فیاتا چیست و چه نقشی در حمل و نقل دارد؟

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که تجارت بین‌المللی یا صادرات و واردات به چه صورت و تحت چه قانون خاصی انجام می‌شود؟ آیا قانون خاصی در حوزه حمل و نقل بین‌المللی وجود دارد یا خیر؟ چه ضمانتی برای ارسال کالا و تحویل آنها در مقصد وجود دارد؟ گاهی برای ارسال کالا از کشوری به کشور دیگر یا به یک کشور خاص کالای شما باید توسط چندین مجموعه حمل و نقل مختلف حمل شود تا در نهایت به مقصد مورد نظر برسد. در این حالت تضمین صحت و سلامت کالا بر عهده کیست؟ این سوالی است که برای اغلب تاجران و بازرگانانی که می‌خواهند کالایشان را از چندین کشور مختلف عبور دهند پیش می‌آید.

انجمن بین‌المللی فیاتا با هدف نظارت بر حمل و نقل‌‌های بین‌المللی در جهان تاسیس شده است. در ادامه مقاله این انجمن و اهداف و قوانینی که براساس مصوبات این انجمن در حوزه بین حمل و نقل بین‌المللی ایجاد شده‌اند را بررسی خواهیم کرد.

فیاتا چیست؟

فیاتا یا فدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگزاران حمل و نقل با نام لاتین International Federation of Freight Forwarders Associations (FIATA) یک شرکت یا سازمان خصوصی (غیر دولتی) است که بر حمل و نقل‌های بین‌المللی نظارت می‌کند. توجه داشته باشید که فیاتا خود یک شرکت حمل و نقل نیست، در واقع فیاتا با استفاده از قوانین و مقررات مشخصی که وضع می‌کند به عنوان یک رابطه بین صاحبان شرکت‌ها و صنایع و مجموعه‌های مختلف حمل و نقل شناخته می‌شود. این انجمن که به آن فدراسیون نیز می‌گویند ارزش و اعتبار بسیار بالایی در سرتاسر جهان دارد و مورد تایید کلیه شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی و بسیاری از بانک‌ها در سطح بین‌المللی است به صورتی که در حال حاضر فیاتا دارای بیش از ۴۰ هزار زیر مجموعه و عضو است. این اعضا از کشورهای مختلف از سرتاسر دنیا هستند و محدود به حوزه خاصی نمی‌شوند. هم اکنون در حدود ۱۰۰ شرکت باربری و حمل و نقل ایرانی نیز زیر نظر فیاتا فعالیت می‌کنند. در اصل بسیاری از حمل و نقل‌ها در سطح بین‌المللی از جمله حمل و نقل زمینی، حمل و نقل دریایی و حمل و نقل هوایی زیر نظر انجمن فیاتا انجام می‌شود.

فیاتا به عنوان یک انجمن در حوزه حمل و نقل بین‌المللی با وضع قوانین دقیق و مشخص بین شرکت حمل و نقل و صاحبان کالا بر حمل و نقل کالا نظارت می‌کند و به صورتی مشخص چهارچوب حمل کالا تعریف می‌کند که طرفین باید کلیه مشخصات مانند نوع کالا، تاریخ بارنامه، تاریخ تحویل، محل تحویل به باربری، محل تحویل از باربری و… را در بارنامه ذکر کنند تا هیچ‌گونه شبهه‌ای باقی نماند.

تاریخچه فیاتا

حال که ماهیت فیاتا را متوجه شدید این سوال ایجاد می‌شود که فیاتا چیست و در چه تاریخی ایجاد شده است. فیاتا در ابتدا با  ریاست کشور دانمارک در وین اتریش در تاریخ ۳۱ ماه می‌سال ۱۹۲۶ کار خود را آغاز کرد. این سازمان برای شناساندن خود به کشورهای مختلف جهان با برگزاری همایش‌ها و جلسات زیادی در کشورهای مختلف و مورد تایید اعضا به خوبی در حال         عضوگیری بود به نحوی که به تدریج تعداد شرکت‌های باربری و فورواردری که عضو فیاتا هستند رشد قابل توجهی پیدا کردند اما با شروع جنگ جهانی دوم فعالیت این سازمان نیز مانند سایر انجمن‌ها متوقف شد.

پس از اینکه جنگ جهانی به پایان رسید و اوضاع کشورها عادی شدند، در سال ۱۹۴۷ فعالیت خود را مجدداً آغاز و کلیه شرکت‌های حمل و نقل تحت نظر فیاتا مجدداً شروع به فعالیت کردند. فعالیت‌ها ادامه پیدا کرد به گونه‌ای که در حال حاضر انجام اعضای این انجمن بیش از ۴۰ هزار شرکت عضو و حدود ۱۰ میلیون کارمند هستند. در حال حاضر مقر اصلی فیاتا در سوئیس قرار دارد.

