هدف اصلی هر شرکت از راه‌اندازی و واردشدن به فرایند صادرات و واردات کالا سودآوری است. بر همین اساس سود بازرگانی به عنوان یک مفهوم کلیدی در مدیریت تجارت و تجارت الکترونیک نیز تأثیر زیادی دارد. واردات و صادرات یکی از ارکان اصلی در اقتصاد کشور هستند. به همین دلیل دولت برای پیش برد برنامه‌های اقتصادی خود و پیشرفت در حوزه تجارت بین‌الملل قوانینی را برای انجام امور گمرکی و ترخیص کالا وضع کرده است. حقوق ورودی از جمله مهم‌ترین هزینه‌هایی هستند که هر تاجری باید آن را پرداخت کند. سود بازرگانی یکی از مواردی است که باید به صورت دقیق بررسی و محاسبه شود.
حقوق ورودی چیست؟
در قوانین گمرکی حق ورودی شامل سود بازرگانی، 4 درصد حقوق گمرکی و عوارض‌ها است. در اصل سود بازرگانی بخشی است که بازرگانان پیش از ترخیص کالا باید آن را پرداخت کنند. واردکنندگان باید برای دریافت مجوز ورود بار تجاری خود به داخل کشور مبلغی را به عنوان حقوق ورودی واردات واریز کنند که در اصل مجموع ارزش هر کالا را تعیین می‌کند این مبلغ هم از طرف دولت مشخص شده است. اگر می‌خواهید با تعریف دقیق و قانونی این مفهوم آشنا شوید، باید به بند د ماده یک قانون امور گمرکی (1390) مراجعه کنید این قانون به شرح زیر است:
حقوق گمرکی معادل چهار درصد (4%) ارزش گمرکی کالا، به اضافه سود بازرگانی که توسط هیات وزیران، تعیین می‌گردد، به علاوه وجوهی که به موجب قانون، گمرک مسئول وصول آن است و به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد، ولی شامل هزینه‌های انجام خدمات نمی‌شود.
گمرک برای تعیین مالیاتی که صاحب کالا باید پرداخت کند مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی را در نظر می‌گیرد و مالیات‌ها و عوارض حقوق ورودی نیستند.
حقوق گمرکی و سود بازرگانی چیست؟
برای این که تفاوت سود بازرگانی و حقوق گمرکی را متوجه شوید تا انتهای مقاله در کنار ما باشید تا این موارد را به دقت بررسی کنیم.
حقوق گمرکی همیشه تعرفه مشخص و معینی دارد و 4 درصد ارزش کالای وارداتی را شامل میشود از طرف دیگر، سود بازرگانی هر کالایی با کالای متفاوت است و سالانه نیز در این بخش تغییراتی در سیاست‌گذاری‌های دولتی ایجاد می‌دهد و هیات وزیران در قالب بخشنامه نرخ هر سال را اعلام می‌کنند، دولت قبل از اعلام نرخ سود بازرگانی سال، به وضعیت اقتصادی کشور توجه می‌کند و درباره عرضه و تقاضای کالای وارداتی تحقیق می‌کند و درنهایت تلاش می‌کند تاتعادلی در واردات کالا ایجاد کند.
تاجران باید به صورت ریالی این هزینه را به گمرک پرداخت کنند مبالغ جمع‌آوری شده درنهایت درآمد ارگان‌های دولتی میشود و در بخش‌هایی نظیر عوارض سالانه شهرداری، عوارض تعاون، هلال احمر، خدمات شهری، راهسازی، عوارض هوایی، دریایی، بهداری، راهداری استفاده می‌شوند. باتعیین سود بازرگانی می‌توان حقوق ورودی و به تبع آن میزان مالیات کالای وارداتی را تعیین و محاسبه کرد.
فرمول محاسبه سود بازرگانی
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، نرخ سود بازرگانی هر ساله تغییر می‌کند و نمی‌توان عدد ثابتی را برای آن در نظر گرفت و مبنای محاسبه قرار داد به صورت کل، برای به دست آوردن نرخ سود بازرگانی باید به عواملی نظیر وزن، حجم یا تعداد کالا توجه کرد. در ایران معمولا وزن کالا را اولویت قرار می‌دهند و کیفیت کالا یا نو و استوک بودن و یا دست دوم بودن کالا هیچ تاثیری بر روی شیوه پرداخت این مبلغ ندارد.
روش دیگری که معمولا در حمل و نقل دریایی کالاها استفاده میشود، ارزش گذاری براساس CIF (تحویل کالا روی عرشه) است که با جمع بستن ارزش خالص کالا با کرایه محل و حق ثبت سفارش سود بازرگانی محاسبه میشود.
