرداخت الکترونیکی گمرک.
✅ اطمینان از انجام تمامی پرداختها برای جلوگیری از تأخیر در ترخیص کالا.
7. اخذ پروانه ترخیص و مجوز خروج کالا
✅ پس از تأیید گمرک، ترخیصکار موظف به دریافت پروانه ترخیص کالا و ارائه آن برای خروج کالا از گمرک است.
✅ هماهنگی با شرکتهای حملونقل جهت انتقال کالا به مقصد نهایی.
8. پیگیری و رفع مشکلات احتمالی
✅ در صورت بروز مشکلاتی مانند تفاوت در ارزشگذاری کالا، نقص اسناد یا تأخیر در بررسیهای گمرکی، ترخیصکار باید پیگیریهای لازم را انجام دهد.
✅ در صورت نیاز، اقدام به ارائه درخواست اعتراض به ارزشگذاری گمرک یا حلوفصل اختلافات گمرکی میکند.
ویژگیهای یک ترخیصکار حرفهای
✅ تسلط به قوانین و مقررات گمرکی
✅ آشنایی با سامانههای EPL و پنجره واحد تجارت فرامرزی
✅ توانایی محاسبه هزینههای گمرکی و مالیاتی
✅ مهارت در اخذ مجوزهای لازم از سازمانهای دولتی
✅ قدرت مذاکره و پیگیری امور گمرکی و ارزیابی کالا
اهمیت استفاده از ترخیصکار گمرک
🔹 کاهش زمان ترخیص کالا و جلوگیری از تأخیر در تحویل.
🔹 کاهش هزینههای اضافی ناشی از انبارداری یا مشکلات گمرکی.
🔹 جلوگیری از جریمهها و مشکلات قانونی به دلیل نقص اسناد.
🔹 افزایش دقت و سرعت در انجام امور گمرکی.
جمعبندی
ترخیصکار گمرک نقش مهمی در روند قانونی و اجرایی ترخیص کالا از گمرک دارد. انتخاب یک ترخیصکار حرفهای باعث تسریع فرآیند ترخیص، کاهش هزینهها و جلوگیری از مشکلات احتمالی میشود.
مدت زمان توقف كالا در گمرک
مدت زمان مجاز نگهداری کالا در انبارهای گمرک از تاریخ تحویل کالا به این انبارها 3 ماه است. این تاریخ درصورت ارائه درخواست کتبی صاحب کالا و در صورت وجود علت موجه به تشخیص گمرک به مدت 2 ماه دیگر نیز قابل تمدید است. چنااگرنچه در این مدت برای انجام امور تشریفات گمرک اقدامی نشود، کالا مشمول مقررات متروکه میشود. همچنین در صورتی که برای کالایی سند ترخیص صادر شود و ظرف یک ماه از انبار گمرک خارج نشود مشمول مقررات کالای متروکه میشوند.

کارمزد ترخیص کالا چیست؟
کارمزد ترخیص کالا مبلغی است که واردکنندگان و صادرکنندگان بابت انجام خدمات ترخیص کالا به ترخیصکار یا شرکتهای ترخیص کالا پرداخت میکنند. این هزینه، بسته به نوع کالا، پیچیدگی فرآیند ترخیص، میزان اسناد موردنیاز و تعرفههای گمرکی، متفاوت است.
عوامل مؤثر بر کارمزد ترخیص کالا
✅ نوع و ماهیت کالا: کالاهای خاص مانند مواد شیمیایی، دارویی یا تجهیزات پزشکی به مجوزهای بیشتری نیاز دارند و هزینه ترخیص آنها بیشتر است.
✅ میزان ارزش کالا: هرچه ارزش کالا بیشتر باشد، حقوق و عوارض گمرکی بالاتر رفته و هزینه ترخیص نیز افزایش مییابد.
✅ حجم و وزن محموله: کالاهای سنگین و حجیم نیاز به بررسیهای بیشتری دارند که هزینههای ترخیص را افزایش میدهد.
✅ مسیر گمرکی (سبز، زرد، قرمز):
- مسیر سبز: هزینه کمتری دارد، چون نیازی به بازرسی فیزیکی نیست.
- مسیر زرد: بررسی اسناد انجام میشود، هزینه کمی بالاتر است.
- مسیر قرمز: شامل بازرسی فیزیکی و اسنادی است که هزینه بیشتری دارد.
