یکی از اصلی‌ترین مفاهیمی که ضروریست تمامی تاجران و بازرگانان به آن آشنایی کامل داشته باشند، ارزش گمرکی است. دلیل اهمیت این امر این است که ارزش گمرکی تاثیر مستقیمی بر روی قیمت پایانی محموله‌های صادراتی یا وارداتی دارد. اگر شما به عنوان بازرگان با ارزش گمرکی کالای خود آشنا نباشید ممکن است دچار اشتباه در محاسبات شده و در نهایت ضرر و خسارت زیادی ببینید.
ارزش گمرکی کالا عبارت است از تمامی هزینه‌هایی که به یک کالای وارداتی یا صادراتی تعلق می‌گیرد. تمامی کالاهایی که به ایران وارد می‌شوند در هر حجم و بسته‌بندی شامل ارزش گمرکی می‌شوند و هیچگونه استثنایی در این زمینه برای هیچ کالایی وجود ندارد. ارزش گمرکی کالاها توسط تاجران و بازرگانان تعیین نمی‌شود، این ارزش گذاری توسط کارشناسان خبره و با تجربه گمرک که در زمینه ارزش گذاری کالا دانش و مهارت بالایی دارند، انجام می‌شود.
به صورت کلی ارزش گمرکی کالا یک عدد چهار رقمی است که برای هر کالایی در گمرک در نظر گرفته و تعیین می‌شود. این کد ۴ رقمی ارزش هر واحد کالا را تعیین می‌کند. فرایند تعیین ارزش گمرک هر کالا بعد از دریافت فاکتور خرید در گمرک آغاز می‌شود. عوامل متفاوتی در تعیین ارزش گمرکی کالا اثرگذار هستند که در ادامه‌ی مقاله این موارد را بررسی خواهیم کرد. به صورت کلی می‌توان اینگونه در نظر گرفت که قیمت عمده‌ی فروشی کالا در کشور مبدا مهمترین عاملی است که متخصصین گمرک از آن در تعیین ارزش گمرکی کالا استفاده می‌کنند و توجهی ویژه‌ای به آن دارند. از دیگر عواملی که در تعیین ارزش گمرکی کالا اثر گذار هستند، می‌توان به هزینه‌های گمرکی و حقوق گمرکی و نیز هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا از گمرک اشاره کرد. در ادامه‌ی مقاله نحوه ارزش گذاری کالا در گمرک و اساسی‌ترین فاکتورهایی که در تعیین ارزش کالا در گمرک ایران اثرگذار هستند را بررسی خواهیم کرد.
ارزش گمرکی کالا چیست؟
به بیان ساده و خلاصه ارزش گمرکی کالا ارزشی است که بر اساس نوع کالا و توسط متخصصین گمرک در بدو ورود کالا به ایران برای آن تعیین می‌شود.
مهمترین عوامل در ارزش گذاری گمرکی
برای محاسبه دقیق ارزش گمرکی کالا باید فاکتورهای زیادی بررسی و در نظر گرفته شود مهمترین عوامل موثر در تعیین ارزش گمرک یک کالا عبارتند از:
نوع وسیله مورد استفاده برای حمل و نقل کالا
وسیله یا مجموعه وسایلی که شما برای انتقال محموله خود از مبدا به گمرک از آنها استفاده می‌کنید در ارزش گذاری گمرکی کالای شما اثرگذار هستند. متاسفانه اغلب افراد نسبت به این موضوع دقت کافی ندارند و بعد از ارزش گذاری متوجه این امر می‌شوند که وسیله حمل و نقل نیز در ارزش گمرک کالا اثرگذار است.
بیمه و بارنامه
شما به عنوان تاجر و بازرگان وظیفه دارید تا تمامی کالاها و مرسوله‌هایی که متعلق به شما هستند را بیمه کنید و از آنها در برابر انواع حوادث مراقبت کنید. نوع بیمه و هزینه‌ای که برای بیمه نامه پرداخت کرده‌اید تا محموله شما به سلامت از گمرک مبدأ به گمرک مقصد برسد در تعیین ارزش گمرک کالای شما اثرگذار است. توصیه می‌کنیم هیچ وقت برای تغییر در ارزش گمرکی کالای خود از بیمه نامه‌های غیر معتبر استفاده نکنید، چرا که ممکن است در حین حمل کالا بار شما دچار خسارت شود، اما چون بیمه نامه شما معتبر نیست، نمی‌توانید هزینه‌ای از بیمه دریافت نمایید.
