قوانین واردات مواد غذایی در هر کشور متفاوت هستند و استانداردها و معیارها برای واردات کالا در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است؛ به همین دلیل توصیه میشود اگر قصد واردات کالا به ایران را دارید قوانین مربوط به واردات مواد غذایی به ایران را بررسی کنید. علاوه بر این اگر میخواهید مواد غذایی را به کشورهای دیگر صادر کنید باید در کنار قوانین واردات مواد غذایی به ایران قوانین واردات مواد غذایی به کشور مقصد را نیز بررسی نمایید و اطلاعات کافی در این حوزه داشته باشید تا بتوانید کالای خود را بدون مشکل به کشور مقصد ارسال کنید.
به طور کلی هر کشوری براساس جمعیت خود با کمبود برخی مواد غذایی مواجه میشود که برای جبران این کمبودها باید واردات مواد غذایی را انجام دهد. بسیاری از کشورها حاضر به واردات مواد غذایی بیکیفیت نیستند و برای واردات مواد غذایی به کشور خود کیفیت و نیز تاریخ تولید و انقضای خاصی را وضع کردهاند. در ادامه این مقاله قوانین واردات مواد غذایی به ایران و مدارک مورد نیاز برای انجام این امر را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.
واردات مواد غذایی به ایران یکی از فرآیندهای مهم در تأمین نیازهای غذایی کشور است که به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت عمومی، تحت قوانین و مقررات سختگیرانهای قرار دارد. این قوانین توسط سازمانهایی مانند سازمان غذا و دارو (وابسته به وزارت بهداشت) و گمرک جمهوری اسلامی ایران تنظیم میشوند و هدف آنها اطمینان از کیفیت، ایمنی و سلامت مواد غذایی وارداتی است. در این مقاله، بهطور کامل به قوانین واردات مواد غذایی، مدارک موردنیاز برای این فرآیند و مراحل مرتبط با آن پرداخته میشود.
قوانین واردات مواد غذایی در ایران
واردات مواد غذایی در ایران مشمول ماده ۱۶ قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی (مصوب سال ۱۳۴۶ و اصلاحات بعدی) است که نظارت بر آن به عهده سازمان غذا و دارو قرار دارد. این قوانین برای تضمین سلامت مصرفکنندگان و جلوگیری از ورود کالاهای بیکیفیت یا مضر وضع شدهاند. مهمترین قوانین و ضوابط عبارتاند از:
اخذ مجوزهای بهداشتی:
-
- هر ماده غذایی وارداتی باید دارای پروانه بهداشتی ورود از سازمان غذا و دارو باشد. این مجوز پس از بررسی مدارک و تطابق با استانداردهای ملی یا بینالمللی (مثل WHO یا Codex Alimentarius) صادر میشود.
-
- مواد غذایی باید عاری از هرگونه مواد ممنوعه (مثل الکل یا مواد غیرمجاز) باشند.
استانداردهای کیفیت و ایمنی:
-
- کالاها باید مطابق با استانداردهای ملی ایران (ISIRI) یا استانداردهای بینالمللی معتبر باشند.
-
- تاریخ تولید، انقضا و شرایط نگهداری باید بهطور دقیق مشخص و قابلقبول باشد.
ثبت منبع و محصول:
-
- واردکننده باید اطلاعات شرکت تولیدکننده خارجی و محصول را در سامانه سازمان غذا و دارو ثبت کند. این شامل نام کارخانه، کشور مبدأ و مشخصات فنی محصول است.
نمونهبرداری و آزمایش:
-
- پس از ورود کالا به گمرک، نمونهبرداری انجام میشود و نمونهها به آزمایشگاههای مورد تأیید وزارت بهداشت ارسال میگردد. نتیجه آزمایش باید با آنالیز ارائهشده توسط واردکننده مطابقت داشته باشد.
بستهبندی و برچسبگذاری:
-
- بستهبندی باید اصولی، مقاوم و مناسب برای حملونقل باشد.
-
- برچسبها باید به زبان فارسی شامل اطلاعاتی مثل نام محصول، تاریخ تولید و انقضا، کشور تولیدکننده، مواد تشکیلدهنده و دستور مصرف (در صورت نیاز) باشد.
ممنوعیت کالاهای غیرمجاز:
-
- ورود موادی مثل گوشت خوک، مشروبات الکلی یا محصولاتی که از نظر شرعی یا قانونی ممنوعاند، کاملاً غیرمجاز است.
