ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل اصلی برای ورود کالا به خاک ایران است بر همین اساس ترخیص کالا به تهیه و ارسال مدارک مختلفی نیاز دارد. اهمیت مدارک برای ترخیص کالا از گمرک به قدری بال ااست که در صورت نبود یا کمبود یکی از این آنها، مراحل ترخیص با مشکل روبه‌رو میشود و به تعویق می‌افتد. آشنایی با مدارک ترخیص کالا از گمرک و ارائه این مدارک به طور کامل و جامع برای تاجران اهمیت زیادی دارد و یکی از مواردی است که معمولا به آن توجه زیادی در بازار تجارت جهانی میشود. با توجه به اهمیت این موضوعدر ادامه مقاله مدارک مورد نیاز برای اظهار کالا در گمرک را بررسی خواهیم کرد تا بتوانید پیش از ترخیص کالای خود با جمع اوری کالم این مدارک و اسناد کالاهای مورد نیاز خود را بدون برزو مشکل از گمرک ترخیص کنید.
برای اظهار کالا در گمرک و انجام مراحل ترخیص، ارائه مدارک خاصی لازم است که بستگی به نوع کالا، مقصد و مقررات گمرکی کشور مربوطه دارد. این مدارک به گمرک کمک می‌کنند تا اطلاعات لازم را برای ارزیابی صحیح حقوق و عوارض گمرکی، شناسایی کالاها و اطمینان از رعایت مقررات واردات و صادرات کسب کنند.
لیست مدارک ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک بر اساس قوانین مشخصی انجام می‌شودف برخی از این قوانین مختص ایران و برخی نیز بین المللی هستندو ترخیض کالا نیاز به ارائه اسناد و مدارک مختلفی دارد هر تاجر و بازرگانی که در زمینه واردات و صادرات فعالیت دارد، باید برای اثبات مالکیت خود بر کالاها و قانونی بودن تجارت اسنادی را به گمرک ارائه دهد. ارائه این مدارک باعث تسریع و تسهیل تشریفات گمرکی برای ترخیص کالا می‌شوند.
جمع‌آوری این اسناد زمانبر است، بنابراین توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از بروز مشکل در روند ترخیص کالا و مواجه با جریمه‌های گمرکی کار جمع‌آوری اسناد و مدارک لازم را به روزهای آخر واگذار نکنید و از همان آغاز واردات و صادرات، مدارک و اسناد ترخیص کالا از گمرک را جمع‌آوری کنید.
مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا در تمامی گمرک‌های جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر یکسان هستند. به همین دلیل فرقی نمی‌کند که قصد ترخیص از گمرک فرودگاه امام خمینی را دارید یا گمرک بازرگان در هر صورت لازم است مدارکی که در ادامه مقاله به آنها اشاره می‌کنیم را تهیه و به گمرک ارائه کنید. به طور کلی مدارک ترخیص کالا از گمرک به سه دسته اسناد مربوط به کالا، مربوط به صاحب کالا و مربوط به نماینده صاحب کالا تقسیم می‌شوند. در ادامه با مهم‌ترین مدارک ترخیص کالا از گمرک آشنا می‌شویم:
ترخیصیه (DELIVERY ORDER): ترخیصیه یکی از مهم‌ترین اسناد برای ترخیص کالا از گمرک است. این گواهی توسط شرکت حمل و نقل صادر میشود و از طریق آن صاحب کالا می‌تواند برای ترخیص کالا از گمرک درخواست خود را ثبت کند. در این سند اطلاعات گوناگونی مانند: مشخصات گیرنده، شماره بارنامه، وزن کالا، شرح کالا، مشخصات وسیله حمل بار، فهرست کل بار و غیره ثبت میشود.
پروفرما اینویس (PROFORMA INVOICE): پروفرما اینویس سندی است که توسط فروشنده کالا صادر میشود و در آن اطلاعات مختلفی از قبیل تعداد کالاها، قیمت واحد و کل آنها، نحوه پرداخت، کشور سازنده، وزن خالص و ناخالص کالا و غیره ثبت میشود.
پکینگ لیست (PACKING LIST): یکی از دیگر اسناد ضروی و مهم برای ترخیص کالا از گمرک، پکینگ لیست یا فهرست عدل‌بندی است. این سند مشابه پروفرما توسط فروشنده صادر میشود و از طریق آن درست بودن اطلاعات ارسال کالا تضمین میشود. در این سند اطلاعات کاملی از مرسوله و محتویات داخل آن از قبیل نوع بسته‌بندی نام و آدرس فروشنده و خریدار، نحوه پرداخت، ابعاد بسته، تعداد بسته ذکر می‌شوند.