✅ مکان گمرک و نوع حملونقل:
- ترخیص کالا از گمرکات دریایی (مثل بندرعباس) ممکن است هزینه بیشتری نسبت به گمرکات زمینی یا هوایی داشته باشد.
- نوع حملونقل (دریایی، هوایی، زمینی) نیز در تعیین هزینه تأثیر دارد.
✅ مجوزها و استانداردهای موردنیاز: اگر کالا نیاز به اخذ مجوزهای خاصی از سازمانهایی مانند سازمان استاندارد، وزارت بهداشت یا محیطزیست داشته باشد، هزینه ترخیص بالاتر خواهد بود.
✅ تعرفه شرکت ترخیص کالا: هر شرکت ترخیص کالا بر اساس تجربه و میزان خدمات خود، درصدی از ارزش کل کالا یا مبلغ مشخصی را به عنوان کارمزد دریافت میکند.
نحوه محاسبه کارمزد ترخیص کالا
💰 کارمزد ترخیص کالا معمولاً به یکی از روشهای زیر محاسبه میشود:
1️⃣ درصدی از ارزش کل کالا:
- برخی ترخیصکاران 1 تا 5 درصد از ارزش کل کالا را به عنوان کارمزد دریافت میکنند.
- این روش برای کالاهای با ارزش بالا متداول است.
2️⃣ بر اساس حجم و وزن کالا:
- برای کالاهای حجیم، کارمزد ممکن است بر اساس هر تن یا هر مترمکعب محاسبه شود.
3️⃣ تعرفه ثابت (مقطوع):
- برخی شرکتهای ترخیص کالا، بسته به نوع کالا، مبلغ ثابتی (مثلاً 5 تا 50 میلیون تومان) بهعنوان کارمزد دریافت میکنند.
4️⃣ بر اساس خدمات ارائهشده:
- در برخی موارد، هزینه به تفکیک خدماتی مانند ثبت سفارش، اظهار کالا، اخذ مجوزها، پرداخت حقوق گمرکی، حمل و نقل داخلی محاسبه میشود.
هزینههای جانبی در فرآیند ترخیص کالا
🔹 حقوق و عوارض گمرکی (بر اساس تعرفه گمرکی کالا)
🔹 مالیات بر ارزش افزوده (معمولاً 9%)
🔹 هزینه انبارداری در گمرک (در صورت تأخیر در ترخیص)
🔹 هزینه بارگیری و حملونقل داخلی
🔹 هزینه دریافت مجوزهای خاص (مثل بهداشت، استاندارد، محیطزیست و…)
جمعبندی
✔️ کارمزد ترخیص کالا، هزینهای است که برای انجام امور گمرکی و تسهیل فرآیند ترخیص به ترخیصکار یا شرکتهای ترخیص پرداخت میشود.
✔️ مقدار این کارمزد به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، ارزش، حجم، محل ترخیص و تعداد مجوزهای لازم بستگی دارد.
✔️ محاسبه هزینه میتواند بهصورت درصدی، ثابت یا بر اساس نوع خدمات باشد.
✔️ برای کاهش هزینههای ترخیص، بهتر است از ترخیصکاران معتبر و حرفهای استفاده شود.
اهمیت ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند حیاتی در تجارت بینالمللی است که به کسبوکارها اجازه میدهد کالاهای وارداتی یا صادراتی خود را بهصورت قانونی و بدون مشکل دریافت یا ارسال کنند. این فرآیند تأثیر مستقیم بر هزینهها، زمان تحویل کالا، سودآوری و رقابتپذیری شرکتها دارد. در ادامه به مهمترین دلایل اهمیت ترخیص کالا پرداخته شده است.
کاهش تأخیر در زنجیره تأمین و تحویل کالا
اگر کالاها بهموقع از گمرک ترخیص نشوند، ممکن است در انبارهای گمرک باقی بمانند و این موضوع باعث افزایش هزینههای انبارداری، کاهش نقدینگی و تأخیر در تحویل کالا به مشتریان شود. یک فرآیند ترخیص سریع و کارآمد به کاهش زمان تحویل کالا و جلوگیری از خسارات ناشی از تأخیر کمک میکند.
کاهش هزینههای اضافی و جریمههای گمرکی
تأخیر در ترخیص کالا منجر به پرداخت هزینههای اضافی مانند عوارض دیرکرد، هزینه انبارداری و جریمههای گمرکی میشود. آگاهی از مقررات گمرکی و استفاده از ترخیصکار حرفهای میتواند هزینههای اضافی را کاهش داده و فرآیند ترخیص را تسهیل کند.
