همانطور که می‌دانید پروسه ترخیص کالا یکی از مراحل مهم و پیچیده است که از مجموعه‌ای از قوانین و مقررات خاصی تشکیل می‌شود که مختص این حوزه هستند. برای ترخیص کالای خود از گمرک باید تمامی این مراحل را به درستی طی کنید. با این حال ممکن است مشکلاتی برای شما به عنوان بازرگان در این مسیر ایجاد شود که ترخیص کالای شما را به تعویق بیندازد. یکی از مهمترین مشکلاتی که در حین ترخیص کالا ایجاد می‌شود، ایجاد اختلاف بین صاحب کالا و گمرک کشور است.
برای اینکه بتوانید با این مسائل به درستی برخورد کنید و دچار مشکل نشوید لازم است که درباره نحوه رسیدگی به اختلافات گمرکی اطلاعات لازم را داشته باشید. حل اختلافات گمرکی در سازمان‌های مربوطه و به وسیله کارشناسان متخصص در این حوزه انجام می‌شود. اگر در این حوزه اطلاعات کافی ندارید و می‌خواهید اطلاعات خود را درباره حل اختلافات گمرکی افزایش دهید، در ادامه مقاله همراه ما باشید. ما در این مقاله تا حد امکان تمامی نکات مورد نیاز و مربوط به این حوزه را بررسی خواهیم کرد.
منظور از حل اختلافات گمرکی چیست؟
اگر در حین انجام مراحل ترخیص کالا از گمرک بین صاحب کالا و گمرک اختلاف ایجاد شود، در قدم اول اداره گمرک این اجازه را به صاحب کالا می‌دهد که مشکل خود را برای بررسی بیشتر در جلسه کمیته فنی گمرک مطرح کند. اگر اختلاف همچنان ادامه پیدا کند صاحب کالا باید درخواست تجدید نظر خود را به صورت کتبی برای بررسی مجدد و رفع اختلاف گمرکی به اداره گمرک ارائه نماید.
پس از اینکه درخواست تجدید نظر به صورت کتبی دریافت شد، علت اختلاف مجدداً در جلسه کمیته فنی گمرک و توسط کارشناسان حل اختلافات گمرکی بررسی می‌شود و پس از بررسی مجدد نتیجه به صاحب کالا اعلام می‌شود. اگر همچنان اختلاف حل نشده باقی بماند، سه حل اختلافات گمرکی مطرح می‌شود در صورتی که این جلسه نیز نتیجه‌ای دربر نداشته باشد، این بار موضوع در کمیسیون تجدید نظر مطرح می‌شود، رای صادر شده توسط کمیسیون تجدید نظر نهایی است و هر دو طرف باید آن را اجرا کنند و دیگر نمی‌توان نسبت به آن اعتراضی وارد کرد.
اختلافات گمرکی چیست؟
به طور کلی اختلافات گمرکی مجموعه‌ای از مشکلاتی هستند که بعد از اظهار کالا و پیش از ترخیص کالا ایجاد می‌شوند و افراد و دولت‌ها را متحمل ضررهای مالی می‌کند. به همین دلیل داشتن اطلاعات از نحوه رسیدگی به اختلافات گمرکی برای تمامی افراد فعال و نیز بازرگانان و تجار فعال در حوزه تجارت گمرکی الزامی است. اگر پس از رسیدن کالا به گمرک در اداره گمرک مغایرتی در مورد کالاهای وارداتی مشاهده شود، علاوه بر اینکه مابهالتفاوت کالا باید توسط واردکننده پرداخت شود، بین ۱۰ تا ۱۰۰ جریمه نیز برای مالک کالا در نظر گرفته می‌شود. به صورت کلی هر نوع مغایرتی در گمرک به معنی تخلف محسوب می‌شود و پیدا کردن هر نوع مغایرت در اظهارنامه و اسناد ضمیمه اظهار توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی آن مشمول جریمه می‌گردد. به عنوان مثال مطابقت نداشتن مدارک مورد نیاز ترخیص کالا با کالای ذکر شده یک مغایرت گمرکی محسوب می‌شود که متاسفانه رواج زیادی دارد.
