انبارداری یک شغل بسیار مهم و پر مسئولیت است اجناس و موجودی‌های انبار باید تحت اختیار یک انباردار مسئول باشند. تمامی کالاها باید در آن انبارها به صورت خاص نگهداری شوند تا هیچ مشکلی آنها را تهدید نکند به همین جهت است که موسسات صنعتی تا حدودی مجهز جهت تدارک و خرید و انبار کردن مواد خاص مورد نیاز خود هستند موجودی کالاهای انبار باید در محل‌های محفوظ و دور از خطر به طور منظم نگهداری و و بررسی شود و دسترسی به آنها نیز در صورت لزوم آسان باشد. نوع و مقدار مواد و حداکثر و حداقل موجودی هر یک از اقلامی که میزان آن توسط مدیران فنی تعیین می‌شود باید به صورت پیوسته مورد بررسی انباردار قرار گیرد. مسئولیت انبارداری کالاها باید بر عهده افرادی مانند سرپرست کارگاه یا سرکارگر باشد که تجربه کافی در این حوزه دارند بنابراین به امور تدارکات انبارداری و موارد مربوط به انبار کردن و ذخایر کالاها اهمیت زیادی داده می‌شود.
انبارداری
انبارداری عبارت است از دریافت اجناس یا کالا از خارج از شرکت و نگهداری آنها با توجه به قوانین انبارداری که باعث سهولت در تحویل دادن و تحویل گرفتن کالا با کمترین قیمت و نیروی مورد نیاز باشد. علاوه بر این رساندن اجناس یا کالاهای مورد نیاز قسمت‌های خریداران به آنها در حداقل وقت ممکن بر اساس ضوابط و مدارک قانونی نیز انبارداری نام دارد.
کمک انباردار
کمک انباردار فردی است که علاوه بر مهارت کار در انبار می‌تواند از عهده کنترل کارهای ورودی به انبار مانند جابجایی و چیدن بارها و نیز انبارگردانی و دادن اطلاعات به واحد سفارشات و تحویل کالاهای امانی و رعایت اصول و مقررات انبارداری بر بیاید.
جابجایی
جابجایی عبارت است از فعالیتی که از زمان ورود کالا به انبار و قرار گرفتن در جای مناسب تا زمان خروج کالا از انبار انجام می‌شود.
سیستم اطلاعاتی انبار
سیستم اطلاعاتی انبار عبارت است از اجرای عملیات مربوط به کالاهای موجود در انبار و همچنین نظارت بر کنترل‌های لازم روی مراحل مختلف این عملیات بر اساس روش منطقی و سیستماتیک. به عبارت دیگر این روش روشی از منطقی که می‌توان کالای مورد نیاز را بر اساس آن تهیه و نگهداری کرد.
تعریف انبار
انبار به محل یا فضایی گفته می‌شود پدران بر اساس یک سیستم طبقه‌بندی مناسب مواد اولیه و کالاهای نیم ساخته یا محصولات ساخته شده با فرایندهای مختلف صنعتی و بازرگانی تهیه و نگهداری می‌شوند علاوه بر این بخشی از انبارها نیز مختص نگهداری کالاهای وارداتی به کشور هستند این انبارها معمولاً در بنادر کشور قرار دارند.
چیدن کالا
پس از اینکه کالاها و اجناس توسط انباردار دریافت شدند و رسید انبار برای آنها صادر شد باید کالا در جای مناسب و بر اساس اصول و روال خاصی در انبار قرار گیرد این اصول عبارتند از: تعيين محل قرار دادن كالا ( انبار، قفسه، طبقه، رديف) – چيدن و انبار نمودن كالا – تهيه كارت شناسايي كالا و نصب آن بر روی اجناس
تعیین محل قرار گرفتن کالاها
یکی از راه‌های بالا بردن راندمان و ایجاد نظم و نیز کاهش هزینه و به حداقل رساندن زمان چیدن صحیح کالاها است پیچیدن و نگهداری کالا در انبار در یک محل خاص صفافی گفته می‌شود یکی از رایج‌ترین شیوه‌های نگهداری روش کد بندی كردن محل، قفسه، راهرو و طبقات است؛ كه در مؤسسات بزرگ به خود انبار نیز گفته می‌شود.