معافیت از سود بازرگانی
بعضی از گروه‌ها و محموله‌های تجاری با تصمیم دولت و سیاست‌های تجاری معاف از پرداخت سود بازرگانی هستند. این گروه‌ها باید حقوق و عوارض گمرکی و مالیات‌ها به میزان 4 درصد را پرداخت کنند. در ادامه به معرفی موسسات و بخش‌هایی می‌پردازیم که لازم نیست هنگام ترخیص کالا از گمرک هزینهای را بابت سود بازرگانی پرداخت کنند بررسی خواهیم کرد.
موسسات ثبت اختراع، موسسات نوآوری، شرکت‌های فناوری اطلاعات، موسسه‌های دانش بنیان، تولید محصولات اشتغال‌زا.
علاوه‌براین موارد گمرک‌هایی مانند گمرک خرمشهر، آبادان، بوشهر شرایطی برای تاجران جوان و نوپا درنظر گرفته‌اند و برای جذب بیشتر این افراد و ایجاد انگیزه برای واردات کالا تخفیفاتی را برای میزان سود بازرگانی درنظرگرفته‌اند.
سود بازرگانی 1402 چند درصد است؟
براساس ماوردی که بررسی کردیم نمی‌توان نرخی ثابت برای سود بازرگانی انواع کالاها درنظر گرفت. اما مانند سود بازرگانی واردات خودرو که هربار اصلاحیه‌ها و بخشنامه‌های جدیدی برای آن صادر میشود، باید منتظر ماند تا دید برای سایر کالاها نیز به طور مشخص صحبتی میشود یا خیر.
ویژگی‌های سود بازرگانی
تنها مرجع دریافت سود بازرگانی گمرک ایران است که به صورت ریالی نیز پرداخت میشود.
سود بازرگانی مربوط به واردات قطعی کالاهایی است که اظهار شده‌اند و آماده ترخیص از گمرک هستند.
برخی از کالاها معاف از سود بازرگانی هستند و باید یود آن‌ها را سالانه از جدول تعرفه گمرکی پیدا کرد.
در کتاب تعرفه گمرک، در بخش حقوق ورودی درباره سود بازرگانی و شرایط آن توضیحاتی ارائه شده است.
سود بازرگانی مشمول هرنوع کالایی باکیفیت و بی کیفیت میشود.
اهمیت سود بازرگانی
سود بازرگانی برای هر شرکت بسیار مهم است. دلایل اهمیت این سود برای تاجران به شرح زیر است:
به دست آوردن سود منظم و پایدار می‌تواند شرکت را در برابر نوسانات بازار و مشکلات مالی محافظت کند.
سود بازرگانی برای توسعه و رشد شرکت حیاتی است. با سود کسب شده از عملیات، می‌توان سرمایه‌گذاری‌های جدید، به‌روزرسانی تجهیزات و بهبود فناوری‌ها انجام داد.
شرکت‌هایی که سود قابل توجهی تولید می‌کنند، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارند سود بازرگانی می‌تواند به عنوان یک شاخص در تعیین ارزش شرکت برای فروش اثرگذار است.
چندین عامل مختلف بر میزان سود بازرگانی اثرگذار هستند مانند:
دسترسی به منابع ارزان: دسترسی به مواد اولیه و سایر منابع با قیمت کمتر می‌تواند هزینه تولید را کاهش دهد و سود بازرگانی را افزایش دهد.
بهره‌وری بالا: بهره روی هزینه‌های عملیاتی کاهش می‌دهد و عملکرد را بهبود می‌بخشد. بهره‌وری بالا می‌تواند از طریق به‌روزرسانی فرآیندها، آموزش کارکنان و بهینه‌سازی ایجاد شود.
بازاریابی مؤثر: بازاریابی مؤثر و جذاب به شرکت کمک می‌کند تا با حفظ مشتریان فعلی و جذب مشتریان جدید، فروش خود را افزایش دهد و سود بیشتری به‌دست آورد.
فرمول محاسبه سود بازرگانی
برای محاسبه سود بازرگانی از فرمول زیر استفاده میشود:
سود بازرگانی = فروش کلی – هزینه‌های عملیاتی – سرمایه‌گذاری
سود خالص: سود خالص فروش کلی منهای هزینه‌های عملیاتی شرکت است. این عدد نشان‌دهنده تفاوت بین درآمد و هزینه‌های عملیاتی است.
فروش کلی: مجموع درآمدهای حاصل از فروش محصولات یا خدمات شرکت است.
