یکی از فعالیت‌های تجاری برای رفع نیاز مردم به کالاهایی که در داخل کشور محدود هستند، واردات کالا از کشورهای مختلف است. این فعالیت تجاری برای کشور اهمیت زیادی دارد و از گذشته برای تامین نیازهای جامعه در جوامع مختلف رواج داشته و منحصر به زمان حال نیست. برخی از کالاها به دلیل نبود امکانات کافی یا متنوع بودن موقعیت جغرافیایی کشورها به راحتی قابل تولید نیستند به همین دلیل برای تولید این کالاها نیاز است هزینه‌های بسیار بالایی پرداخت شود به همین دلیل دولت‌ها تلاش می‌کنند با فراهم کردن شرایط مناسب برای واردات این دسته از کالاها نیازهای جامعه را با هزینه کمتر تامین کنند.
واردات کالا در گام اول برای تامین نیازهای اساسی یک جامعه مهم و حیاتی است و در صورتی که به این فعالیت اقتصادی توجه نشود، دولت در آینده نزدیک با مشکلات جدی مواجه می‌شود به عنوان مثال اگر نیاز مردم یک کشور به مواد غذایی مانند برنج یا آرد در زمان مناسب تامین نشود و این کالاها در صورت عدم وجود در کشور وارد نشوند، مردم در تامین مایحتاج روزانه خود دچار مشکل می‌گردند. پس توجه به واردات در فعالیت‌های اقتصادی اهمیت بالایی دارد و برای پیشرفت و توسعه کشور امری حیاتی و مهم است.
نکته مهم دیگری که در امر واردات کالا مورد توجه است سودآور بودن این امر برای بازرگانان و تاجران است. واردات کالا سود بسیار بالایی به همراه دارد به همین دلیل اغلب تاجران نسبت به واردات کالا علاقه‌مند هستند، هر چند که در سال‌های اخیر تحریم‌ها و نوسانات نرخ ارز در بازار، تاجرین و نحوه واردات کالا به کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
درست است که واردات کالا یکی از نیازهای مهم کشور محسوب می‌شود اما نمی‌توان بدون قانون و قاعده برای واردات کالا اقدام کرد، دولتمردان در هر کشور وظیفه دارند تا برای وارد کردن کالاهای مناسب نیاز جامعه و جلوگیری از بروز فساد و رانت‌خواری، قوانین و شرایط مناسبی را برای انجام فرآیند واردات کالا برای تاجران و بازرگانان واقعی در نظر بگیرند تا روند واردات کالا سریعتر انجام شود. بازرگانان و تاجران نیز وظیفه دارند که با شناخت قوانین مربوط به تجارت کالا و مراحل انجام فرآیند واردات کالا، معاملات بین‌المللی خود را انجام دهند و در تامین نیازهای جامعه به دولت کمک کنند.
واردات کالا مربوط به یک کشور یا مجموعه‌ای از کشورهای خاص نیست در واقع واردات کالا یک تجارت بین‌المللی در جهان است که در هر کشوری به وسیله بازرگانان و تاجران داخلی انجام می‌شود. برای انجام فرآیند واردات کالا لازم است مراحل واردات کالا و قوانین مربوط به این حوزه را بشناسید تا در حین واردات کالا دچار مشکل نشوید.
قوانین واردات کالا در ایران
همانطور که در ابتدای مقاله بررسی کردیم واردات کالا یک نیاز اساسی در کشور است و محدود به مواد غذایی و یا مواد اولیه نیست. داروها و تجهیزات پزشکی نیز بخشی از واردات کشور ایران را به خود اختصاص می‌دهند، قوانین و مقررات مربوط به واردات کالا و مراحل واردات کالا در کشورهای مختلف متفاوت است. در ایران دولت سعی می‌کند با تدوین قوانین و مقررات خاص در حوزه واردات کالا شرایط مناسبی را برای انجام فرآیند واردات کالا برای بازرگانان و تجار داخلی فراهم کند تا تمامی مراحل واردات کالا بصورت کاملاً اصولی و بر اساس قوانین داخلی و بین‌المللی انجام شود.
در واقع هر واردکننده کالا وظیفه دارد در کنار شناخت چگونگی مراحل واردات کالا، قوانین و مقررات مختص این حوزه را بشناسد و اطلاعات خود را به روز نگه دارد. دانستن قوانین و مقررات در حوزه واردات کالا سبب می‌شود تا تاجران فعالیت‌های خود را در این زمینه بر اساس قوانین خارجی و داخلی انجام دهند و در نتیجه از هرگونه تخلف در حین انجام فرایند واردات کالا جلوگیری می‌شود.