گواهی مبدا (CERTIFICATE OF ORIGIN): گواهی مبدا سندی است که در آن مبدا کالا و محل ساخت کالا مشخص میشود، گواهی مبدا یکی از مهم‌ترین مدارک ترخیص کالا از گمرک است. این سند توسط اتاق‌های بازرگانی کشورهای مختلف صادر میشود. در این گواهی نامه اطلاعاتی مانند مشخصات فرستنده و صادرکننده کالا، مشخصات دریافت‌کننده کالا، مشخصات وسیله حمل بار، امضا صادرکننده و مرجع صادرکننده گواهی مبدا است. در مواردی که کشور سازنده کالا احراز شده باشد و محصول کشورهای ممنوع المعامله نباشند و مشمول تعرفههای ترجیحی و محدودیت‌ها نباشند، با تشخیص گمرک ایران ارائه گواهی مبدا ضروری نیست.
گواهی بازرسی کالا: گواهی بازرسی کالا سندی است که توسط شرکت بازرسی کالا صادر میشود و کمیت و کیفیت کالا را مورد بررسی قرار میدهد. این گواهی نامه قرار داشتن کالا در شرایط مناسب را تایید کرده همچنین نشان میدهد که حجم کالا هنگام ارسال درست است.
مجوزهای قانونی: یکی از دیگر اسناد و مدارک مهم برای ترخیص کالا از گمرک مجوزهایی هستند که توسط سازمان‌ها و نهادهای دیگر از قبیل سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، انرژی اتمی، وزارت فرهنگ و ارشاد و غیره صادر می‌شوند. تعیین مجوز با توجه به نوع کالا است و تا زمانی که مجوز لازم صادر نگردد، ترخیص کالا از گمرک امکان‌پذیر نیست. توجه داشته باشید که اگر به به دلیل کامل نبودن مجوزها مراحل ترخیص کالا متوقف شود، مسئولیت‌ها و هزینه‌های اضافه تحمیل شده متوجه گمرک و سازمان مجوز دهنده نمی‌شود.
بارنامه: بارنامه به منزله سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است بارنامه سندی است که زمان ادعای خسارت از شرکت بیمه می‌تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود. جزئیات مندرج در بارنامه باید شامل موارد زیر باشد:
شرح کالا علائم یا شماره‌های تجاری
نام حملکننده کالا
نام گیرنده کالا
هزینه حمل پرداخت شده یا قابل پرداخت در مقصد
تاریخ صدور
گواهی واردات: مجوز واردات به عنوان یکی از اسناد و مدارک مربوط به روند و فرآیندهای ترخیص کالا از گمرک واردات در محصولات خاص است. این مجوز برای وارد کردن کالاهای خاص ارائه شده توسط دولت اجباری است. ممکن است واردات چنین محصولات خاصی توسط دولت تنظیم شده باشند بنابراین دولت مجوز واردات را به عنوان یکی از اسناد مورد نیاز برای ترخیص گمرک واردات ارسال می‌کند تا این مواد را از کشورهای خارجی تحویل بگیرند.
سایر مدارک ترخیص کالا: قبض انبار، ثبت سفارش بازرگانی، بیمه نامه در صورت وجود، اسناد بانکی اگر کالا از طریق نظام بانکی وارد شده باشد. برخی از دیگر اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا از گمرک است. به غیر از اسناد ذکر شده در فوق، واردکننده مجبور است اسناد اضافی را در صورت نیاز به عنوان دستورالعمل‌های اداره دولتی-گمرکی تحت واردات کالاهای خاص ارائه نماید.
اسناد مربوط به صاحب کالا برای ترخیص از گمرک
علاوه مدارک مربوط به کالا نیاز است صاحب کالا نیز مجموعه‌ای از اسناد را به گمرک ارائه کند که این مدارک شامل موارد زیر هستند:
ارائه اصل کارت بازرگانی صاحب کالا
ارائه اصل کارت ملی صاحب کالا
کپی از تمامی صفحات مربوط به کارت بازرگانی
کپی کارت ملی صاحب کالا
اسناد مربوط به نماینده کالا برای ترخیص از گمرک
اگر ترخیص کالا توسط نماینده صاحب کالا انجام گیرد، لازم است مدارک زیر به گمرک ارائه شوند:
ارائه اصل و کپی کارت ملی نماینده
ارائه نسخه اصلی وکالت نامه محضری به همراه کپی آن
ارائه نسخه اصلی معرفی نامه برای گمرک مربوطه به همراه کپی آن
مدارک ترخیص کالا از گمرک
هزینه اخذ مدارک ترخیص کالا از گمرک
برای دریافت اسناد و مدارک تجاری باید در هر مرحله هزینه‌هایی را به نهادهای مرتبط پرداخت کنید تا بتوانید به طور قانونی کارهایتان را پیش ببرید این هزینه‌ها عبارتند از:
هزینه ثبت سفارش کالا و دریافت کد مربوطه
هزینه اخذ مجوزهای مختلف که به نوع و ماهیت بار تجاری بستگی دارد.