اعضای کمیسیون حل اختلافات گمرکی چه کسانی هستند؟
کمیسیون رسیدگی به حل اختلافات گمرکی از افراد مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
دو کارمند به عنوان عضو اصلی از کارمندان وزارت صصنعت۴
۴ عضو اصلی از کارمندان گگمرکی
۲ عضو اصلی از کارمندان وزارت امور اقتصاد و دارایی
یک عضو اصلی به عنوان نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن
یک عضو اصلی به عنوان نماینده اتاق تعاون
اعضای کمیسیون حل اختلافات گمرکی باید از بین افراد مطلع و آگاه به امور حل اختلافات گمرکی انتخاب شوند. جلسه کمیسیون حل اختلافات گمرکی حداقل با حضور ۶ نفر از اعضای اصلی رسمیت پیدا می‌کند و مصوبات آن با رای اکثریت کل اعضا یعنی حداقل ۵ نفر معتبر هستند.
وظایف اعضای کمیسیون حل اختلافات گمرکی
در شرایطی که اختلافی بین صاحب کالا و گمرک ایجاد شود این موضوع ابتدا در واحدهای ستادی گمرک پیگیری می‌شود. اگر صاحب کالا اعتراض خود را ادامه دهد پرونده به کمیسیون حل اختلافات گمرکی ارجاع داده می‌شود. برای طرح اختلاف در کمیسیون حل اختلافات گمرکی صاحب کالا باید نیم درصد مبلغ مورد اختلاف را به عنوان حق رسیدگی به صورت سپرده به گمرک پرداخت کند. توجه داشته باشید که در نهایت رای صادر شده توسط کمیسیون حل اختلافات گمرکی لازم الاجرا است و نمی‌توان به آن اعتراضی کرد. اگر پس از رای کمیسیون حل اختلافات گمرکی صاحب کالا به رای صادر شده اعتراضی داشته باشد میتواند ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ، رای اعتراض خود را مطرح کند و در نهایت پرونده به کمیسیون تجدید نظر ارجاع داده می‌شود.
نحوه رسیدگی به اختلافات گمرکی چگونه انجام می‌گیرد؟
شرکت صاحب کالا برای به دست آوردن حقوق خود میتواند پرونده را به کارشناسان امور گمرکی که تحصیلاتی مرتبط در این زمینه دارند و در کار خود متخصص هستند بسپارد. کارشناسان با مطرح کردن پرونده در کمیسیون‌های مربوطه در گمرک و نشان دادن اسناد و مدارک براساس قوانین گمرکی و شناسه‌های مورد قبول کالا می‌توانند رای مورد نظر صاحب کالا را از کمیسیون مذکوره دریافت کنند. یکی از انواع اختلافات گمرکی ناشی از کمبود و یا بیشتر بودن ارزش کالای وارداتی است. کارشناسان متخصص در زمینه رسیدگی به اختلافات گمرکی به دلیل آگاهی و اشراف کاملی که به قوانین مربوطه در این حوزه دارند، می‌توانند مشاوران خوبی جهت رفع اختلافات گمرکی برای بازرگانان و تاجران باشند. اگر در حوزه تجارت فعال هستید به شما توصیه می‌کنیم با توجه به تخصصی بودن امور گمرکی، جهت رفع اختلافات گمرکی خود حتماً از کارشناسان خبره در این حوزه کمک بگیرید چرا که قوانین این حوزه پیچیده و زیاد هستند و شما به تنهایی قادر به حل و فصل مشکل ایجاد شده نخواهید بود .