فیاتا با چه هدفی تشکیل شده است؟

شاید این سوال برای شما نیز ایجاد شده باشد که اصلاً هدف یا اهداف تأسیس فدراسیون بین‌المللی اتحادیه کارگزاران حمل و نقل یا همان فیاتا چیست. در پاسخ به این سوال باید گفت که فیاتا برای تحقق اهداف مشخصی تشکیل شده است. در اصل مجموعه‌ای از اهداف مشخصی وجود داشتند که برای تحقق آنها فیاتا تاسیس شد. به مرور زمان و با پیشرفت حمل و نقل و صنعت باربری این اهداف نیز تغییر کردند و پیشرفته‌تر شدند اما به صورت کلی اهداف ایجاد انجمن بین‌المللی اتحادیه کارگزاران حمل و نقل یا همان فیاتا را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

بهبود و ارتقا خدمات فورواردری توسط تهیه و تنظیم اسناد متحدالشکلی در سطح بین‌المللی.

بهبود و ارتقا تجارت بین‌المللی بین کشورها

اتحاد صنعت فورواردری یا باربری در سطح بین‌المللی.

مطالعه و انجام تحقیقات مختلف در زمینه صنعت حمل و نقل با هدف بهبود خدمات در این حوزه

آموزش در حوزه صنعت فورواردری و آشنایی با این صنعت و همچنین تاثیر یا نقش این صنعت در تجارت بین‌المللی از طریق انتشار مجله و برگزاری همایش‌های مختلف

ارتقای تجارت الکترونیکی در سطح بین‌المللی

اسناد فیاتا چیست؟

فیاتا تلاش کرده تا با تهیه و تنظیم اسناد مختلف یک چهارچوب یکپارچه را برای کلیه شرکت‌های حمل و نقل در سطح بین‌المللی تعریف کند. در واقع با تنظیم این اسناد فیاتا ضمن نظارت بر عملکرد شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی که عضو این انجمن هستند، به بهبود و ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده توسط این شرکت‌ها نیز کمک می‌کند. این اسناد به صورت کلی هر کدام شامل اطلاعات مشخصی هستند و در انواع مختلفی طراحی شدند تا به راحتی قابل تشخیص و شناسایی باشند دسته‌بندی کلی اسناد به ترتیب عبارتند از:

گواهی رسید فیاتا یا FCR (FIATA FORWARDERS CERTIFICATE OF RECEIPT): گواهی رسید فیاتا یک سند غیرقابل معامله است و از نظر بانک‌ها هیچ اعتباری ندارد. براساس این سند شرکت حمل و نقل اعلام می‌کند که مسئولیت کالایی که ارسال کرده است را بر عهده می‌گیرد.

گواهی حمل فوروارد فیاتا یا FCT (FIATA FORWARDERS CERTIFICATE OF TRANSPORT): گواهی حمل فیاتا نیز سندی است که در آن شرکت حمل و نقل تعهد می‌کند که در مقصد مورد نظر کالاهای مورد نظر را توسط نماینده‌اش به صاحب کالا تحویل دهد این سند در صورتی که به صورت حواله کرد صادر شود، قابل معامله و مورد تایید و قبول بانک‌ها نیز است.

بارنامه حمل مرکب فیاتا یا FBL (FIATA MULTIMODAL TRANSPORT B/L): بارنامه حمل و نقل مرکب فیاتا سندی بسیار معتبر و قابل معامله است که بانک‌ها نیز آن را قبول دارند و حتی مورد تایید اتاق‌های بازرگانی بین‌المللی یا I. C. C هم قرار گرفته است. براساس این سند شرکت حمل و نقل مسئولیت کامل کالای ارسالی را بر عهده می‌گیرد. براساس این سند شرکت حمل و نقل نه تنها مسئول تحویل کالا در مقصد توسط نماینده‌اش را بلکه مسئولیت کلیه حمل و نقل کنندگان واسط و ثالث که در ارسال کالا تا مقصد نقش دارند را نیز بر عهده می‌گیرد.

رسید انبار فیاتا یا FWR (FIATA WAREHOUSE RECEIP): رسید انبار فیاتا یک سند غیر قابل معامله است و از نظر بانکی نیز اعتباری ندارد و تنها با هدف انبارداری در داخل کشور صادر می‌شود. توجه داشته باشید این رسید یک سند گمرکی نیست و در سطح انبارداری بین‌المللی نیز اعتباری ندارد.