جلوگیری از فساد یا خسارت کالاها
برخی کالاها مانند مواد غذایی، داروها، مواد شیمیایی و تجهیزات حساس در صورت ماندن طولانی در انبارهای گمرک ممکن است فاسد یا آسیب ببینند. ترخیص سریع این کالاها از ضررهای مالی و کاهش کیفیت کالاها جلوگیری میکند.
تسهیل در گردش مالی و مدیریت نقدینگی
اگر کالاها زودتر ترخیص شوند، شرکتها سریعتر میتوانند آنها را به فروش برسانند و درآمد خود را افزایش دهند. تأخیر در ترخیص میتواند باعث بلوکه شدن سرمایه و کاهش نقدینگی شرکتها شود.
حفظ مزیت رقابتی در بازار
شرکتهایی که کالاهای خود را سریعتر وارد بازار میکنند، رقابتپذیری بیشتری دارند. تأخیر در ترخیص کالا میتواند باعث شود که رقبا زودتر کالاهای مشابه را عرضه کرده و سهم بازار بیشتری کسب کنند.
رعایت قوانین و جلوگیری از مشکلات حقوقی
ترخیص کالا نیازمند رعایت قوانین گمرکی، مالیاتی و استانداردهای بینالمللی است. در صورت عدم رعایت این قوانین، ممکن است کالاها ضبط یا مشمول جریمههای سنگین شوند که باعث ضرر مالی و مشکلات حقوقی برای واردکننده یا صادرکننده خواهد شد.
حمایت از تجارت قانونی و جلوگیری از قاچاق
فرآیند ترخیص کالا به گمرک کمک میکند تا کنترل دقیقی بر ورود و خروج کالاها داشته باشد و از ورود کالاهای غیرمجاز یا تقلبی جلوگیری کند. این امر باعث ایجاد تجارت سالم و رقابت منصفانه در بازار میشود.
تسهیل فرآیند صادرات و رونق اقتصادی
در صادرات، ترخیص سریع کالاها به صادرکنندگان کمک میکند تا محصولات خود را بهموقع به بازارهای بینالمللی برسانند و قراردادهای تجاری خود را بدون مشکل اجرا کنند. فرآیند ترخیص سریعتر، باعث افزایش حجم صادرات و رونق اقتصادی کشور میشود.
جمعبندی
ترخیص کالا از گمرک یک مرحله حیاتی در زنجیره تأمین و تجارت بینالمللی است. تأخیر در این فرآیند میتواند باعث افزایش هزینهها، کاهش سودآوری و از دست رفتن فرصتهای تجاری شود. با رعایت قوانین گمرکی، آمادهسازی دقیق مدارک و استفاده از ترخیصکاران حرفهای، میتوان فرآیند ترخیص را تسریع و مشکلات احتمالی را کاهش داد.
شرایط لازم برای ترخیص کالا از گمرک
برای ترخیص کالا از گمرک، رعایت مجموعهای از شرایط و مقررات الزامی است. این شرایط شامل تهیه مدارک موردنیاز، پرداخت هزینههای گمرکی و رعایت قوانین مرتبط با واردات و صادرات است. در ادامه، مهمترین شرایط لازم برای ترخیص کالا بیان شده است.
ثبت سفارش کالا
قبل از ورود کالا به گمرک، باید سفارش آن در سامانه جامع تجارت ایران ثبت شود. این مرحله برای کنترل کالاهای وارداتی و جلوگیری از ورود کالاهای غیرمجاز ضروری است.
دریافت مجوزهای لازم
برخی کالاها نیاز به اخذ مجوز از سازمانهای مختلف دارند. به عنوان مثال:
- مجوز سازمان غذا و دارو برای کالاهای دارویی و بهداشتی
- مجوز سازمان استاندارد برای کالاهای مشمول استاندارد اجباری
- مجوز سازمان انرژی اتمی برای کالاهای دارای اشعه یا مواد پرتوزا
تنظیم اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی باید در سامانه EPL گمرک ثبت شود. در این اظهارنامه، مشخصات کالا، ارزش، تعرفه گمرکی و اطلاعات واردکننده درج میشود. این سند یکی از مهمترین مدارک برای ترخیص کالا محسوب میشود.
پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
برای ترخیص کالا، باید حقوق ورودی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینههای گمرکی پرداخت شود. میزان این هزینهها بر اساس تعرفه گمرکی تعیینشده برای هر کالا متفاوت است.
بررسی و ارزیابی کالا توسط گمرک
کالاها توسط کارشناسان گمرکی بررسی و ارزیابی میشوند. این بررسی شامل بازرسی فیزیکی، کنترل اسناد و تعیین ارزش کالا است. در صورت مغایرت اطلاعات، ممکن است کالای موردنظر نیاز به بررسیهای بیشتر داشته باشد.
اخذ مجوز ترخیص و خروج کالا از گمرک
پس از تکمیل تمامی مراحل، گمرک پروانه ترخیص را صادر میکند. با ارائه این پروانه، کالا اجازه خروج از گمرک را خواهد داشت و میتوان آن را به انبار مقصد منتقل کرد.
تسویهحساب با شرکت حملونقل و انبارداری
در صورتی که کالا در انبار گمرک نگهداری شده باشد، صاحب کالا باید هزینههای انبارداری و حملونقل را پرداخت کند. سپس میتواند کالا را دریافت کرده و آن را به مقصد نهایی منتقل کند.
جمعبندی
ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند چندمرحلهای است که نیازمند آمادهسازی مدارک، رعایت مقررات گمرکی و پرداخت هزینههای مرتبط است. آگاهی از شرایط لازم برای ترخیص کالا میتواند موجب کاهش تأخیرها، کاهش هزینهها و تسهیل فرآیند واردات و صادرات شود.
ترخیص کار چه کسی است؟
براساس ماده ۱۲۸ قانون امور گمرکیای ن مورد را میتوان به این نحو ذکر کرد که ترخیص کار یا کارگزار گمرکی در گمرک به شخصی گفته میشود که:
تشریفات گمرکی کالای متعلق به اشخاص دیگر را به وکالت از طرف صاحب کالا انجام دهد.
حدود اختیارات وکیل باید به تفکیک در وکالت نامه رسمی که توسط موکل در فرم نمونه ارائه شده و توسط گمرک ایران تنظیم میشود.
مشاوره گمرکی باید پروانه مخصوص از گمرک ایران را دریافت نماید. این پروانه برای ترخیص کالا از کلیه گمرکهای کشور معتبر است.
براساس ماده ۱۹۰ آیین نامه قانون امور گمرکی:
انجام تشریفات گمرکی به وکالت از طرف صاحبان کالا، مستلزم داشتن پروانه کارگزاری گمرکی است.
صاحبان کالا میتوانند کارمندان تمام وقت خود را که دارای وکالت نامه رسمی میباشند، برای ترخیص کالای خود به گمرک معرفی نمایند. اما در سازمانهای دولتی و سفارتخانهها میتوانند کارمندان تمام وقت خود را برای انجام این امور به گمرک بفرستند.

رویههای گمرکی ترخیص کالا
رویههای گمرکی ترخیص کالا شامل مراحل و مقرراتی است که برای ورود، خروج و عبور کالاها از گمرک در نظر گرفته میشود. این رویهها به واردکنندگان، صادرکنندگان و صاحبان کالا کمک میکنند تا مطابق قوانین کشور، کالاهای خود را از گمرک ترخیص کنند.
۱. رویه واردات قطعی
در این رویه، کالا بهطور دائم وارد کشور میشود و صاحب کالا باید تمامی حقوق و عوارض گمرکی، مالیاتها و سایر هزینههای مرتبط را پرداخت کند.
مراحل اصلی:
- ثبت سفارش کالا در سامانه جامع تجارت
- دریافت مجوزهای لازم (در صورت نیاز)
- تنظیم اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL
- بررسی کالا و مدارک توسط گمرک
- پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
- صدور پروانه ترخیص و خروج کالا از گمرک
۲. رویه واردات موقت
در این روش، کالا برای مدت مشخص و با هدف خاصی (مثلاً نمایشگاهها، تعمیر، تولید و غیره) وارد کشور شده و پس از پایان مدت تعیینشده، باید از کشور خارج شود.