هزینه‌های عملیاتی: هزینه‌های عملیاتی برابر است با تمام هزینه‌های ضروری برای راه‌اندازی و اداره شرکت مانند هزینه تولید، هزینه بازاریابی، هزینه پرداخت به کارکنان و هزینه‌های اجاره و خرید تجهیزات.
سرمایه‌گذاری: مربوط هزینه‌هایی است که شرکت برای توسعه عملیات و بهبود فناوری‌ها انجام می‌دهد. این سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، خرید تجهیزات جدید است.
روش‌های افزایش سود بازرگانی: برای افزایش سود بازرگانی شرکت‌ها می‌توانند از راهکارهای مختلف استفاده کنند.
برخی از این روش‌ها عبارتند از:
بهبود فروش: بازاریابی هدفمند، به‌روزرسانی استراتژی‌های فروش، طراحی بسته‌های تخفیف و افزایش تعامل با مشتریان می‌توانند فروش را افزایش بدهند و در نهایت سود را افزایش بدهند.
کاهش هزینهها: شناسایی و کاهش هزینه‌های غیرضروری و بهره‌وری بیشتر می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی و در نتیجه افزایش سود بازرگانی منجر شود.
بهبود بهره‌وری: با به‌روزرسانی فرآیندها و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، بهره‌وری کارکنان و دستگاه‌ها بهبود پیدا می‌کند، هزینهها کاهش پیدا می‌کنند و سود بازرگانی افزایش پیدا می‌کند.
تنظیم قیمت مناسب: قیمت‌گذاری درست با توجه به هزینهها، تقاضا و رقابت، می‌تواند در رشد سود بازرگانی تأثیر قابل توجهی دارد.
مزایا و معایب سود بازرگانی
سود بازرگانی مزایا و معایب خاص خودش را دارد:
مزیت‌های سود بازرگانی
سود بازرگانی به شرکت امکان می‌دهد تا سرمایه‌گذاری کند و فرآیندها با بهره روی بیشتر انجام دهد، در نتیجه شرکت رشد و توسعه پیدا می‌کند.
درآمد منظم و پایدار حاصل از سود بازرگانی، شرکت را در برابر نوسانات بازار و مشکلات مالی محافظت می‌کند.
معایب سود بازرگانی
تلاش برای افزایش سود برخی شرکت‌ها کیفیت محصولات و خدمات خود را کاهش می‌دهد، این عامل می‌تواند به کاهش رضایت مشتریان و تضعیف رقابت‌پذیری شرکت منجر شود.
سود بازرگانی برای سودجویی و عملکرد فعلی تأمین میشود، ممکن است شرکت‌ها در استثمار و توسعه آینده محدودیت‌هایی داشته باشند.
سخن پایانی
سود بازرگانی به معنی درآمد حاصل از فروش و تفاوت آن با هزینه‌های عملیاتی است. این سود برای توسعه شرکت، پایداری مالی و جذب سرمایه‌گذاران مهم است برای افزایش سود بازرگانی، شرکت‌ها می‌توانند از روش‌هایی مثل بهبود فروش، کاهش هزینهها، افزایش بهره‌وری و تنظیم قیمت استفاده کنند.
سود بازرگانی چیست؟
تاجران برای ترخیص کالای وارداتی خود باید هزینهای را به گمرک پرداخت کنند یکی از این هزینهها که مالیات غیرمستقیم است، سود بازرگانی نام دارد که بخشی از حقوق ورودی کالا محسوب میشود و نرخ آن توسط دولت سالانه تعیین میشود.
تخفیف سود بازرگانی شامل چه افرادی میشود؟
برای تشویق بیشتر بازرگانان و بالا بردن سطح اشتغالزایی، دولت برای مناطق آزاد و برخی از گمرکهای کشور مانند جزیره هرمز، بندر خرمشهر و آبادان تخفیفهایی را درنظر گرفته است.
محاسبه سود بازرگانی چگونه است؟
برای محاسبه نرخ سود بازرگانی باید به وزن و حجم و تعداد کالا توجه کنید و درنهایت ارزش خالص، کرایه حمل و حق ثبت سفارش را باهم جمع کرد. البته این هزینهها سالانه متفاوت هستند و ملاک هزینه مربوط به هر سال است. سود بازرگانی به معنی درآمدی است که یک شرکت از فروش محصولات و خدمات خود کسب می‌کند. این سود نشان‌دهنده تفاوت بین درآمد کلی حاصل از فروش و هزینه‌های عملیاتی شرکت است. بازرگانان در تلاش هستند تا با کاهش هزینهها و افزایش فروش، سود خود را افزایش بدهند.