رعایت تعرفهها و مقررات گمرکی:
-
- مواد غذایی مشمول تعرفههای گمرکی خاص (بر اساس کد HS) هستند و باید حقوق ورودی و عوارض مربوطه پرداخت شود.
مدت زمان ترخیص:
-
- با توجه به فاسدشدنی بودن برخی مواد غذایی، فرآیند ترخیص باید سریع انجام شود تا از گذشتن تاریخ مصرف جلوگیری شود. حداکثر زمان صدور مجوز ترخیص (در صورت کامل بودن مدارک) ۵ روز کاری است.
مدارکی که برای واردات مواد غذایی نیاز است
واردات و ترخیص مواد غذایی از گمرک نیازمند ارائه مدارک متعددی است که به سه دسته کلی تقسیم میشوند: مدارک مربوط به کالا، مدارک مربوط به واردکننده و مدارک مربوط به ترخیصکار یا نماینده قانونی. در ادامه، این مدارک بهطور کامل شرح داده میشوند:
۱. مدارک مربوط به کالا
-
- پیشفاکتور (Proforma Invoice):
سندی که از فروشنده خارجی دریافت میشود و شامل اطلاعاتی مثل تعداد، قیمت واحد، قیمت کل، مشخصات کالا، نام تولیدکننده و مبدأ حمل است. باید در سربرگ رسمی شرکت فروشنده با مهر و امضا باشد.
- پیشفاکتور (Proforma Invoice):
-
- گواهی بهداشت (Health Certificate):
گواهی صادرشده از کشور مبدأ که تأیید میکند کالا برای مصرف انسانی ایمن است. این سند باید با تأیید سفارت ایران در کشور مبدأ ارائه شود.
- گواهی بهداشت (Health Certificate):
-
- آنالیز کالا (Certificate of Analysis):
سندی که مشخصات فیزیکی، شیمیایی و میکروبی (در صورت نیاز) کالا را نشان میدهد. باید توسط تولیدکننده یا آزمایشگاه معتبر ارائه شود.
- آنالیز کالا (Certificate of Analysis):
-
- فهرست بستهبندی (Packing List):
شامل تعداد بستهها، وزن خالص و ناخالص، و جزئیات بستهبندی با ذکر شماره و تاریخ فاکتور.
- فهرست بستهبندی (Packing List):
-
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin):
سندی که کشور تولیدکننده کالا را مشخص میکند و توسط اتاق بازرگانی کشور مبدأ صادر میشود.
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin):
۲. مدارک مربوط به واردکننده
-
- کارت بازرگانی:
کارت بازرگانی معتبر در زمینه مواد غذایی، که از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت میشود.
- کارت بازرگانی:
-
- ثبت سفارش:
اوراق ثبت سفارش تکمیلشده در سامانه جامع تجارت (ntsw.ir) که نشاندهنده مجوز ورود کالا به کشور است.
- ثبت سفارش:
-
- نامه معرفی شرکت:
نامهای تایپشده در سربرگ شرکت واردکننده با مهر و امضای مدیرعامل، شامل آدرس، شماره تلفن و مشخصات کامل شرکت.
- نامه معرفی شرکت:
-
- پروانه بهداشتی ورود:
مجوزی که پس از تأیید مدارک توسط سازمان غذا و دارو صادر میشود و برای ترخیص الزامی است.
- پروانه بهداشتی ورود:
۳. مدارک مربوط به ترخیص و گمرک
-
- ترخیصیه:
سندی که تأیید میکند کالا از گمرک قابل ترخیص است.
- ترخیصیه:
-
- قبض انبار:
مدرکی که وضعیت کالا در انبار گمرک را نشان میدهد.
- قبض انبار:
-
- بیمهنامه:
بیمه حملونقل کالا برای پوشش خسارات احتمالی در مسیر.
- بیمهنامه:
-
- فاکتور خرید (Commercial Invoice):
سندی که ارزش واقعی کالا را نشان میدهد و برای محاسبه عوارض گمرکی استفاده میشود.
- فاکتور خرید (Commercial Invoice):
-
- بارنامه (Bill of Lading):
سند حملونقل که نوع حمل (دریایی، هوایی، ریلی یا جادهای) و مسیر را مشخص میکند.
- بارنامه (Bill of Lading):
نکات اضافی درباره مدارک
-
- در صورت وجود سابقه قبلی واردات همان کالا (طی دو سال گذشته)، تصویر پیشفاکتور سابقه باید ارائه شود.
-
- مدارک باید به زبان انگلیسی یا همراه با ترجمه رسمی به فارسی ارائه شوند.