موارد استفاده:
- شرکت در نمایشگاهها
- انجام پروژههای صنعتی و فنی
- تعمیر و بازسازی تجهیزات وارداتی
شرایط مهم:
- ارائه ضمانتنامه معتبر به گمرک
- ثبت دقیق مدتزمان و هدف ورود کالا
- بازگرداندن کالا یا پرداخت حقوق گمرکی در صورت عدم خروج بهموقع
۳. رویه صادرات قطعی
در این روش، کالا برای مصرف در کشورهای دیگر از کشور خارج میشود و صادرکننده میتواند از معافیتهای مالیاتی و مشوقهای صادراتی بهرهمند شود.
مراحل اصلی:
- تنظیم اظهارنامه صادراتی
- اخذ مجوزهای لازم (مثلاً مجوز استاندارد یا بهداشت)
- بررسی و ارزیابی کالا توسط گمرک
- خروج کالا از کشور و دریافت اسناد صادراتی
۴. رویه صادرات موقت
در این روش، کالا بهصورت موقت از کشور خارج میشود و پس از مدتی بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی به کشور بازمیگردد.
موارد استفاده:
- شرکت در نمایشگاههای بینالمللی
- تعمیر و بازسازی کالا در خارج از کشور
- استفاده موقت از تجهیزات در پروژههای خارجی
۵. رویه ترانزیت (عبور کالا)
در این روش، کالا بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از یک کشور به کشور دیگر منتقل میشود.
انواع ترانزیت:
- ترانزیت داخلی: انتقال کالا بین دو نقطه داخل کشور تحت نظارت گمرک
- ترانزیت خارجی: انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر از طریق خاک ایران
مزایای ترانزیت کالا:
- کاهش هزینههای حملونقل
- تسریع در ارسال کالاها به مقصد نهایی
- استفاده از موقعیت جغرافیایی ایران برای عبور کالاهای بینالمللی
۶. رویه مرجوعی (استرداد کالا)
اگر کالایی به دلایل مختلف امکان ورود به کشور را نداشته باشد یا دچار مشکل قانونی یا کیفیتی باشد، باید به کشور مبدأ بازگردانده شود.
دلایل مرجوعی کالا:
- عدم انطباق با استانداردهای گمرکی
- مشکلات بهداشتی یا قرنطینهای
- ممنوعیت قانونی برای واردات کالا
۷. رویه ورود موقت برای پردازش
در این روش، کالا برای فرآوری یا تولید وارد کشور میشود و پس از تکمیل فرآیند، صادر میشود. واردکنندگان از معافیت گمرکی بهرهمند میشوند، اما باید ضمانتنامه ارائه دهند.
موارد استفاده:
- مونتاژ قطعات صنعتی و صادرات مجدد
- فرآوری مواد خام و تولید محصولات صادراتی
۸. رویه ورود کالا به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
در این روش، کالا بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی وارد مناطق آزاد تجاری یا ویژه اقتصادی میشود. این کالاها میتوانند در این مناطق تولید، مونتاژ، بستهبندی و دوباره صادر شوند.
مزایای این رویه:
- معافیت از حقوق و عوارض گمرکی
- تسهیل تجارت بینالمللی
- جذب سرمایهگذاری خارجی
جمعبندی
رویههای گمرکی، بخش مهمی از مدیریت واردات و صادرات در هر کشور هستند. انتخاب رویه مناسب برای ترخیص کالا میتواند تأثیر مستقیم بر هزینهها، زمان تحویل و رقابتپذیری تجاری داشته باشد. برای هر نوع تجارت، آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه ضروری است.
شرکت ترخیص کالا
شرکت ترخیص کالا چیست؟
شرکت ترخیص کالا یک نهاد تخصصی است که با تسلط بر قوانین گمرکی و فرآیندهای مرتبط، کلیه مراحل قانونی برای واردات یا صادرات کالا را انجام میدهد. این شرکتها بهعنوان واسطه بین صاحبان کالا و گمرک عمل کرده و اسناد، مجوزها و مراحل موردنیاز برای آزادسازی کالا را مدیریت میکنند.
وظایف شرکت ترخیص کالا
شرکتهای ترخیص کالا خدمات متنوعی ارائه میدهند که شامل موارد زیر است:
الف) مشاوره گمرکی
- ارائه اطلاعات دقیق درباره تعرفههای گمرکی، مجوزهای موردنیاز و قوانین واردات و صادرات.
- کمک به صاحبان کالا برای کاهش هزینهها و جلوگیری از مشکلات قانونی.