قیمت کالا
مهمترین و اثرگذارترین عنصر در تعیین ارزش گمرکی کالا قیمت اصلی خود کالا است. در گمرک برای تعیین ارزش گمرکی در کنار قیمت کالا، بهای اولیه آن نیز در ارزش گذاری کالا محاسبه و بررسی می‌شود. بهای اولیه و قیمت کالا بر اساس قیمتی که در مبدا به فروش می‌رسد، محاسبه و بررسی می‌شوند.
افتتاح حساب
یکی از موارد دیگری که در تعیین ارزش گمرک یک کالا بررسی می‌شود، هزینه‌هایی است که شما برای افتتاح حساب باید پرداخت کنید. با توجه به اینکه افتتاح حساب و دریافت اعتبار بخش مهمی از تجارت است، باید نسبت به آن دقت زیادی داشته باشید تا در نهایت در زمان ارزش‌گذاری گمرکی کالای خود دچار مشکل نشویم.
ارزش گمرکی کالا و فاکتورهای آن
ارزش CIF
برای اینکه بتوانید مفهوم ارزش گمرکی کالا را متوجه شوید باید با مفهومCIF آشنا باشید. CIF مخفف COST INSURANCE FREIGHT است و به معنی هزینه‌های بیمه و حمل و نقل بار است. اگر قبلاً در حوزه تجارت فعالیت کرده باشید حتماً در برخی از وب سایت‌های اینترنتی این مفهوم را به اختصار C&F دیده‌اید. این مفهوم در حمل و نقل اهمیت بسیار بالایی دارد و در گمرک‌های کشورهای مختلف از آن بسیار استفاده می‌شود. در اصلCIF یکی از روش‌هایی است که فروشنده یا خریدار می‌توانند به وسیله‌ی آن هزینه انتقال بار خود از مبدا به مقصد را پرداخت کنند. در این روش تمامی هزینه‌های عقد قرارداد و هزینه‌های مربوط به بیمه کالا توسط فروشنده تامین و پرداخت می‌شود. فروشنده وظیفه دارد بر اساس CIF، محموله را به نزدیک‌ترین بندر منتقل کند و سپس آن را به مقصد مورد نظر خریدار ارسال نماید. در این روش در کنار هزینه‌های انتقال، فروشنده باید هزینه بیمه کالا را نیز پرداخت کند. برخلاف تصور عمومی این روش هم برای خریدار کالا و هم برای فروشنده کالا مفید است. در واقع فروشنده می‌تواند کالا را ارزان‌تر منتقل کند و به سود بیشتری برسد و خریدار نیز می‌تواند از دردسرهای احتمالی انتقال کالا خلاصی پیدا کند.
استفاده از CIF در ارزش گمرکی کالا هم اثر گذار است. اگر شما از این روش برای ارسال و حمل کالای خود استفاده کرده باشید، تمامی اطلاعات آن را باید به گمرک مقصد اعلام کنید تا توسط کارشناسان گمرک بررسی و تایید شوند.
در سال‌های اخیر با پیشرفت تکنولوژی و فناوری، زندگی بشر دستخوش تغییرات زیادی شده است. این گسترش تکنولوژی سبب شده تا معاملات بین‌المللی به روش‌های مختلفی انجام شود و بتوان برای هر موقعیت و شرایطی روش خاص و متفاوتی را در نظر گرفت. در حوزه‌ی صادرات و واردات کالا نیز در حال حاضر روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مواردی که سبب بالا رفتن بازدهی و تعامل بین‌المللی بهتر می‌شود، استفاده از اینکوترمز سیف است. این ترکیب در لغت به معنای هزینه‌های بیمه و حمل و نقل بار است که بسیار در فضای حمل و نقل بین‌المللی مطرح می‌شود.
سیف در اصل تحویل بار به خریدار در مقصد است که در این حالت تمام هزینه‌های کالا بدون استثنا بر عهده فروشنده است. فروشنده وظیفه دارد کالا را به نزدیک‌ترین بندر ارسال کند و سپس به دست خریدار در مقصد برساند. علاوه بر این، هزینه‌های متعدد مربوط به حمل و نقل و بیمه بار را نیز باید بپردازد.
