در سال‌های اخیر روابط تجاری بین ایران و آمریکا نسبت به گذشته بسیار کم شده‌اند و در حال حاضر هیچ تجارت مستقیمی بین دو کشور وجود ندارد. تنش‌های سیاسی و مشکلات ایجاد شده بین ایران و آمریکا سبب شده تا حتی خرید و واردات داروهای مختلف به ایران نیز سخت و دشوار و تقریبا دور از دسترس در برخی از موارد باشد. در مقابل تحریم‌هایی که آمریکا علیه دولت و مردم ایران در نظر رگفته است، دولت ایران نیز واردات برخی از کالاهای آمریکایی به ایران را ممنوع کرده است. بدین صورت که اگر شما این کالاها را خریداری کنید نمی‌توانید براساس قانون ایران آن‌ها را به خاک ایران وارد کرده و از گمرک ایران ترخیص کنید.
در ادامه این مقاله کالاهای آمریکایی که واردات آن‌ها به ایران ممنوع است را بررسی خواهیم کرد اگر شما هم می‌خواهید تجارت خود را گسترش دهید و قصد دارید تا کالاهایی را از آمریکا به ایران منتقل کنید پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
در سال‌های اخیر اقدامات متعددی برای حمایت از تولید داخلی انجام شده است و برخی از اقدامات نیز در دست اجرا است. ممنوعیت واردات کالاهای غیر ضرور و لوکس یکی از این اقدامات است. در این راستا و با توجه به شرایط کشور، از سال 1397 براساس تصمیمات گرفته شده در شورای عالی هماهنگی اقتصادی کشور ورود اقلام غیرضروری و لوکس شامل 1339 قلم کد تعرفه به ایران از آمریکا ممنوع شده است که پس از بررسی‌های انجام شده و بروزرسانی فهرست اولیه و افزودن کالاهایی که در داخل ایران دارای مشابه داخلی هستند؛ تعداد کالاهای مشمول ممنوعیت واردات در سال 1397 به 1392 ردیف تعرفه رسیده است. در حال حاضر نیز براساس شرایط داخلی کشور و نیاز مردم و نیز تولیدات داخلی برخی از کالاها به این لیست اضافه و برخی دیگر نیز از آن حذف شده‌اند. اگر قصد تجارت دارید باید لیست به روز شده را در وزارت صمت دریافت و بررسی کنید که آیا کالای شما اجازه واردات از آمریکا به ایران را دارد یا خیر. مهم قوانین حال حاضر وضع شده هستند نه حتی قوانین یک ماه پیش این قوانین براساس نیاز مردم و جامعه دائما در حال تغییر هستند و این وظیفه شما به عنوان یک تاجر است که اطلاعات خود را به روز نگه دارید.
وزارت صمت اعلام کرده است که فهرست کالاهای مشمول با توجه به داخلی‌سازی محصول و سایر متغیرها و همچنین شکسته شدن سرفصل‌ها به کد تعرفه‌های دقیق‌تر، هر سال بازنگری می‌شوند برای نمونه در پایان سال 1398 تعداد کالاهای مشمول منع وارادت به 1519 ردیف تعرفه و در سال 1399 به 1539 ردیف، در سال 1400 به 1537 ردیف و در سال جاری نیز به 1552 ردیف تعرفه رسیده‌اند. از بین کالاهای ممنوعه گروه چهارم کالایی می‌توان به پوشاک، لوازم خانگی، محصولات کشاورزی دارای تولید داخل و لوکس و کالاهای مصرفی غیرضرور مانند آلات موسیقی اشاره کرد.
در کنار این موارد برخی از کالاها از آمریکا به ایران، دارای ممنوعیت دائمی هستند یعنی شما در هیچ بازده زمانی و شرایطی نمی‌توانید این کالاها را از آمریکا یا حتی کشورهای واسطه به ایران وارد کنید، تعداد 766 ردیف تعرفه نیز در حال حاضر مشمول ممنوعیت موقت قرار دارند که فهرست این اقلام با توجه به درخواست بازرگانان، نیاز کشور و نظر تخصصی نهادهای مسئول قابل تغییر است. از سال ۱۳۹۷ ممنوعیت واردات این تعرفه‌ها، براساس ضوابط در فرآیندها و سامانه‌های تجارت خارجی شامل سامانه جامع تجارت، سامانه‌های بانک مرکزی و سامانه‌های گمرکی اعمال شده‌اند، لیست تعرفه‌های ممنوعه برای تاجران و بازرگانان تجاری کاملا شفاف و مشخص است اما برای اطلاع عموم مردم این لیست به صورت عمومی نیز منتشر شده است. در کنار این ممنوعیت‌ها و برای اطمینان از استفاده حداکثری ظرفیت‌های تولید داخلی، برخی کد تعرفه‌های دارای کالاهای مشترک با کالاهای دارای مشابه تولید داخل نیز مشمول بررسی ثانویه و سختگیرانه در زمان ثبت سفارش هستند و برای ثبت سفارش این دسته از کالاها زمان بیشتری نیاز است و حتی ممکن است کالای شما در نهایت نیز ثبت نشود.