ب) تهیه و ارائه اسناد گمرکی
- آمادهسازی مدارک موردنیاز شامل بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ و فهرست بستهبندی.
- ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانههای مرتبط.
ج) محاسبه هزینههای گمرکی
- محاسبه حقوق و عوارض گمرکی، مالیاتها و سایر هزینههای مرتبط.
- ارائه برآورد دقیق برای شفافسازی هزینهها.
د) هماهنگی با سازمانهای مرتبط
- دریافت مجوزهای موردنیاز از سازمانهایی مانند وزارت بهداشت، استاندارد، یا وزارت صنعت.
- انجام هماهنگیهای لازم برای بازرسی کالاها.
ه) پیگیری فرآیند ترخیص
- نظارت بر تمامی مراحل ترخیص کالا از گمرک.
- رفع مشکلات احتمالی و پیگیری امور تا آزادسازی کالا.
و) حملونقل کالا پس از ترخیص
- هماهنگی با شرکتهای حملونقل برای انتقال کالا به مقصد نهایی.
- ارائه خدمات انبارداری در صورت نیاز.
مراحل ترخیص کالا توسط شرکتهای ترخیص کالا
فرآیند ترخیص کالا به مراحل مختلفی تقسیم میشود که شرکتهای ترخیص کالا مدیریت آن را بر عهده دارند:
مرحله ۱: دریافت مدارک و اطلاعات کالا
- جمعآوری اسناد از صاحب کالا شامل بارنامه، فاکتور تجاری و گواهی مبدأ.
- بررسی نوع کالا و تعیین تعرفههای گمرکی مرتبط.
مرحله ۲: ثبت اظهارنامه گمرکی
- ثبت اطلاعات کالا در سامانه گمرکی (مانند سامانه EPL در ایران).
- ارائه جزئیات شامل تعداد، وزن، ارزش و نوع کالا.
مرحله ۳: دریافت مجوزهای قانونی
- اخذ مجوزهای لازم از سازمانهای نظارتی مانند بهداشت، استاندارد و محیط زیست.
مرحله ۴: بازرسی کالا
- انجام بازرسی فیزیکی توسط مأموران گمرک (در صورت نیاز).
- تأیید مطابقت کالا با اسناد ارائهشده.
مرحله ۵: پرداخت حقوق گمرکی
- پرداخت هزینههای گمرکی، مالیات و سایر عوارض مرتبط.
مرحله ۶: ترخیص کالا
- تکمیل فرآیند گمرکی و صدور مجوز خروج کالا.
- هماهنگی برای انتقال کالا به مقصد نهایی.
مزایای استفاده از شرکت ترخیص کالا
الف) صرفهجویی در زمان
- شرکتهای ترخیص کالا با تسلط بر فرآیندهای گمرکی، زمان ترخیص را کاهش میدهند.
ب) کاهش هزینهها
- آگاهی از قوانین و تعرفههای گمرکی به کاهش هزینههای اضافی کمک میکند.
ج) جلوگیری از مشکلات قانونی
- با رعایت قوانین و مقررات، خطر جریمهها و تأخیرهای غیرضروری کاهش مییابد.
د) دسترسی به تخصص و تجربه
- شرکتهای ترخیص کالا از تجربه و دانش خود برای حل مشکلات پیچیده استفاده میکنند.
چالشهای شرکتهای ترخیص کالا
الف) تغییرات قوانین گمرکی
- قوانین و مقررات گمرکی ممکن است بهطور مداوم تغییر کنند و شرکتها باید همواره بهروز باشند.
ب) پیچیدگی فرآیندها
- برخی کالاها نیازمند مجوزهای خاص یا بازرسیهای دقیق هستند که فرآیند ترخیص را پیچیده میکند.
ج) نوسانات ارزی
- تغییرات نرخ ارز بر هزینههای گمرکی و تعرفهها تأثیر میگذارد.
د) رقابت زیاد در بازار
- وجود تعداد زیادی از شرکتهای ترخیص کالا باعث رقابت شدید در این صنعت شده است.
انتخاب یک شرکت ترخیص کالای معتبر
برای انتخاب یک شرکت ترخیص کالای معتبر، به موارد زیر توجه کنید:
- تجربه کاری: سابقه و تجربه شرکت در ترخیص کالاهای مشابه.
- مجوزهای قانونی: داشتن مجوز رسمی از گمرک و سایر سازمانهای مرتبط.