-
- اگر کالا در واحد تولیدی خاصی مصرف میشود (مثل اسانس یا افزودنیها)، تصویر پروانه ساخت آن واحد نیز لازم است.
مراحل واردات و ترخیص مواد غذایی
اخذ کارت بازرگانی: واردکننده باید کارت بازرگانی مرتبط با مواد غذایی داشته باشد.
انتخاب تأمینکننده و ثبت سفارش: انتخاب فروشنده خارجی و ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت.
ارائه مدارک به سازمان غذا و دارو: مدارک برای دریافت پروانه بهداشتی ورود به این سازمان تحویل داده میشود.
ورود کالا به گمرک: کالا به گمرک ایران (مثل بندرعباس یا گمرک شهریار) میرسد و در انبار ذخیره میشود.
نمونهبرداری و آزمایش: گمرک و سازمان غذا و دارو از کالا نمونهبرداری میکنند و آن را با آنالیز تطبیق میدهند.
پرداخت هزینهها: پرداخت عوارض گمرکی، مالیات و هزینههای ترخیص.
صدور مجوز ترخیص: پس از تأیید مدارک و آزمایشها، گواهی ترخیص صادر میشود و کالا آزاد میگردد.
چالشها و راهحلها
-
- چالش: تأخیر در ترخیص به دلیل تاریخ مصرف محدود
-
- راهحل: استفاده از ترخیصکاران حرفهای و تسریع در ارائه مدارک کامل.
-
- چالش: تأخیر در ترخیص به دلیل تاریخ مصرف محدود
-
- چالش: پیچیدگی قوانین و مدارک
-
- راهحل: مشاوره با شرکتهای بازرگانی متخصص در ترخیص مواد غذایی.
-
- چالش: پیچیدگی قوانین و مدارک
-
- چالش: هزینههای بالا
-
- راهحل: انتخاب مسیرهای حمل اقتصادیتر (مثل ریلی بهجای هوایی برای محمولههای بزرگ).
-
- چالش: هزینههای بالا
واردات مواد غذایی به ایران فرآیندی حساس و قانونمند است که نیازمند رعایت دقیق مقررات سازمان غذا و دارو و گمرک است. مدارک موردنیاز شامل پیشفاکتور، گواهی بهداشت، آنالیز، ثبت سفارش و پروانه بهداشتی ورود میشوند که باید بهطور کامل و دقیق ارائه گردند. با آگاهی از قوانین و همکاری با کارشناسان مجرب، میتوانید این فرآیند را با موفقیت طی کنید و از مشکلات احتمالی جلوگیری نمایید. اگر قصد واردات مواد غذایی دارید، پیشنهاد میکنیم ابتدا با یک مشاور بازرگانی یا ترخیصکار مشورت کنید تا از جزئیات بهروز و شرایط خاص مطلع شوید.
مراحلی که برای واردات مواد غذایی طی میشود
وارد کردن مواد غذایی به ایران مراحل مختلفی دارد که در برخی از آنها قوانین واردات مواد غذایی به دقت بررسی میشوند.
مشخص کردن کشور واردکننده کالا
مشخص کردن کشوری که قصد واردات کالا از آن را دارید بخش مهمی از قوانین واردات مواد غذایی را تشکیل میدهد و در صورتی که به درستی انتخاب نشود ممکن است در گام اول با مشکل روبرو شوید. برای شروع کار واردات مواد غذایی شما باید کشور تولیدکنندهای را انتخاب کنید که کالای با کیفیتی را ارائه دهد. در گام بعدی باید کالایی که قصد وارد کردن آن به داخل ایران را دارید مشخص کنید. در زمان انتخاب کشور این موضوع را مدنظر قرار دهید که بهتر است کشور مورد نظر شما روابط تجاری خوبی با ایران داشته باشد چرا که انتقال کالا به ایران و مراحل اداری راحتتر انجام میشوند.
متاسفانه به دلیل تحریمها کشورهای زیادی هستند که نمیتوانند به صورت مستقیم با ایران روابط تجاری داشته باشند و صدور کالا به کشور ایران را ممنوع میدانند. اگر اطلاعات زیادی در این حوزه ندارید به شما پیشنهاد میکنیم از کارشناسان شرکتهای بازرگانی و یا افراد متخصص در این حوزه مشورتهای لازم را دریافت کنید. برخی از این افراد شرکتهای دیگری را برای خرید کالا به شما معرفی میکنند که بتوانید کالای خود را بدون مشکل از این شرکت خریداری و به ایران ارسال کنید.
