اظهارنامه گمرکی سندی است که فهرست‌ها و شرح دقیق کالاهایی را که برای واردات یا صادرات وارد می‌شود نشان می‌دهد. اظهارنامه گمرکی بیشتر توسط مسافران هنگام ورود یا خروج، در مرز هر کشور ارائه می‌شود. از طریق اظهارنامه گمرکی، مقامات گمرکی کنترل می‌کنند که چه نوع کالا یا اقلامی وارد یا صادر می‌شود. در اصل، در هنگام صادرات یا واردات برای تعیین حقوق ورودی یا رعایت مقررات صادرات استفاده می‌شود.
اظهارنامه گمرکی فرمی است که جزئیات کالاهایی را که در هنگام ورود یک شهروند یا بازدیدکننده به یک قلمرو گمرکی (مرزهای کشور) وارد یا صادر می‌شوند، فهرست می‌کند. بسیاری از کشورها از مسافران می‌خواهند هنگام آوردن کالاهای اعلام شده (نوشیدنی‌های الکلی، محصولات تنباکو، حیوانات، مواد غذایی تازه، مواد گیاهی، دانه‌ها، خاک، گوشت و محصولات حیوانی) از مرزهای بین‌المللی، فرم اظهارنامه گمرکی را تکمیل کنند. ارسال اقلام از طریق پست بین المللی نیز نیازمند تکمیل فرم اظهارنامه گمرکی از طرف فرستنده است.
فرم اظهارنامه به گمرک کمک می‌کند تا کالاهای ورودی به کشور را کنترل کند که می‌تواند بر اقتصاد، امنیت یا محیط زیست کشور تأثیر بگذارد. مالیات مالیات ممکن است اعمال شود. مسافران باید هر آنچه را که در خارج از کشور آورده‌اند اظهار کنند و مالیات گمرکی کالا را پرداخت کنند. برخی از کشورها برای محصولات خاصی که ممکن است نیازی به اعلام صریح نداشته باشند، معافیت از عوارض گمرکی ارائه می‌کنند.
در تمامی کشورها، کالاها برای ورود یا خروج از کشور ابتدا وارد گمرک می‌شوند و پس از انجام مراحل ترخیص کالا از گمرک خارج‌ی شوند. در زمان ورود کالا به گمرک، مأموران گمرک هیچ اطلاعی از کالا ندارند و صاحب کالا وظیفه دارد کالای خود را به گمرک معرفی کنند.
معرفی کالا به گمرک از طریق سندی به نام اظهارنامه گمرک انجام می‌شود. در اصل اظهارنامه گمرک سندی است که از طریق آن صاحب کالا، تمامی اطلاعات و مشخصات مربوط به کالا را به گمرک ارائه می‌دهد. علاوه بر این، اظهارنامه از مهم‌ترین مدارک ترخیص کالا از گمرک است و انجام عملیات گمرکی جز در موارد کم که در آیین‌نامه گمرک نوشته شده است، بدون ارائه این سند امکان‌پذیر نیست.
از طرف دیگر، بر اساس ماده ۵۹ قانون گمرکی کشور پذیرش کالا در گمرک تنها با ارائه اظهارنامه امکان‌پذیر است. علاوه بر این، برای تخلیه کالا از گمرک و شروع مراحل ترخیص کالا از گمرک ارائه این سند الزامی است. ترخیص کالا بدون اظهارنامه از تخلفات گمرکی است. به همین دلیل، فرقی نمی‌کند که قصد ترخیص کالا از گمرک فرودگاه امام خمینی را داشته باشید در هر صورت باید در اولین گام فرم اظهارنامه مربوط به کالاهای خود را دریافت کنید.
اظهارنامه گمرکی توسط چه کسی تکمیل می‌شود؟
صاحب کالا مسئولیت ثبت و تکمیل اظهارنامه گمرک را بر عهده دارد. اگر صاحب کالا یا نماینده او بخواهد این سند را به گمرک ارائه دهد، باید برگه وکالت یا نمایندگی خود را ضمیمه دیگر مدارک کند. علاوه بر این، کارمند گمرک هم می‌تواند مراحل ترخیص را انجام دهد، در این صورت بایستی در کنار سایر مدارک اظهارنامه به گمرک تحویل دهید.
چگونگی تنظیم اظهارنامه گمرکی
تنظیم اظهارنامه گمرکی مراحلی دارد که در این قسمت مرحله‌به‌مرحله این مراحل را بررسی خواهیم کرد.
مرحله اول: ورود اطلاعات مربوط به صاحب کالا، شرکت واردکننده کالا و اطلاعات مربوط به کالا
مرحله دوم: پذیرش اظهارنامه
مرحله سوم: ارزیابی کالا به‌صورت فیزیکی که توسط کارشناس مربوطه انجام می‌شود.