مهمترین عوامل در محل قرارگیری کالاها
میزان تقاضا یا مصرف کالا
شباهت کالاها‌ها با یکدیگر
ساختمان و موقعیت و محل انبار
خصوصیات فیزیکی کالاها
خصوصیات کمی کالاها
خصوصیات کیفی کالاها
امکانات و تجهیزات انبار
اهمیت انبارها
هدف از ایجاد انبارها چه در سازمان‌های خصوصی و چه در بخش دولتی تامین، نگهدار و در دسترس قرار دادن وسایل مورد نیاز است به طوری که اگر مواد و لوازم مورد نیاز به موقع تهیه و در دسترس واحد مصرف کننده قرار داده نشوند در گردش کار و فعالیت‌های ما موسس اختلال شدید ایجاد می‌شود. ساختمان انبارها باید نزدیک به محل تولید باشند تا انتقال مواد خصوصاً کالاهای سنگین و پر حجم به واحدهای تولیدی به آسانی انجام شود و هزینه به حداقل کاهش پیدا کند.
انواع انبارها
انبارها از نظر نوع کالاهایی که در آنها نگهداری می‌شود به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و عبارتند از:
انبار کالاهای معمولی كه در شرکت سهامی آب و فاضلاب از اين نوع انبار استفاده می‌شود، این نوع انبار به انبارهایی گفته می‌شود که برای نگهداری اقلام آن شرایط و تجهیزات خاصی مورد نیاز نیست کالاهای موجود در این انبار معمولاً به شکل جامد کانتینر و بسته‌بندی می‌شوند و داخل کارتن‌ها قرار دارند.
انبار مواد قابل انفجار
انبار کالاهای فاسد شونده
انبار مواد فله ای
انبار مواد شیمیایی
انواع انبار از نظر ساختمان به سه دسته تقسیم می‌شوند:
ساختمان كامل پوشيده
ساختمان سرپوشیده بدون دیوار
انبار محوطه باز يا بارانداز: توجه داشته باشید که این دسته از انبارها به انبارهایی گفته می‌شود که کاملاً پوشیده و دارای سقف و درب و دیوار هستند و برای ساختن اینگونه از انبارها می‌توان از مصالح ساختمانی مختلفی استفاده کرد. در این انبارها اغلب مختلفی نگهداری می‌شوند که حفاظت از آنها از باد و باران. نیز دزدی و نیز دزدی ضروری است.
مکان ساخت انبار
در حال حاضر متخصصین و طراحان با کسب تجربه و اطلاعاتی که در طول سال‌ها کار و تلاش از طراحان گذشته به دست آمده است و با سرعتی که تکنولوژی از نظر معماری و شهرسازی پیشرفت کرده دیگر برای ساختن مکانی برای استقرار کالا که به آن انبار گفته می‌شود دچار هیچ مشکلی نیستند و می‌توانند انبارها را به بهترین شکل ممکن و در بهترین مکان طراحی کرده و شروع به ساخت ساختمان کند حال برای آشنایی بیشتر با شرایط محیطی چند نکته ساده و مهم برای مکان ساخت انبار را بررسی خواهیم کرد.
به صورت کلی انبارها معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند:
انبارهای مرکزی
انبارهای فرعی: شناسان بر اساس نو و شرایط تولید و نیز حجم اجناس تولید شده محل استقرار انبار را که تا حد امکان باید به محل دریافت و ارسال کالا نزدیک باشد انتخاب می‌کند. با این کار در هزینه حمل و نقل و انتقال کالا صرفه‌جویی شده و سرعت کار بالا می‌رود و علاوه بر این می‌توان میزان قابل توجهی سوددهی کسب و کار را افزایش داد این مورد در ساخت هر دو انبار مرکزی و فرعی رعایت ت می‌شود.
میزان تقاضا یا مصرف کالا
منظور از مصرف یا میزان ارسال کالا می‌باشد که به صورت کلی می‌توان به سه دسته پر مصرف، با مصرف کم و کم مصرف کالاها را دسته‌بندی کرد بهتر از کالاهای پرمصرف نسبت به کالاهای دیگر در دسترس‌تر باشند.
محل، موقعيت، شکل ظاهری و نوع ساختمان انبار:
در زمان قرار دادن کالا در با باید به موقعیت و محل ساختمان و وضعیت مفید و قابل استفاده آن توجه کرد در داخل انبار باید ستون‌هایی برای تحمل وزن وجود داشته باشد و باید به درب‌های ورودی و خروجی انبار، تهويه و نورگيری و شكل ظاهری انبار، ارتفاع و ابعاد مختلف انبار و غيره توجه نمود.
وجه تشابه
یکی از موارد دیگر تشابه مصرف کالا است مثلاً اجزای موتور در یک قسمت و اجزای مربوط به روشنایی در قسمت دیگر نگهداری می‌شود. ا قرار گرفتن اقلام مشابه و هم مصرف در كنار هم باعث كوتاهی مسافت، کاهش خستگی، دسترسی راحت و فراهم سازی كالا در پاسخگويي به درخواستها می‌گردد.