کمیسیون تجدید نظر از چه کسانی تشکیل شده است؟
کمیسیون تجدید نظر اختلافات گمرکی در شرایطی تشکیل می‌شود که رای صادر شده توسط کمیسیون اختلافات گمرکی مورد قبول یکی از طرفین دعوا نبوده باشد. این کمیسیون از اعضای زیر تشکیل می‌شود:
یکی از کارمندان وزارت امور اقتصادی و دارایی به انتخاب وزیر
فردی از معاونین گمرک به انتخاب رئیس کل گمرک
یکی از کارمندان وزارت صنعت، معدن و تجارت به انتخاب وزیر
یک قاضی به انتخاب رئیس قوه قضائیه
رای صادر شده توسط کمیسیون تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا است و فقط تا مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای می‌توان نسبت به آن شکایت کرد و شکایت را در دیوان عدالت اداری مطرح نمود.
شرایط رسیدگی به اختلافات گمرکی در کمیسیون تجدید نظر
پس از تشکیل پرونده به فرد ابلاغ می‌شود که دفاعیات خود را به صورت کتبی بیان کند و در تاریخ مشخص شده در جلسه حل اختلافات گمرکی حضور پیدا کند. پس از این مرحله کمیسیون حل اختلافات گمرکی رای نهایی خود را صادر می‌کند که مطابق قانون و آیین نامه اجرایی امور گمرکی این رای باید مستند به قانون و در مواردی که نیاز به کارشناسی تخصصی است، پس از کارشناسی دقیق صادر شود. پس از صادر شدن رای توسط کمیسیون حل اختلافات گمرکی در مواردی که رای صادر شده قطعی نیستند، می‌توان اعتراضی را به کمیسیون تجدید نظر اعلام کرد.
اختلافات گمرکی ناشی از چه مواردی میتواند باشد؟
از رایج‌ترین اختلافات گمرکی که بین صاحب کالا و گمرک ایجاد می‌شود، اختلافات گمرکی ناشی از تعرفه کالاها هستند. اختلافات گمرکی ناشی از تعرفه به دو صورت قابل بررسی هستند، اختلافات گمرکی به دلیل تعرفه پس از ترخیص کالا و اختلافات گمرکی به دلیل تعرفه پیش از ترخیص کالا .
اختلافات گمرکی به علت تعرفه پیش از ترخیص کالا
در صورتی که کارشناسان امور گمرکی بعد از اظهار کالا و قبل از ترخیص آن متوجه ضرر در تعرفه‌بندی شوند که به موجب آن تاجر زیان می‌بیند، این اختلاف رخ می‌دهد. در صورت بروز اختلاف نحوه رسیدگی به اختلافات گمرکی بدین صورت است که ارزیابان گمرک وظیفه دارند توضیحات اختلاف را در اظهارنامه بنویسند و آن را امضا کنند. سپس صورتجلسه تخلف ناشی از اختلاف از طرف سرویس ارزیابی تنظیم و برای تعیین جریمه به رئیس گمرک ارائه می‌شود. هرگاه صاحب کالا نسبت به تعرفه تعیین شده اعتراضی داشته باشد، باید اعتراض خود را در اداره گمرک مطرح و در شرایطی که اختلاف حل نشود موضوع در کمیسیون حل اختلافات گمرکی مطرح می‌شود.
اختلافات گمرکی به علت تعرفه پس از ترخیص کالا
در شرایطی که گمرک بعد از ترخیص کالا متوجه شود تعرفه اعلام شده صحیح نبوده است، وظیفه دارد نسبت به کسر دریافتی اقدام کند. یکی از مهمترین اختلافاتی که بین صاحب کالا و گمرک ایجاد می‌شود، اختلافات گمرکی ناشی از ارزش کالا است. این اختلافات زمانی ایجاد می‌شود که سندهای ارائه شده توسط صاحب کالا مورد تایید اداره گمرک نباشند. اگر گمرک متوجه شود ارزش کالاهای اظهار شده کمتر از ارزش واقعی است و سایر موارد از این دست، اختلاف ایجاد شده باید در کمیسیون حل اختلافات گمرکی مطرح شود. از مصادیق اختلافات گمرکی ناشی از ارزش کالا می‌توان به نزول ارزش در وادرات قبل از ترخیص کالا، نزول ارزش در واردات بعد از ترخیص کالا، اضافه پرداختی، بیش بود ارزش در واردات، نزول ارزش صادرات و بیش اظهاری در صادرات اشاره کرد.