برای آشنایی با مراحل واردات کالا و قوانین مربوط به واردات کالا در این مقاله چند مورد از قوانین اصلی و آیین نامه‌های اجرایی در این حوزه را بررسی خواهیم کرد. موارد بررسی شده، قوانین مهم و اصلی در حوزه صادرات و واردات کالا هستند که هر واردکننده وظیفه دارد اطلاعات خود را در ارتباط با این قوانین به روز نگه دارد.
مقررات صادرات و واردات
یکی از اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین قوانین در حوزه‌های مختلف تجارت قوانین مقررات صادرات و واردات است که در سال ۱۳۷۲ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است. این قانون شامل ۲۴ ماده مختلف است و کلیات و خط قرمزهای مربوط به حوزه‌های تجارت در این قانون بررسی شده‌اند.
آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات
در ادامه قانون مقررات صادرات و واردات آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات در سال ۱۳۷۳ توسط هیئت وزیران تصویب شد آیین‌نامه فوق در ۴۶ ماده تنظیم شده است و نکات اجرایی مختلفی در زمینه واردات کالا در آن بررسی شده است.
قانون و آیین‌نامه امور گمرکی
در سال ۱۳۹۰ قانون و آیین‌نامه امور گمرکی توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در برگیرنده نکاتی در ارتباط با ترخیص کالا و فرایندهای گمرکی مربوط به کالا می‌شود. بررسی این آیین‌نامه توسط بازرگانان و تجار سبب می‌شود تا با قوانین واردات کالا آشنایی بیشتری پیدا کنند.
کتاب مقررات صادرات و واردت
نکات بسیار زیادی در حوزه واردات کالاهای مختلف و تعرفه‌های مربوط به واردات در این کتاب بررسی شده‌اند این کتاب هر سال به روز می‌شود و توسط سازمان توسعه تجارت منتشر می‌شود.
بخشنامه‌های اجرایی
مهمترین قوانین واردات کالا دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های اجرایی در این حوزه هستند. مطالعه این نامه‌ها و دستورهای اجرایی به شما کمک می‌کند با جزئی‌ترین و به روزترین مقررات در حوزه واردات کالا آشنا شوید. برای اطلاع از بخشنامه‌های اجرایی باید به صورت روزانه اخبار و اطلاعات مربوط به واردات کالا در حوزه‌های مختلف را بررسی کنید.
مراحل واردات کالا
آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به واردات کالا
واردکننده باید با مراحل انجام واردات کالا و چگونگی اجرای این فرایند آشنا باشد. علاوه بر این موارد واردکننده باید تجربه کافی در امور مربوط به تجارت و بانکداری بین‌الملل، حمل و نقل بین‌الملل، ترخیص کالا و امور گمرکی، نحوه تخصیص ارز و سایر مسائل مربوط به کالا و واردات آن داشته باشد.
مرحله اول اخذ کارت بازرگانی
اولین مرحله برای انجام واردات کالا دریافت کارت بانکی است. برای دریافت کارت بانکی بازرگانی نیاز است که تجار و بازرگانان تازه‌کار به سازمان‌های مربوطه در این حوزه مراجعه کنند و نسبت به دریافت کارت بانکی بازرگانی خود اقدام کنند. این کارت به دو صورت حقوقی و حقیقی تقسیم‌بندی می‌شود و در کاربرد نیز انواع مختلفی دارد.
مرحله دوم انتخاب حوزه فعالیت
پس از اینکه کارت بانکی بازرگانی خود را دریافت کردید، نیاز است تا حوزه و زمینه فعالیت خود در واردات کالا را مشخص کنید. مشخص کردن زمینه فعالیت می‌تواند به چند شکل انجام شود به عنوان نمونه برخی افراد تمایل دارند تنها با یک کشور خاص معاملات تجاری خود را انجام دهند اما برخی دیگر با چند کشور مختلف ارتباط برقرار می‌کنند و کالاهای مختلفی را به کشور وارد می‌کنند. به همین دلیل نیاز است که از همان ابتدا حوزه فعالیتی خود را مشخص کنید و یک روش ثابت برای تجارت خود تعیین نمایید تا در زمان واردات کالا دچار مشکل نشوید.
آشنایی با قوانین و مقررات روز
همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم برخی از قوانین و مقررات مربوط به واردات کالا دائما در حال تغییر هستند و به صورت بخشنامه‌های مختلف اعلام می‌شوند، برای انجام تجارت و واردات نیاز است تا واردکنندگان به شکل روزانه اخبار و اطلاعات مرتبط به حوزه مرتبط با فعالیت خود را مطالعه و بررسی کنند تا اطلاعات کامل و به‌روزی داشته باشند.