سامانه تعیین ارزش گمرکی TSC چیست و چه کاربردی دارد؟
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند برای تعیین ارزش گمرکی کالا به شما کمک کند، سامانه الکترونیکی شناسه ارزش کالا است. این سامانه برای افراد و شهروندانی که قصد تجارت دارند طراحی شده است تا این افراد بتوانند راحت‌تر به قیمت نهایی کالاهای وارداتی به ایران و ارزش گمرکی آنها دسترسی داشته باشند. در اصل شما می‌توانید به راحتی و از منزل خودتان تنها با استفاده از اینترنت تمامی اطلاعات مربوط به هر کالا و ارزش گمرکی آن را بررسی کنید. مسلم است در شرایطی که شهروندان دسترسی به این اطلاعات داشته باشند فرایندهای گمرکی راحت‌تر و در زمان کوتاه‌تری انجام می‌شود.
سامانه الکترونیکی شناسه ارزش کالا سبب شده تا فضای تعاملی و همکاری بهتری در گمرک برای ارائه خدمات به شهروندان ایجاد شود. اگر علاقه‌مند هستید تا از این سامانه استفاده کنید، تنها کافیست به وب سایت اداره گمرک ایران مراجعه نموده و با وارد کردن شناسه گمرکی خود، اطلاعات مورد نیازتان را به دست آورید. شناسه ارزش گمرکی کالای شما اهمیت بسیار زیادی دارد که در ادامه مقاله آن را نیز بررسی خواهیم نمود.
TSC یک عدد چهار رقمی است که در انتهای هر ردیف کالا قرار دارد و نشان دهنده‌ی ارزش گمرکی کالا است. این کد بر اساس مشخصات و مدل فیزیکی، شیمیایی و سایر موارد مخصوص برای هر کالا تعیین می‌شود. یک سامانه‌ی تخصصی برای مدیریت این کدها طراحی و بانک اطلاعاتی وسیعی از ارزش کالاهای بازرگانی در آن ایجاد شده است. کاربرد این سامانه یکسان‌سازی مؤلفه‌های ارزش‌گذاری کالاهای مختلف است تا از اعمال سلیقه‌ی افراد در تعیین ارزش گمرک کالا جلوگیری شود که اگر این اتفاق پیش بیاید، پرونده‌های اختلافی به کمیسیون رسیدگی اختلافات گمرکی ارجاع داده می‌شود.
در این سامانه الکترونیکی تمامی کالاها ارزش گذاری و مشخصات فروشنده کالا به طور دقیق ثبت می‌شود و می‌توان از بین انبوه اطلاعات، دیتای مورد نظر را جستجو کرد.
آدرس سامانه: https://epl.irica.ir/TscViewPage?0
نحوه محاسبه TSC
برای محاسبه ارزش گمرکی کالا از متخصصان در هر حوزه کمک گرفته می‌شود. تعیین تعرفه‌ی گمرکی برای هر کالا فرایندی حساس است. اگر در این مرحله اشتباهی صورت بگیرد یا گمرک ارزش تعیین شده را متناسب با کالا نداند، مشکلات زیادی برای صاحب کالا ایجاد می‌شود. این تفاوت‌ها سبب می‌شود تا گمرک و فروشنده کالا دچار اختلاف شوند و برای حل این اختلاف باید پرونده‌ای ایجاد و پرونده به کمیسیون رسیدگی اختلافات گمرکی ارجاع داده شود. این فرایند زمانبر و بسیار دردسرساز است. به همین دلیل تعیین دقیق ارزش کالا توسط کارشناس متخصص اهمیت زیادی دارد و می‌تواند از بروز مشکل و اختلافات در آینده جلوگیری نماید.
برای تعیین ارزش کالا باید فاکتورهای دقیقی به عنوان مدرک و سند در اختیار داشته باشید. چند سند بسیار مهم وجود دارند که مبنای ارزش گذاری کالا قرار می‌گیرند و ارتباط مستقیمی با خرید کالا دارند. این اسناد عبارتند از گواهی مبدا و فاکتور خرید که باید زمان ترخیص کالا، توسط خریدار به گمرک ارائه شود. اگر گمرک این اسناد را کافی نداند خودش ارزشی را برای کالا تعیین می‌کند. قیمت‌گذاری توسط گمرک برای هر کالا بر مبنای قیمت عمده فروشی آن کالا در کشور مبدا تعیین می‌شود.
گمرک در این فرایند وظیفه دارد ارزش کالا را پس از کسر حقوق ورودی و سایر هزینه‌های مربوط به گمرک و با توجه به بازار داخلی کالا تعیین کند. در نتیجه اگر کالای مورد نظر فاکتور نداشته باشد یا ارزشی که صاحب کالا تعیین می‌کند مورد تایید اداره گمرک قرار نگیرد، خود اداره‌ی گمرک بر اساس قوانین، از راه‌های مختلفی مانند ارزش معاملاتی کالاهای یکسان و مشابه، بررسی معکوس ارزش گذاری کالا را انجام می‌دهد.