حقوق ورودی گمرک چیست؟
پرداخت هزینه‌های گمرکی جزئی از مراحل تشریفات گمرکی و ترخیص کالا است. از جمله مبالغی که تاجران باید به اداره گمرک پرداخت کنند، حقوق ورودی کالاها است که به عنوان مالیات ورود کالا شناخته می‌شود. این مبلغ توسط خود اداره گمرک دریافت می‌شود و برای ارائه خدمات دیگر به دولت پرداخت می‌گردد. ورود کالا به کشور شامل هزینه‌های دیگری به جز مالیات می‌شود که آنها نیز باید در اداره گمرک برای هر کالا پرداخت شوند تا بتوان به راحتی امور ترخیص کالا را به اتمام رساند. از جمله‌ی این هزینه‌ها می‌توان به هزینه‌های مربوط به انبارداری و نیز بررسی و آزمایش کالاها اشاره کرد.
ورودی گمرک یعنی باید درصدی از ارزش کالاهای وارداتی به گمرک پرداخت شود تا بتوان اجازه ورود به کالا به کشور را دریافت کرد. حقوق ورودی از درآمدهای کشور محسوب می‌شود و مقدار آن با توجه به سیاست‌های کشور متفاوت است. سیاست‌های هر کشور در این حوزه متفاوت هستند به گونه‌ای که برای بعضی از کالاها در کشور ملاک تولید داخلی و حمایت از آن است. به همین دلیل حقوق ورودی مربوط به کالای مشابه از خارج از کشور بالا است.
انواع جریمه‌های گمرکی
در ارتباط با انواع جریمه‌های گمرکی می‌توان اینگونه بیان کرد که به طور کلی هرگونه فعالیتی که تاجران و صاحبان کالا در جریان ترخیص کالا از گمرک انجام دهند که سبب ورود زیان مالی برای دولت شود و برخلاف حقیقت محموله تجاری وارداتی باشد، تخلف محسوب می‌شود و براساس قوانین واردات و صادرات کشور واردکننده، صاحب کالا باید جریمه‌ای را برای تخلفی که انجام داده است پرداخت نماید. از جمله جریمه‌های گمرکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جریمه مربوط به کم اظهاری کالا
کالاهای وارداتی دارای یک کد تعرفه و تعرفه خاص برای محاسبه هزینه گمرکی مانند سود بازرگانی و حقوق گمرکی و سایر موارد از این دست هستند. صاحبان کالا وظیفه دارند براساس تعرفه تعیین شده این هزینه را به اداره گمرک پرداخت کنند اما در صورتی که در هنگام اظهار کالا و برآورد تعرفه کالا تخلفی انجام شود و صاحبان کالا تعرفه کالای وارداتی را کمتر از میزان واقعی اعلام کنند، مشمول جریمه می‌شوند و باید در کنار پرداخت میزان تعرفه اصلی کالا، جریمه تعیین شده توسط گمرک را نیز پرداخت کنند.
جریمه مربوط به تهیه مدارک خلاف برای اظهار کالا
برخی از اوقات صاحبان کالا به دلایل مختلف نام کشور مبدا را در زمان اظهار کالای وارداتی خود بر خلاف واقعیت ثبت می‌کنند که این مسئله سبب زیان مالی دولت می‌شود. در نتیجه این امر صاحب کالا باید جریمه را پرداخت کند و در کنار جریمه مابهالتفاوت تعرفه کالا را نیز با توجه به کشور مبدا می‌بایست پرداخت نماید.