تعیین قیمت واردات
در کشور ایران و دیگر کشورها برندهای بسیار زیادی برای تولید یک محصول وجود دارد. شما باید در زمان وارد کردن هر کالایی بررسی کنید که کدام برند کیفیت بیشتری دارد و هزینه کمتری برای واردات آن باید پرداخت کنید. بستن یک قرارداد خوب با شرکت مواد غذایی از هر جهت به نفع شما است و سود شما را به مدت قرارداد تضمین میکند. توجه داشته باشید که هر نوع ماده خوراکی قیمتی دارد و شما وظیفه دارید که کالا را با قیمت مناسب به کشور وارد کنید. اگر هزینه واردات کالای شما به کشور بیش از محاسبات سازمان غذا و دارو باشد، واردات کالا به کشور بسیار دشوار است در مقابل اگر قیمت پیشنهادی شما مناسب باشد، کالای شما در کمترین زمان ممکن است وارد بازار میشود .
مطمئن بودن سلامتی مواد غذایی
یکی دیگر از موارد مهمی که در حوزه قوانین واردات مواد غذایی قرار دارد، سلامت مواد غذایی و کالا است. سلامت و کیفیت کالا نه برای کشور ایران بلکه برای تمامی کشورهای جهان مهم است. بنابراین در زمان خریداری کالای خود حتماً باید تاریخ تولید و انقضا و نیز سلامت کالا را به دقت بررسی کنید. اگر کالا تاریخ انقضا نداشته باشد و یا کیفیت لازم را نداشته باشد این امکان وجود دارد که مجوز واردات شما باطل و جریمه سنگینی نیز برای شما در نظر گرفته شود. به طور کلی مواد غذایی باید به بهترین شکل و با بهترین مواد تولید شده باشند، تا اجازه ورود آنها به کشور داده شود. بنابراین در انتخاب مواد غذایی باید بهترین برند تولیدکننده را برای واردات انتخاب کنید تا واردات کالای مد نظر شما بدون مشکل انجام شود و مشمول پرداخت جریمه نشوید.
ارسال فاکتور فروش مواد غذایی
فاکتور فروش یا پروفرما یکی از مدارکی است که برای واردات کالا حتماً باید آن را در اختیار داشته باشید. این فرم با درخواست شما از فروشنده کالا به دست شما میرسد که حاوی اطلاعاتی مانند تعداد کالا و نیز قیمت کالا و سایر اطلاعات خاص مربوط به کالا است. یکی از مزایای فاکتور فروش این است که اگر موردی در فاکتور ذکر شده باشد اما اجرا نشود، شما میتوانید کالا را مرجوع و درخواست بازبینی کالا را صادر کنید.
بسته بندی اصولی مواد غذایی
یکی دیگر از قوانین در حوزه واردات مواد غذایی که سختگیری زیادی بر روی آن در داخل ایران وجود دارد، بستهبندی اصولی مواد غذایی است. مواد غذایی باید به بهترین حالت ممکن بستهبندی شوند تا در حین انتقال به ایران و نیز در هنگام نگهداری در انبار مبدا و مقصد فاسد نشوند. به صورت کلی بستهبندی مواد غذایی باید ضد ضربه باشد و بتواند نور خورشید را از خود منعکس کند تا ماده غذایی در اثر گرما دچار خرابی نشود. در اغلب موارد شرکت تولیدکننده مواد غذایی مسئولیت بستهبندی کالا را بر عهده دارد و برای انتخاب نوع بستهبندی که به آن نیاز دارید باید به خود شرکت تولید کننده کالا مراجعه کنید.
دریافت مجوز و مدارک مورد نیاز
شما برای ترخیص کالای خود از گمرک به مجوزهای نیاز دارید که از سمت معاونت غذا و داروی جمهوری اسلامی ایران صادر میشود. مجوزی که شما دریافت میکنید نشان دهنده این است که بستهبندی کالای شما به درستی انجام شده و ترخیص کالا نیز به خوبی انجام میشود. گمرک جمهوری اسلامی ایران در ابتدا مجوزهای شما را بررسی میکند، سپس اجازه ترخیص کالا را به شما میدهد. در کنار این مجوزها کارت بازرگانی شما نیز مورد بررسی قرار میگیرد و همانطور که میدانید هر کارت بازرگانی مخصوص وارد کردن یک کالا و حرفهای خاص است. بنابراین در زمان انتخاب کارت بازرگانی باید دقت کافی را داشته باشید تا در هنگام ترخیص کالای خود دچار مشکل نشوید.