نکات مهم در مورد اهمیت شناسه ارزش گذاری گمرکی
شناسایی ارزش گمرکی کالا اهمیت زیادی دارد، شما باید برای مشخص کردن آن نکات مختلفی را مد نظر قرار دهید. مهمترین این نکات که در ارزش گمرکی همه کالاها اثرگذار هستند را در ادامه مقاله به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
ذکر این نکته ضروریست که ارزش گمرکی کالا مانند شناسه کالا است. شما از این شناسه و ویژگی‌های آن می‌توانید ارزش کالا و نوع طبقه‌بندی کالا را مشخص نمایید. در اصل ارزش گمرکی و شناسایی آن به صورت منحصر به فرد برای هر کالا تعیین و طراحی می‌شوند تا مردم بتوانند اطلاعات هر کالا را به صورت مجزا و دقیق و کامل مشاهده و دریافت کنند.
شناسه‌ی ارزش گمرکی یا شناسه کالا تنها ۸ رقم دارد، این ۸ رقم به دو قسمت ۴ رقمی تقسیم می‌شود که در آن چهار رقم اول ثابت است و در تمام دنیا برای تمام کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما چهار رقم دوم بر اساس قوانین هر کشور تعیین می‌شود.
ارائه شناسه ارزش گمرکی کالا تنها برای مشخص کردن و مشاهده اطلاعات مربوط به کالا نیست. در اصل اصلی‌ترین عامل ایجاد شناسه ارزش گمرکی کالا، اجرای عدالت مالیاتی از سوی گمرک ایران است. توجه داشته باشید شناسه ارزش گمرک کالا می‌تواند در هنگام صادرات و واردات کالا از بسیاری از مفاسد اقتصادی و ناعدالتی‌ها در پرداخت مالیات جلوگیری کند.
نکته بعدی که باید مد نظر قرار دهید این است که این شناسه تنها ۸ رقم دارد. ارقام این شناسه به دو قسمت تقسیم می‌شوند. چهار رقم اول ثابت بوده و در تمام دنیا برای تمام کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرند. چهار رقم دوم نیز بر اساس قوانین هر کشور تعیین می‌شوند.
ویژگی‌های مهم در تعیین تعرفه و ارزش گمرکی کالا
برای تعیین تعرفه و ارزش گمرکی کالا ویژگی‌های مختلفی بررسی می‌شود، برخی از مهمترین این ویژگی‌ها عبارتند از:
بهای خرید کالا که در ابتدای مقاله این مورد را بررسی کردیم.
مورد بعدی که در تعیین و ارزش گذاری گمرکی کالا اثرگذار است، هزینه‌های مربوط به افتتاح حساب است که در کنار هزینه‌های مربوط با واریز برات ها بررسی می‌شوند.
از موارد بعدی، امتیاز و حق استفاده از برخی مشخصات تجاری است. در اصل اگر شما از علامت بازرگانی، نقشه یا سایر حقوق مربوط به کالا استفاده کنید، می‌توانید در تعیین ارزش گذاری کالا اثرگذار باشید.
برای اینکه یک کالا به گمرک ایران برسد هزینه‌های مختلفی به کالا وارد می‌شود. در تعیین تعرفه ارزش گمرکی، تمامی این هزینه‌ها اثرگذار هستند و به شدت بررسی و محاسبه می‌شوند. شما به عنوان تاجر و بازرگان وظیفه دارید تا جایی که می‌توانید هزینه‌های اضافی مربوط به انتقال کالای خود را کاهش دهید تا در آینده با هزینه‌ی کمتر و ارزش گمرکی کمتری مواجه شوید و به سود بیشتری دست پیدا کنید.
عامل دیگری که در تعیین ارزش گمرکی کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد، سود بازرگانی است. سود بازرگانی در اصل همان مالیاتی است که براساس سیاست‌های دولت از برخی از کالاها دریافت می‌شود و بر اساس نوع کالا متغیر است. ارزش گمرکی هر کالا در واقع هزینه‌ای است که برای یک کالا تا رسیدن به مقصد پرداخت می‌شود، این مبلغ را تماماً صاحب کالا پرداخت می‌کند. ارزش گمرکی کالا هزینه خرید در مبدا، هزینه‌های حمل و نقل، هزینه‌های بیمه، هزینه‌های مربوط به افتتاح حساب و حتی نوع بسته‌بندی را هم شامل می‌شود. ارزش گمرکی کالا نسبی است و براساس عوامل مختلفی از جمله کشور مبدا، نوع کالا و نوع روش حمل و نقل کالا به مقصد تغییر می‌کند.