- شفافیت مالی: ارائه برآورد دقیق از هزینههای گمرکی و خدمات.
- سرعت و دقت: توانایی ترخیص سریع و بدون خطا.
- ارتباطات قوی: داشتن ارتباطات با سازمانهای دولتی و شرکتهای حملونقل.
شرکتهای ترخیص کالا بهعنوان یکی از عوامل کلیدی در تسهیل تجارت بینالمللی، نقش مهمی در کاهش زمان و هزینههای واردات و صادرات دارند. همکاری با یک شرکت ترخیص کالای معتبر و متخصص، میتواند از بروز مشکلات قانونی و مالی جلوگیری کرده و فرآیند انتقال کالا را سادهتر کند. توجه به تجربه، تخصص و خدمات ارائهشده توسط این شرکتها، تضمینکننده موفقیت در عملیات گمرکی خواهد بود.
سخن پایانی
در این مقاله ترخیص کالا و مراحل آن را بررسی کردیم. شما به عنوان صادرکننده و واردکننده کالا باید با این مراحل آشنایی کامل و جامعی داشته باشید تا در حین مراحل ترخیص بار دچار مشکل نشوید.

ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا مهمترین بخش در زمینه واردات کالا است، این فرایند با توجه به مقررات و قوانین کشورها متفاوت است.
مراحل ترخیص کالا از گمرک چیست؟
مراحل ترخیص کالا از گمرک به صورت خلاصه ده مورد را شامل میشود: اخذ مجور ثبت سفارش بازرگانی، بیمه کردن بار در مبدا و مقصد، دریافت پرفورما و پکینگ لیست بار، اعلام بار برای تخصیص ارز و حواله بانکی، دریافت اسناد مربوط به حمل از شرکت حمل و نقل، تکمیل اسناد و تشکیل پرونده، ارتباط با شرکت حمل و نقل، ارائه پیش نویس دور اظهاری، دور اظهاری واردات، بررسی و تائید کارشناس گمرک
اسناد و مدارک مورد نیاز جهت ترخیص کالا چه مواردی هستند؟
مهمترین اسناد و مدارک مورد نیاز جهت ترخیص کالا از گمرک عبارتند از: اظهارنامه واردات، قبض انبار، تصویر کارت بازرگانی، بارنامه، ترخیص کالا، گواهی مبدا، فاکتور، تامین ارز، پیش فاکتور، مجوز ثبت سفارش، لیست عدلبندی، بیمه نامه، پروانه بهرهبرداری شرکت تولیدی، مجوزهای قانونی مورد نیاز برای ترخیص کالا، پروانه صادراتی و وکالت نامه رسمی
چه محدودیتهایی در ترخیص کالا وجود دارد؟
محدودیتهای ترخیص کالا ممکن است شامل محدودیتهای مالیاتی، گمرکی، تنظیمات وارداتی، محدودیتهای بهداشتی و ایمنی، محدودیتهای صادراتی و قوانین تجاری بینالمللی باشد. این محدودیتها بسته به قوانین و مقررات کشور مورد نظر متفاوت خواهند بود.
چه زمانی باید کالاها را ترخیص کنم؟
زمان ترخیص کالاها بسته به قوانین و مقررات هر کشور متفاوت است. در برخی موارد، ترخیص کالاها باید قبل از ورود به کشور انجام شود، در حالی که در موارد دیگر، ممکن است بتوانید برای مدتی پس از ورود کالاها را ترخیص کنید.
چه هزینههایی در ترخیص کالا وجود دارد؟
هزینههای ترخیص کالا شامل مالیات و عوارض گمرکی، هزینههای مربوط به حمل و نقل، هزینههای مرتبط با مستندسازی و مدارک، هزینههای کارمزد گمرکی و سایر هزینه
چه تأخیری در ترخیص کالا وجود دارد؟
تأخیر در ترخیص کالا ممکن است به دلیل عوامل مختلف اتفاق بیافتد، از جمله: بارگیری و تخلیه آن در بنادر یا فرودگاهها بررسیهای امنیتی و بازرسیهای گمرکی بر روی کالاها نیاز به مدارک و اطلاعات اضافی در مورد کالاها اختلافها و ابهامات در محاسبه مالیات و عوارض گمرکی مشکلات سیستمی در فرآیند ترخیص کالا تأخیر در پرداخت هزینههای مربوطه