هزینه تهیه بارنامه
هزینه تهیه بیمه‌نامه بار
هزینه تهیه گواهی مبداء
هزینه دریافت قبض انبار
و غیره
انواع کالاها در گمرک
به طور کلی کالاها در گمرک به سه دسته کالای ضبطی، کالای متروکه و کالای مرجوعی تقسیم می‌شوند. در ادامه مطلب هر کدام از این دسته‌ها بررسی خواهیم کرد.
کالاهای ضبطی در گمرک: ضبط کالا در گمرک در مواردی انجام میشود که کالا ممنوع الورود یا غیر مجاز باشد و با نام و مشخصات صحیح اظهار شده باشد و گمرک سه ماه به صاحب کالا فرصت میدهد که کالا را از کشور اعاده کند. اگر صاحب کالا اقدامی نکند، در این صورت بعد از انقضای فرصت سه ماهه کالا ضبط میشود. علاوه بر این بعد از ضبط به صاحب کالا دو ماه وقت داده میشود که اگر شکایتی دارد به دادگاه اعلام کند. در غیر این صورت و پس از گذشت دو ماه، کالا ضبط قطعی میشود و این به معنی به مالکیت درآمدن کالا توسط دولت است.
کالاهای متروکه: کالاهای متروکه کالایی هستند که مالک کالا به دلایل گوناگون سراغ محموله برای ترخیص کالا مراجعه نکرده است یا در ارائه اسناد و مدارک تاخیر کرده باشد. اگر چهار ماه از تاریخ اولین قبض انبار گذشته باشد و در این مدت اقدامی برای ترخیص کالا انجام نشده باشد، کالا متروکه اعلام میشود. اگر صاحب کالا برای عدم مراجعه و ترخیص کالا عذر موجهی داشته باشد، می‌تواند با تنظیم درخواست و ارائه آن به گمرک تقاضا کند و در این صورت مدت یاد شده حداکثر چهار ماه دیگر تمدید شود.
کالاهای مرجوعی: کالای مرجوعی به کالاهایی گفته میشود که به نام واردات موقت به کشور وارد می‌شوند و در پایان مهلت ورود موقت برای اعاده از کشور، اظهار و تحت عنوان کالای مرجوعی شناخته می‌شوند. از به همین دلیل ممنوعیت یا غیرمجاز بودن، تطبیق کالا با استاندارد‌های اجباری در مورد دسته از کالاها که ورودشان مستلزم رعایت استاندارد اجباری استیا به طور کلی عدم احراز شرایط قابل ترخیص نیستن، به همین دلیل باید از کشور مرجوع شوند.
اظهار کالا در گمرک چیست؟
اظهار کالا در گمرک فرایندی است که طی آن واردکننده یا صادرکننده اطلاعات کامل و دقیق کالاهای خود را به گمرک ارائه میدهد تا ترخیص و جابه‌جایی کالاها صورت گیرد.
چه مدارکی برای اظهار کالا در گمرک لازم است؟
مدارک معمولاً شامل بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ، اظهارنامه گمرکی، بیمه‌نامه حمل و نقل، مجوزهای واردات یا صادرات و بسته‌بندی لیست می‌باشد.
بارنامه چیست و چرا برای اظهار کالا نیاز است؟
بارنامه سندی است که توسط حملکننده صادر میشود و نشاندهنده مالکیت و جزئیات حمل کالا است. این سند برای تأیید و ردیابی کالاها ضروری است.
گواهی مبدأ چه اطلاعاتی را شامل میشود؟
گواهی مبدأ سندی است که نشان میدهد کالاها در کدام کشور تولید شدهاند. این سند معمولاً توسط اتاق بازرگانی صادر میشود و برای تعیین تعرفههای گمرکی مهم است.
فاکتور تجاری چه نقشی در اظهار کالا دارد؟
فاکتور تجاری سندی است که جزئیات معامله، شامل قیمت، تعداد و نوع کالاها را مشخص می‌کند. این سند برای ارزیابی ارزش کالاها و محاسبه عوارض گمرکی استفاده میشود.
مجوزهای واردات یا صادرات چیست و چه زمانی نیاز است؟
مجوزهای واردات یا صادرات مجوزهای رسمی از دولت یا سازمانهای مربوطه هستند که اجازه ورود یا خروج کالاها را میدهند. این مجوزها برای کالاهای خاصی که ممکن است تحت مقررات و محدودیتهای خاصی باشند، ضروری است.