مرحله چهارم: امضای متن اظهارنامه توسط کارشناس ارزیابی
مرحله پنجم: تحویل اظهارنامه به کارشناس سرویس ارزیابی
مرحله ششم: امضای اظهارنامه توسط کارشناس سرویس ارزیابی در صورت صحت اظهار و تحویل به رئیس سرویس ارزیابی
مرحله هفتم: ارزیابی سیستمی و امضا اظهارنامه و ارسال به واحد صندوق و صدور پروانه توسط رئیس سرویس ارزیابی
مرحله هشتم: فراخوانی اظهارنامه از سیستم و تطبیق مبلغ فیش ارائه شده با مبلغ محاسبه شده توسط سیستم در خانه ۴۷ اظهارنامه توسط صندوقدار
مرحله نهم: تکمیل رسید صندوق بر اساس اطلاعات مندرج در خانه‌های اظهارنامه در رایانه و کنترل و تأیید آن توسط صندوقدار
مرحله دهم: جداسازی فیش بانکی از اسناد مربوطه
مرحله یازدهم: چاپ پروانه گمرکی و مهر و امضاء آن توسط مسئول صندوق
مرحله دوازدهم: ورود شماره پروانه چاپ شده در دفتر مربوطه و تحویل اظهارنامه به صاحب کالا
مراحل انجام اظهارنامه گمرکی
یکی از سؤالات مهم که افراد دررابطه‌با اظهارنامه می‌پرسند این است که چگونه اظهارنامه گمرکی را ثبت کنند؟
برای تهیه اظهارنامه گمرک نیازی به مراجعه حضوری به گمرک نیست و تنها کافی است وارد سامانه EPL شوید و اظهارنامه را از طریق این سایت تحویل گمرک بدهید. سپس شرکتی که کالا را وارد کشور کرده است، باید تمام اطلاعات مربوط به کالا و بهای آن را محاسبه کند و در اظهارنامه وارد کند. پس از آن که اظهارنامه توسط گمرک پذیرفته شد، مرحله کنترل آغاز می‌شود.
علاوه بر این ارزیاب گمرک وظیفه کنترل را بر عهده دارد برای کنترل، کالا وارد یکی از مسیرهای گمرکی سبز، زرد و قرمز می‌شوند. پس از پایان ارزیابی، ارزیاب اظهارنامه را امضا می‌کند. پس از تمام شدن مراحل ارزیابی گمرکی و امضا اظهارنامه توسط رئیس سیستم ارزیابی، اظهارنامه به همراه فیش بانک تحویل صندوق دار داده می‌شود. صندوقدار مبلغ فیش را با مبلغ محاسبه می‌کند که در اظهارنامه مطابقت داده شود و در صورت تایید، اطلاعات مندرج در اظهارنامه تکمیل می‌شود. فیش بانکی از اسناد جدا شده و اقدامات لازم جهت چاپ پروانه گمرکی انجام می‌شود.
در نهایت پس از چاپ پروانه مسئول صندوق آن را مهر و امضا می‌کنند و شماره آن را در دفتر مربوط ثبت می‌کند. سپس پروانه به صاحب کالا ارائه می‌شود و از او رسیدی دریافت می‌شد و سایر مراحل ترخیص کالا از گمرک انجام می‌شود.
۷ نکته مهم در رابطه با تنظیم اظهارنامه گمرکی
قسمت مهمی از تعرفه‌ها و عوارض گمرکی بر اساس اظهارنامه تعیین می‌شوند. شما در ابتدا باید مشخص کنید که اظهارنامه به‌منظور صادرات تنظیم شده است یا واردات کالا. حداکثر تعداد برگه‌های یک اظهارنامه باید ۴ برگه باشد. در درج کدهای مرتبط دقت کنید.
شرایط تحویل بار را باید در متن اظهارنامه عنوان کنید. این شرایط بر اساس مقررات اینک و ترمز مشخص می‌شود. نوع و نحوهٔ حمل کالا بایستی مشخص شود. وزن، تعداد و ارزش کالا را به‌صورت دقیق وارد کنید.
چه مواردی باعث جریمه کالا می‌شود؟
در شرایطی که که قسمتی از اظهارنامه گمرکی با محموله یا کالای وارداتی تفاوت داشته باشد، صاحب کالا جریمه می‌شود. از موارد دیگری که منجر به جریمه می‌شود این است صاحب کالا در زمان تنظیم اظهارنامه از تعرفه کالای دیگری استفاده کند تا عوارض گمرکی کمتری را پرداخت کند؛ این مورد جریمه سنگینی برای صاحب کالا دارد.
مدارک لازم برای ثبت اظهارنامه گمرکی
در زمان ثبت اظهارنامه گمرک لازم است مدارکی برای اظهار کالا ارائه گردد، برخی از این مدارک عبارت‌اند از:
بارنامه، ترخیصیه، پکینگ لیست پروفرما، گواهی مبدأ، مجوزهای قانونی، بیمه‌نامه، فاکتور، کپی کارت بازرگانی، مجوز ثبت سفارش، کاتالوگ و بروشور، وکالت‌نامه رسمی و پروانه صادراتی مربوط به کالاهای وارداتی.