جریمه مربوط به خروج دیرتر از مهلت تعیین شده وسایل نقلیه
وسایل نقلیه‌ای که حامل محموله‌های تجاری هستند باید در بازه زمانی مشخصی که توسط گمرک تعیین شده است از مرز عبور کرده و به کشور وارد یا از کشور خارج شوند. در شرایطی که به دلایل غیر موجه این امر تحقق پیدا نکند و وسیله نقلیه خارج از بازه زمانی تعیین شده توسط گمرک از مرز عبور کند، مشمول جریمه می‌شود.
جریمه مربوط به بیش اظهاری کالا
در این نوع از تخلف صاحبان کالا برای دریافت ارز دولتی بیشتر از مورد نیاز با توجه به حجم بالایی که قصد وارد کردن آن به کشور را دارند اقدام می‌کنند. بازرگانان در هنگام تنظیم اظهارنامه میزان کالای وارداتی خود را بیش از حد واقعی اعلام می‌کنند که پس از رسیدن کالا به گمرک این مسئله مشخص می‌شود در نتیجه بازرگانان متحمل پرداخت خسارت می‌گردند.
کسر تخلیه در گمرک چیست؟
یکی از تخلفاتی که در زمان بازرسی محموله‌های گمرکی مشاهده می‌شود، مسئله کسر تخلیه در گمرک است. هنگامی که مورد کسر تخلیه رخ می‌دهد به این معنی است که صاحبان کالا محموله تجاری خود را با حجم و تعداد مشخصی از مرز رد کرده و به کشور وارد می‌کنند اما زمانی که می‌خواهند اظهارنامه گمرکی را برای ترخیص محموله تجاری خود تعیین کنند، حجم و تعداد محموله وارداتی خود را کمتر از میزان واقعی اعلام می‌کنند.
زمانیکه کارشناس گمرک مسئله کسر تخلیه را درباره محموله وارداتی شناسایی کنند، صاحب کالا علاوه بر اینکه باید هزینه‌های گمرکی را براساس حجم و تعداد اصلی محموله پرداخت کند، باید جریمه مربوط به کسر کالا را نیز پرداخت نماید. برعکس مسئله کسر تخلیه مورد اضافه تخلیه نیز وجود دارد که این مورد هم یکی از تخلفات گمرکی به شمار می‌آید و مشمول پرداخت جریمه است.
رفع کسر تخلیه در گمرک
رفع کسر تخلیه در گمرک به معنای جبران خطایی است که صاحبان کالا در برابر قانون گمرک و قوانین وضع شده در رابطه واردات و صادرات کالا انجام داده‌اند. در این شرایط صاحب کالا باید جریمه‌ای را که گمرک براساس حجم و میزان کسری کالا تعیین کرده است پرداخت نماید و تمامی هزینه‌های گمرکی را نیز برای آن حجم از محموله که در اظهارنامه درج نشده است، بپردازد. این مسئله در مورد اضافه تخلیه موجب ضبط شدن اضافه‌ی محموله به میزان اعلام شده در اظهارنامه گمرکی خواهد شد.
سخن پایانی
همانطور که بررسی کردیم اختلافات گمرکی بین گمرک و بازرگانان از جمله مشکلاتی است که در هنگام فعالیت در حوزه ترخیص کالا ایجاد می‌شود. برای اینکه در زمینه حل اختلافات گمرکی اطلاعات کافی داشته باشید باید بدانید که اختلافات گمرکی چه مواردی هستند و منشأ این اختلافات چیست. نحوه رسیدگی به اختلاف گمرکی معمولا یکسان است و سازمان‌های خاصی در این حوزه فعال هستند. شما با دانستن این موارد می‌توانید مشکلات ایجاد شده را به راحتی رفع کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه بهتر است با کارشناسان خبره و با تجربه مشورت و از آنها در شرکت حمل و نقل خود به عنوان نیروی کارآمد استفاده کنید.