گواهی حمل فیاتا یا FCT (FIATA FORWARDERS CERTIFICATE OF TRANSPORT): گواهی حمل فیاتا سندی است که در صورت صدور و حواله قابل معامله هستند و از اعتبار بانک نیز برخوردار می‌باشند. البته در شرایطی قابل معامله است که نسخه‌ای که در دست شما قرار دارد اصل و پشت‌نویسی شده باشد. براساس این سند شرکت حمل و نقل کننده کالا مسئولیت حمل کالا و تحویل آن در مقطع توسط نماینده‌اش به شخص ثالث را به صورت کامل بر عهده می‌گیرد. عامل حمل یا فورواردر تنها در صورت ارائه سند FCT توسط شخص ثالث تحویل گیرنده، کالا را تحویل می‌دهد.

اظهارنامه مبتنی بر حمل کالای خطرناک یا FDT (hippers Declaration for the Transport): فیاتا برای حمل کالاهای خطرناکی که در حین حمل و نقل احتمال آسیب دیدن برای آنها و بروز خطر وجود دارد نیز یک سند مجزا در نظر گرفته است. براساس این سند کلیه اطلاعات مربوط به کالا در محدوده مسئولیت شرکت حمل و نقل در صورت بروز حادثه مشخص شده‌اند.

بارنامه فیاتا (FIATA Bill of Lading): بارنامه فیاتا (FIATA Bill of Lading) یک سند حمل و نقل بین‌المللی است که توسط فدراسیون بین‌المللی حمل و نقل جاده‌ای (FIATA) صادر می‌شود. این سند موارد مختلفی از جمله جزئیات حمل و نقل کالا مانند روش حمل کالا، کشور مبدا و مقصد کالا، نام فرستنده و گیرنده، تاریخ حمل و نقل و شرایط پرداخت هزینه‌های حمل و نقل را در بر میگیرد. بارنامه فیاتا به عنوان یک سند قابل اعتماد در صنعت حمل و نقل بین‌المللی شناخته شده است.

قوانین فیاتا چیست؟

همان طور که بررسی کردیم انجمن فیاتا با تنظیم چارچوب قوانینی در قالب قوانین فیاتا سبب شده فعالیت‌های حمل و نقل در سطح جهانی چارچوب خاصی پیدا کند در واقع کلیه شرکت‌های باربری که زیر نظر فیاتا کار می‌کنند، باید این قوانین و مقررات را رعایت کنند. در ادامه به صورت خلاصه قوانین و مقررات فیاتا را ذکر خواهیم کرد.

همانطور که در پاسخ فیاتا چیست اشاره کردیم، انجمن فیاتا با تنظیم چارچوب و قوانینی در قالب قوانین فیاتا، موجب بهبود و ارتقا صنعت فورواردری شده است. در واقع کلیه شرکت‌های باربری زیر نظر فیاتا  (FIATA) باید این قوانین را رعایت کنند.

ثبت شماره سریال مشخص برای فرم هر بارنامه الزامی است

اجازه و امکان نشر اسناد فیاتا تنها به شرکت‌های ملی باربری عضو فیاتا داده شده است و شرکت‌های دیگر اجازه انتشار آنها را ندارند.

پیش از انتشار فرم بارنامه شرکت‌های عضو باید تاییدیه را از دبیرخانه فیاتا دریافت کنند و سپس فرم بارنامه را منتشر نمایند.

حق انتشار و تالیف کلیه اسناد فیاتا منحصر به انجمن‌های مربوطه است و به صورت شخصی امکان انتشار وجود ندارد.

مسئولیت انتشار اسناد فیاتا را معمولاً به سه زبان انگلیسی، آلمانی و فرانسوی برعهده انجمن‌های ملی فرا باربری است. البته محتوای این اسناد و حتی رنگ آن‌ها باید مطابق با نمونه اصلی باشد.

اسنادی که توسط فیاتا منتشر می‌شوند توسط انجمن‌های هر کشور باید بین اعضا توزیع شوند. این امر با هدف نظارت بر توزیع دقیق و درست اسناد انجام می‌شود و در انتها انجمن‌ها باید گزارش مربوط به توضیح اسناد یا فرم‌ها را به صورت مکتوب به سازمان فیاتای مرکزی ارائه کند.

سخن پایانی 

در این مقاله انجمن فیاتا و علت ایجاد آن را بررسی کردیم. اگر شما می‌خواهید فعالیت خود را به عنوان تاجر یا بازرگان در حوزه تجارت بین‌المللی آغاز کنید به شما پیشنهاد می‌کنیم برای حمل و نقل بین‌المللی کالاهای خود یکی از شرکت‌های که زیر مجموعه فیاتا هستند را انتخاب، تا بتوانید کالاهای خود را تحت نظارت کامل از مبدا مقصد منتقل کنید.