امکانات و تجهیزات
یکی دیگر از عواملی که در تعیین محل قرار گرفتن کالاها اثرگذار است امکانات و تجهیزات موجود در انبار هستند این تجهیزات شامل وسایل حمل و نقل داخل انبار و سایر تجهیزات می‌شوند.
خصوصیات فیزیکی
يكي ديگر از عوامل در تعيين محل قرار دادن كالا خصوصيات فيزيكي می‌باشد.
خصوصیات کیفی کالا
این خصوصیات عبارتند از کالاهای فاسد شدنی، کالاهای قابل انفجار، کالاهای سمی و یا کالاهای گران قیمت.
چیدن و انبار کردن کالا
برای چیدن کالا در هم باید به نکاتی توجه کرد که در ادامه مقاله آنها را بررسی خواهیم کرد این موارد عبارتند از:
چیدن کالا در انبار باید تا هم حد امکان به صورتی باشد که اجناس جدا از هم چیده نشوند بلکه بیشتر از ارتفاع به جای سطح استفاده کرد. آن هم به وسیله قفسه‌بندی یا با استفاده از پالت باید کالاها را تا حد مجاز استفاده از ارتفاع یعنی حداقل فاصله ۶ سانتی‌متری از قفسه روی هم قرار داد.
برخی کالاها مانند قطعات فلزی را می‌توان بدون صدمه دیدن در مورد آزاد انبار کرد.
طول و عرض قفسه‌ها بايد متناسب با اندازه اجناس باشد.
انبار كردن قفسه‌ها باید با وسایل جابجایی و حمل و نقل انجام شود برای مثال برای انبارهایی که فقط قفسه دارند و هیچ تجهیزات حمل و نقل در آنها استفاده نمی‌شود فاصله یا قفسه‌ها باید به اندازه دو نفر باشد که افراد بتوانند به راحتی از بین آنها عبور کنند.
بعضی از اجناس مصرف فعلی دارند مانند ضديخ كه بعد از زمستان بايد آنها را جابجا کرد.
کالاهایی که باید آنها را وضع یا متر کرد باید تا حد امکان نزدیک محل اندازه گیری باشند.
تهيه كارت شناسايي كالا و نصب آن بر روی اجناس
هر انبار دارای دو نوع کارت است:
كارت كوچك یا كارت قفسه: کوچک انبار در بالای قفسه یا برای هر کدام از اجناس نصب می‌شود و دارای مشخصات زیر است:
نام كالايی كه كارت مربوط به آن است، شماره جنس و نوع كالا، موجودی حداقل و حداكثر، واحد مقدار، مقدار متضمن تاريخ وارده و صادره و موجودی.
كارت بزرگ: کارت بزرگ نیز دارای مشخصات زیر است:
شماره برگ كه در موقع مصرف ویژگیهای بعدی به ترتيب به برگ داده می‌شود، شماره جنس، مشخصات كامل جنس، واحد مقدار، موجودی حداقل و حداكثر، شماره رديف و ثبت ورود و خروج مربوط به كارت، نام فروشنده، اطلاعات مربوط به ورود كالا با تفكيك تاريخ و مقدار و مبلغ، اطلاعات مربوط به خروج كالا با تفكيك تاريخ و مقدار و مبلغ با توجه به مواردی که در بالا ذکر کردیم روی هر کدام از اجناس موجود در انبار و هر نوع کالا که دارای شماره و طبقه بندی می‌باشد یک کارت کوچک قرار می‌گیرد.
انباردار شخصاً به کمک دستیار خود ورود و خروج و موجودی هر جنس را از نظر تعداد با ذکر تاریخ ثبت می‌کند كارتهای بزرگ به منزله دفتر حساب جنسی كالا‌ها هستند. همین دلیل باید به دقت نگهداری شود و از نقل و انتقال بی مورد آنها جلوگیری شود کارت‌های بزرگ علاوه بر اینکه دارای مزایای کارت کوچک انبار هستند، اسم فروشنده و بهای جنس خریداری شده را نیز تعیین می‌کند و به ترتیب شماره کارت که بر اساس شماره‌بندی کالا از بایگانی می‌شوند
مراحل انبارداری
انبارداری کالا در سه مرحله انجام می‌شود که عبارتند از:
مرحله دریافت و تحویل گرفتن کالا
مرحله نگهداری و حفاظت از کالاها یا همان انبار کردن
مرحله صدور یا تحویل دادن کالا به خارج از انبار
وظایف انباردار
انباردار وظیفه نگهداری از موجودی اجناس و مسئولیت حفاظت آنها را بر عهده دارد ما باید تجربه و دانش کافی در ارتباط با روش‌های انبارداری داشته باشد و بتواند از عهده اداره انبار بر بیاید و امانتدار خوبی برای کالاها باشد.