در گروه کالایی 4 در مجموع فهرست 1550 قلم کالا که واردات آن‌ها از آمریکا به ایران ممنوع است اعلام شده‌اند که از جمله این کالاها می‌توان به خیار و خیار ترشی (خیار ریز)، انجیر خشک، گلابی‌ها، زردآلو، کنسانتره اهن، صابون حمام و دستشویی، اسب برای مسابقه، الاغ، سفره ماهی، ماهی نیش دندان اشاره کرد. گروه کالایی چهار شامل کالاهای لوکس یا دارای تولید مشابه داخل هستند که براساس مصوبه سران قوا در سال 1397 و براساس اختیاری که به وزیر صمت داده شده ورود آن‌ها به کشور ممنوع شده است. گروه 27 کالایی هم شامل 600 کالا هستند که با تشخیص وزارت صمت در لیست کالاهای ممنوع واردات قرار گرفته‌اند. پرندگان زینتی مانندقناری، مرغ عشق و فنچ، سگ و گربه معمولی، چغندر قند، تابلوهای نقاشی، نقاشی‌های سیاه قلم نقاشی بامداد رنگی، کیسه خواب، کفش‌های اسکی از جمله کالاهای گروه 27 کالایی است که واردات آن‌ها از آمریکا به ایران ممنوع است.
برخی از کالاها نیز براساس سیاست‌های دولت آمریکا امکان ورود به خاک ایران را ندارند برای مثال براساس سیاست‌های دولت آمریکا تمامی کالاهای تولید آمریکا و برند‌های آمریکایی و یا برند‌هایی که سهامداران آن‌ها آمریکایی هستند یا با شرکت‌های آمریکایی ارتباط مستقیمی دارند نباید با هیچکدام از افراد و شرکت‌های ایرانی کار کنند چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم. برای نمونه می‌توانیم به شرکت هواوی اشاره کنیم که به دلیل فروش گوشی به ایران از طرف آمریکا در لیست تحریمی قرار گرفته است و دیگر گوشی‌های هواوی اجازه ورود به خاک آمریکا را ندارند. در حال حاضر نیز گوشی‌های آیفون که با واسطه و از کشورهای عربی و ترکیه به ایران وارد می‌شوند به دلیل مشکلات تحریمی در ایران امکان ارائه سرویس آنتن دهی را ندارند و عملا به یک دوربین تبدیل شده‌اند. مشخص نیست که این شرایط تا چه زمانی ادامه دارد اما پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد واردات گوشی یا هر کالای دیگری از آمریکا یا برند‌های آمریکایی را به ایران دارید حتما در بازار نیاز سنجی کاملی را انجام دهید و بررسی کنید که آیا کالای شما در بازار ایران نیز کارایی نهایی خود را دارد یا خیر.
چند سالی است که بحث واردات کالا به ایران از آمریکا مورد بحث قرار گرفته است اما در هر برهه سخنگوی دولت اعلام کرده است که در پی تذکر رهبری تاکید دولت بر این است که کالاهای مصرفی از آمریکا را به ایران وارد نکند و اگر تکنولوژی مدنظر باشد هم در چارچوب قانون اقدامات مورد نیاز انجام می‌شود. آمارها نشان می‌دهند طی سه سال و نیم گذشته تغییر چندانی در روند واردات از آمریکا به ایران ایجاد نشده است.
روابط تجاری با آمریکا تا قبل از سال 1398 براساس قانون ممنوع نبوده است اما به گفته سخنگوی دولت، تلاش می‌شده تا از این کشور کالاهای مصرفی به ایران وارد نشود و فهرست کالاهای وارداتی از آمریکا نیز نشان می‌دادند اگرچه تعداد زیادی کالای مصرفی در سال‌های گذشته از این کشور خریداری شده اما نسبت آن در نهایت به کل واردات از این کشور زیاد نبوده است. در کنار این، آمریکا نیز واردات محدودی از ایران داشته است.
هر چند که نسبت واردات از آمریکا به صادرات به این کشور بسیار بالا بوده است و در واقع میزان واردات از این کشور در سال‌های اخیر ۳۰۰ برابر صادرات به آمریکا بوده ایت، اما آمریکا مشتری دایمی برخی کالاهای ایرانی در گذشته بوده است مانند فرض و زعفران.