انتخاب کشور و کالای وارداتی
در این مرحله شما به عنوان واردکننده باید کشورهای مختلف را بررسی کنید و با مشتریان خود در کشورهای متفاوت مذاکره کنید، در این مرحله باید با زبان کشور مورد نظر آشنایی داشته باشید و در مورد مقررات تجاری آن کشور نیز اطلاعاتی کسب کنید. پس از بررسی کشورهای مختلف می‌توانید به راحتی تصمیم بگیرد که واردات کالا از کدام کشور برای شما مناسب و سودآور است.
درخواست ارسال پیش‌فاکتور یا پرفرما
پرفرما یا پیش‌فاکتور یکی از مهمترین مراحل در فرایند واردات کالا است که در مراحل بعدی برای ثبت سفارش از آن استفاده می‌شود. در اصل پرفرما سندی است که توسط فروشنده برای خریدار ارسال می‌شود و در آن مشخصات کالاهای مد نظر کاملا توضیح داده شده‌اند.
ثبت سفارش
یکی از اصلی‌ترین و مهمترین مراحل واردات کالا مرحله ثبت سفارش است، در این مرحله واردکننده باید به سامانه ثبت سفارش وزارت صمت مراجعه کند و درخواست خود را برای واردات کالای مورد نظر ارائه دهد، دلیل این امر آن است که در برخی از برهه‌های زمانی برخی از کالاها دارای ممنوعیت ورود هستند، برخی از کالاها نیز به صورت کامل مشمول قانون منع واردات هستند، تاجران باید پیش از خرید نهایی کالا و واردات آن درخواست خود را ثبت کنند تا، درخواست آن‌ها توسط کارشناسان وزارت صمت بررسی شود.
اختصاص ارز و پرداخت بین‌المللی
در این مرحله واردکننده باید ارز مورد نیاز خود برای واردات کالا را تهیه کند. تهیه ارز به چند طریق مختلف در ایران انجام می‌شود. معمولا دولت برای برخی از کالاهای اساسی ارز دولتی یا ارز ترجیحی می‌دهد، دلیل این امر آسان‌تر کردن واردات کالاهای مورد نیاز و اساسی است.
حمل و نقل و بیمه کالا
حمل و نقل کالا و ترانزیت کالا به روش‌های متفاوتی انجام می‌شود، حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی از جمله روش‌های مختلف حمل کالا هستند. کالا توسط یکی از این روش‌ها بسته به مبدا کالا و توافق با فروشنده به مقصد ارسال می‌شود، خریدار و فروشنده باید روش حمل و نقل کالا را براساس قواعد بین المللی اینکوترمز انجام دهند، برای همین لازم است فرد واردکننده کالا با این قوانین آشنا باشد.
ترخیص کالا از گمرک
پس از انجام تمامی مراحل بالا، کالا وارد گمرک می‌شود، در این زمان لازم است که تاجر با آگاهی از قوانین ترخیص کالا از بنادر به گمرک مراجعه کند و با ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز کالای مد نظر را از گمرک ترخیص کند.
بهترین راه حل برای واردات کالا چیست؟
اگر می‌خواهید در زمان واردات کالا دچار مشکل نشوید باید با قوانین واردات کالا به خوبی آشنا باشید یا با فردی متخصص در این حوزه مشورت کنید، اگر این قوانین را بدانید، می‌توانید به راحتی و بدون مشکل برای واردات کالا اقدام کنید و تجارتتان را گسترش دهید.
نکته‌ی مهم این است که انجام این مراحل به زبان و روی کاغذ آسان است و در عمل دشواری و پیچیدگی‌های زیادی دارد. برای انجام راحت‌تر و بهتر فرایندهای مربوط به واردات و ترخیص کالا نیاز است تا از متخصصین این حوزه مشورت بگیرید، این افراد به دلیل دانش بالا، تجربه کافی و آشنایی که با قوانین بین الملل دارند می‌توانند به شما کمک کنند.
سوالات متداول
آیا واردات کالا بدون ارائه گواهی به گمرک و بانک امکان‌پذیر است؟
بله چرا که در حال حاضر واجب بودن ارائه گواهی مبدا حذف شده و شما می‌توانید به جای گواهی مبدا مراحل واردات را توضیح دهید.
برای ثبت سفارش واردات کالا چه بانکی مناسب است؟
قوانین واردات کالا در تمام بانک‌های کشور یکسان هستند و تفاوتی باهم ندارند به همین دلیل فرقی نمی‌کند شما چه بانکی را برای دریافت ارز و سفارش واردات کالا معرفی کنید.
آیا می‌توان یک ثبت سفارش کلی برای چند سند وارداتی انجام داد؟
اگر می‌خواهید ثبت سفارش به صورت تک مرحله انجام شود اما واردات در چند مرحله انجام گیرد، می‌توانید این کار را انجام دهید. شما باید در سامانه‌ی جامع تیک حمل به دفعات مختلف را فعال کنید.