ارزش گذاری گمرکی خودروها چگونه است؟
با توجه به اینکه امکان بررسی ارزش گمرکی تمامی کالاهای صادراتی و وارداتی در یک مقاله تقریباً غیر ممکن است، برای نمونه ارزش‌گذاری گمرکی خودرو را مورد بررسی قرار خواهیم داد. از اصلی‌ترین و مهمترین چالش‌ها و مشکلات واردکنندگان خودرو در سال‌های گذشته، هزینه‌های مربوط به ارزش گمرکی بوده است. تعیین ارزش گمرکی خودروهای وارداتی برعهده سازمان امور مالیاتی است. این سازمان در این زمینه بخشنامه‌هایی را به صورت سالانه در اختیار سازمان‌های زیر مجموعه خود قرار می‌دهد تا براساس آنها ارزش‌گذاری گمرکی خودروهای مختلف انجام شود. مبلغ مالیاتی که برای هر خودرو پس از ورود آن به کشور مشخص می‌شود بر اساس ارزش گمرکی کالا تعیین می‌شود. بازرگانان و تاجرانی که قصد وارد کردن خودرو به ایران را دارند باید در کنار پرداخت مالیات هر خودرو، هزینه‌های مربوط به شماره‌گذاری، عوارض و سایر هزینه‌های مربوط به خدمات خودرو در ایران را پرداخت کنند. تمامی این هزینه‌ها باید توسط تاجر و واردکننده خودرو پرداخت شود.
اگر این مراحل به درستی انجام نشوند، بازرگانان نمی‌توانند خودروهایی که در گمرک قرار دارند را به بازار وارد کنند و درگیر مشکلات مختلف و متعددی می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد واردات کالا چه در حوزه‌ی خودرو و چه در حوزه‌های دیگر را دارید، قبل از هر کاری ابتدا با فردی متخصص در این حوزه مشورت کنید. در صورتی که کالای شما در گمرک دچار مشکل شود نمی‌توانید به آسانی آن را از گمرک خارج نمایید در نتیجه عملاً سرمایه شما برای مدت زمان زیادی بدون استفاده در گمرک می‌ماند و شما نیز به اصل سرمایه خود دسترسی ندارید.
هدف از ارزش گذاری گمرکی چیست؟
ارزش گذاری گمرک فرایندی است که هر دو دسته کالاهای وارداتی و صادراتی را در بر می‌گیرد و اهداف گوناگونی برای این امر در نظر گرفته شده است که در ادامه به مهمترین هدف‌ها از ارزش گذاری گمرکی کالا اشاره خواهیم کرد:
استفاده در هنگام دریافت تسهیلات بانکی
دریافت جوایز صادراتی با توجه به ارزش محموله صادراتی
دریافت یارانه‌های صادراتی
صادرات در برابر واردات به میزان ارزش محموله صادراتی
صادرات در برابر تعهد ارزی به ارزش محموله صادراتی
هدف از ارزش گذاری کالاهای وارداتی
مشخص شدن مبلغ دقیق حقوق ورودی و عوارض گمرکی
برآورده کردن تعهدات ارزی صاحب کالا در ازای ارزش محموله وارداتی
اطمینان یافتن بانک از این مسئله که تمامی تسهیلات ارزی که به فرد ارائه شده است در راستای واردات کالا مصرف شده
واردات در برابر صادرات به میزان ارزش محموله وارداتی
جلوگیری از مشکلات اقتصادی در بازار همچون گران فروشی
جلوگیری از مفاسد اقتصادی همچون پول‌شویی
به دست آوردن آمارهای دقیق و درست از میزان درآمد کشور از روند واردات کالا
سخن پایانی
واردات کالا فرایند پیچیده و مشکلی است که هر تاجری ترجیح می‌دهد آن را با کمک یک مشاور متخصص و شرکت حمل و نقل معتبری پیش ببرد تا در کنار حاشیه کمتر به سود بیشتری دست پیدا کند. ارزش گمرکی هر کالا یکی از عواملی است که اگر به درستی تعیین نشود و به آن توجه نشود می‌تواند سبب بروز خسارت‌های زیادی برای بازرگان و تاجر شود.