برخی از کارشناسان در ارتباط با تجارت ایران و آمریکا در سال‌های اخیر اظهاراتی را مطرح کرده‌اند که در ادامه برخی از این موارد را بررسی خواهیم کرد. واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای منعی ندارد، ایرج ندیمی، به عنوان یک فعال اقتصادی اعتقاد دارد که هر نوع کالایی که یک‌بار مصرف نباشد و برای حفظ و افزایش فعالیت‌های تولیدی می‌شود، منعی برای واردات ندارد حتی اگر از آمریکا وارد شود. ترکیب واردات به سه گروه کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مصرفی تقسیم می‌شوند. با کاهش درآمدهای نفتی قطعا باید واردات کالاهای مصرفی را کاهش داد اما واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای از هر کشوری که باشد توجیه دارد. ارتباط با کالاهای مصرفی نیر، طبیعی است که این دسته کالاها را باید از کشورهایی وارد کرد که سبب افزایش ضریب امنیت کشور شوند. برای واردات کالاهای مصرفی مسلما اروپا نسبت از آمریکا مناسب تر است. سمت و سوی سیاست‌گذاری‌های کشور باید تولید، اشتغال و صادرات کالا از ایران به سایر کشورها باشد. واردات هر کالایی که منجر به رشد تولید، رشد اشتغال و رشد صادرات شود مفید است و در این بین فرقی بین آمریکا و با سایر کشورها وجود ندارد.
جلوگیری از واردات بی‌رویه
کالاهایی مانند ماشین‌آلات، مکمل‌های دارویی و انواع ویتامین‌ها، لوازم بازی برای کودکان، سنگ گچ، مکمل‌های غذایی، جت اسکی، قایق تفریحی از جمله کالاهای وارداتی از آمریکا به ایران در گذشته بوده‌اند که تعدادی از آن‌ها دارای مشابه داخلی هستند و اماکن واردات برخی دیگر از کشورهای دیگر به ایران وجود ندارد و نیازی به واردات کالا از آمریکا نیست. وقتی به آمار کالاهای وارداتی نگاهی می‌کنیم متوجه می‌شویم که بیشتر کالاهای وارداتی در داخل کشور تولید می‌شوند، به این ترتیب می‌توان از واردات بی‌رویه و خروج ارز از کشور جلوگیری کرد و سرمایه را در داخل کشور به کار گرفت در این شرایط به اشتغال زایی برای جوانان و خودکفایی کشور نیز کمک می‌شود.
زعفران از جمله کالاهای صادراتی مهم ایران است اما آمریکا خرید زیادی از ایران نداشته است و مجموعا تنها هفت کیلوگرم زعفران را در بسته‌بندی‌های بیش از ۱۰ گرمی و ۳۰ گرمی از ایران خریده است که این خرید مجموعا برای کشور هفت هزار دلار ارزآوری داشته است. گل و غنچه گل برای مصارف زینتی نیز از دیگر کالاهایی است که معمولا از ایران به آمریکا صادر می‌شدند. براساس آمار و ارقام گمرکی مجموع آن به حدود یک تن و به ارزش ۲۰ هزار دلار بوده است. ایران به ترتیب در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳، یک میلیون دلار، یک میلیون و ۴۰۰ هزار دلار، ۶۵۸ هزار دلار و ۴۸۰ هزار دلار صادرات به ایالات متحده آمریکا داشته است.
اما واردات از آمریکا روند دیگری دارد به این ترتیب که از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ ایران از ایالات متحده حدود یکصد میلیون دلار، ۱۳۲ میلیون دلار، ۱۳۲ میلیون دلار و ۱۵۴ میلیون دلار کالا خریداری کرده است. لیست کالاهایی که از آمریکا به ایران صادر شده در سال‌های مختلف کمی متفاوت است هر چند که بخش عمده‌ای از واردات ایران از این کشورها مربوط به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز برای بخش‌های مختلف صنعت، پزشکی، کشاورزی، دامپروری و معدن می‌شود.
در سال ۱۳۹۳ ایران از آمریکا کالاهایی مانند گاو شیری، کره، برنج، روغن‌های خوراکی مختلف، مکمل‌های غذایی و دارویی، عطر، لوازم آرایش و پودرهای آرایشی و فرآورده‌های زیبایی، شامپو، نخ دندان، میخ، ابزار مانیکور و پدیکور، یخچال، فریزر، کامپیوتر، تبلت، صفحه کلید، لامپ و مسواک خریداری کرده است.