بیمه مواد غذایی
بیمه کردن یکی از ارکان اصلی واردات کالا در هر کشوری است. مواد غذایی و کالاهای شما همیشه باید بیمه باشند تا در صورت بروز هر نوع اتفاق، بیمه خسارت وارده را پرداخت کند. داشتن بیمه مواد غذایی وارداتی در زمان وارد کردن کالا از اهمیت زیادی برخوردار است. شما باید بدانید که کالاهای شما در زمان حمل و نقل دریایی بیشتر در معرض آسیب دیدگی قرار دارند و برای تامین امنیت کالاییهای خود باید تمامی آنها را بیمه کنید. بیمه میتواند به عنوان روش تضمینی برای امنیت مواد غذایی به شمار رود که از شرکت تولیدکننده تا زمانی که کالا به دست شما برسد کالای شما را تحت پوشش قرار میدهد.
ترخیص مواد غذایی
آخرین مرحله برای واردات مواد غذایی ترخیص کالا از بنادر با ارائه مدارک مورد نیاز و نیز مجوزهای دریافت شده است. برای ترخیص کالای خود از گمرک در ابتدا شما باید مدارک لازم را به گمرک ارائه دهید که پیش فاکتور یکی از مهمترین این مدارک است. مامورین گمرک پس از دریافت مدارک مورد نیاز از شما، پس از ۵ تا ۹ روز شما را از اینکه میتوانید بار خود را از گمرک ترخیص کنید یا خیر مطلع میکنند. اگر شما بتوانید بار خود را از گمرک ترخیص کنید و مدارک شما کامل باشد، میتوانید با پرداخت هزینه مربوط به حق گمرکی، تمامی کالاهای خود را از گمرک ترخیص کنید.
سخن پایانی
در این مقاله قوانین و مقررات مربوط به واردات مواد غذایی و مدارکی که برای واردات مواد غذایی به ایران مورد نیاز است را به صورت کامل بررسی کردیم. برای اینکه تمامی مراحل کار را بدون مشکل انجام دهید بهتر است که مدارک لازم را برای وارد کردن مواد غذایی پیش از اینکه بار شما به بنادر ایران برسد آماده کنید.
پروفرما اینویس چیست و چرا برای واردات مواد غذایی لازم است؟
پروفرما اینویس (پیشفاکتور) یک سند اولیه است که جزئیات کالا، قیمت، شرایط حمل و نقل و پرداخت را مشخص میکند و برای بررسی و تایید توسط مقامات گمرکی لازم است.
چرا گواهی مبدأ در واردات مواد غذایی اهمیت دارد؟
گواهی مبدأ نشاندهنده کشور تولیدکننده مواد غذایی است و برای تعیین تعرفههای گمرکی، رعایت مقررات بهداشتی و اعمال توافقنامههای تجاری بین کشورها لازم است.
لیست بستهبندی (Packing List) چه اطلاعاتی را شامل میشود؟
لیست بستهبندی شامل جزئیات بستهبندی مانند تعداد و نوع بستهها، وزن خالص و ناخالص، ابعاد بستهها و محتوای هر بسته است و برای بررسی و تطبیق کالاها در گمرک ضروری است.
گواهی بهداشت (Health Certificate) چه کاربردی دارد؟
گواهی بهداشت تأیید میکند که مواد غذایی مطابق با استانداردهای بهداشتی کشور مبدأ تولید شدهاند و برای جلوگیری از ورود محصولات آلوده یا ناسالم به کشور مقصد لازم است.
مجوز واردات (Import License) چیست و چگونه دریافت میشود؟
مجوز واردات سندی است که توسط مقامات مربوطه صادر میشود و اجازه واردات مواد غذایی خاص را به واردکننده میدهد. برای دریافت این مجوز، باید درخواست رسمی به همراه مدارک مورد نیاز به سازمانهای ذیربط ارائه شود.
چرا گواهی آنالیز (Certificate of Analysis) برای واردات مواد غذایی نیاز است؟
گواهی آنالیز نتایج آزمایشهای شیمیایی و میکروبیولوژیکی مواد غذایی را نشان میدهد و برای اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولات وارداتی بر اساس استانداردهای کشور مقصد ضروری است.
بارنامه (Bill of Lading) چه نقشی در واردات مواد غذایی دارد؟
بارنامه سندی است که نشاندهنده مالکیت کالا در زمان حمل و نقل است و جزئیات حمل، شرایط تحویل و اطلاعات مربوط به فرستنده و گیرنده را شامل میشود و برای ترخیص کالا از گمرک ضروری است.