چه مواردی در اظهار نامه گمرکی باید نوشته شوند؟
در اظهارنامه گمرکی باید مواردی نوشته شود که برای استعلام کالا مورد نیاز هستند تمامی این موارد باید دقیق و بدون خطا نوشته و ارسال شوند. این موارد عبارتند از:
مشخصات گمرک و زمان ثبت کالا؛ شرکتی که کالا را وارد می‌کند؛ کشور مبدأ و مقصد؛ نحوه حمل کالا؛ تعداد کالا؛ وزن کالا؛ ارزش کالا.
با توجه به اینکه ارائه اظهارنامه به گمرک باهدف اطلاع‌رسانی دررابطه‌با کالا وارد شده است؛ بنابراین در آن اطلاعات بسیاری درج می‌شود. برخی از این اطلاعات عبارت‌اند از: اطلاعات صادرکننده و گیرنده، گمرک مقصد، شماره کوتاژ، مسئول تسویه مالی، ارزش، کشور مبدا و مقصد، شرایط تحویل، محل تخلیه، اطلاعات مالی و بانکی، اقلام، آخرین کشورر مبدأء حمل، اظهارکننده/نماینده، هویت و ملیت وسیله حمل در ورود، کد ملیت وسیله حمل در ورود، شرایط تحویل، بسته‌ها و شرح کالا، شماره قلم کالا، تعرفه کالا، کد کشور سازنده، وزن ناخالص، وزن خالص، واحد کالا، ارزش کالا.
اظهارنامه گمرکی برای انواع کالاهای وارداتی و صادراتی از گمرک چگونه است؟
کالاهای وارداتی یا صادراتی سه دسته‌بندی کلی در ایران دارند. در این قسمت این کالاها به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم:
کالاهای مجاز: کالاها و محموله‌هایی هستند که اگر قوانین و مقررات گمرک را رعایت کنند نیازی به گرفتن مجوز ندارد. اما وجود اظهارنامه برای این دسته از کالاها ضروری است.
کالاهای ممنوعه: این دسته از کالاها برای واردات و صادرات ممنوع هستند و ورود آن‌ها به کشور غیرقانونی است. علاوه بر این، اگر کسی این کالاها را وارد کشور کند مجرم شناخته می‌شود و مورد مجازات قرار می‌گیرد.
محموله‌های حاوی کالاهای مشروط: تاجران برای واردات یا واردات این کالاها باید مجوزهای قانونی از ارگان‌های مربوط دریافت کنند. باید دقت کنید که این کالاها باید به میزان مشخص وارد کشور شوند. معمولاً این کالاها فقط به‌منظور پاسخ نیاز مصرف کننده وارد می‌شوند و قیمت آن‌ها نیز مطابق با بازار تنظیم شود. داشتن گواهی استاندارد و اظهارنامه برای این کالاها الزامی است.
سخن پایانی
در این مقاله یکی از دیگر اسناد مهم در ترخیص کالا از گمرک یعنی اظهارنامه گمرکی را بررسی کردیم. همان‌طور که اشاره کردیم این سند اهمیت بالایی دارد و بدون آن انجام بسیاری از امور گمرکی امکان‌پذیر نیست. ثبت صحیح اظهارنامه نیز اهمیت بالایی دارد و در صورت مغایرت میان اطلاعات اظهارنامه و کالا گمرک باتوجه‌به میزان مغایرت صاحب کالا را جریمه می‌کند و مراحل ترخیص کالا با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود.
درصورتی‌که با این سند و نحوه ثبت آن همچنین مراحل ترخیص از گمرک آشنا نیستید توصیه می‌کنیم برای ترخیص کالا از گمرک از یک شرکت مطمئن کمک بخواهید. این شرکت‌ها به دلیل داشتن ترخیص‌کاران حرفه‌ای و سابقه بالا در این امر، با تمامی قوانین و مقررات گمرکی آشنا هستند و می‌توانند به‌سرعت کالای شما را از گمرک ترخیص کنند.
تنظیم اظهارنامه‌ی گمرکی توسط چه اشخاصی انجام می‌شود؟
تنظیم اظهارنامه کالا توسط صاحب کالا، نماینده قانونی صاحب کالا و یا کارمند گمرک انجام می‌شود.
اظهارنامه گمرکی چیست؟
اظهار نامه گمرکی برای ترخیص کالا یک تعهد حقوقی است و مسئولیت اظهارنامه گمرکی با صاحب کالا است. هر کالایی که به صورت واردات وارد کشور شود و یا از طریق صادرات کالا از کشور خارج می‌شود باید دارای اظهارنامه برای کالا باشد.
