مهمترین اصطلاحات گمرکی به همراه معنی

اگر می‌خواهید به عنوان ترخیص کار گمرک فعالیت خود را آغاز کنید و یا می‌خواهید تجار خود را شروع کنید باید در ابتدا با اصطلاحات گمرکی مربوط به کالا‌ها آشنا باشید. اصطلاحات گمرکی متفاوت هستند اما در ادامه مقاله 26 مورد از مهم ترین اصطلاحات گمرکی مربوط به ترخیص کالا را بررسی خواهیم کرد.

اصطلاحات گمرکی مربوط به ترخیص کالا

اصطلاحات گمرکی  مهم برای ترخیص کالا عبارتند از:

حقوق گمرکی

در طی فرایند واردات کالا به داخل کشور بازرگانان و تاجران باید هزینه‌های گوناگونی را به گمرک و ارگان‌های دیگر که در حوزه واردات کالا فعال هستند، پرداخت کنند یکی از این هزینه‌ها حقوق گمرکی است. این هزینه‌ها بر اساس فرمولی خاص محاسبه می‌شوند. در اصل همه کالاها زمانی که وارد کشور می‌شوند تاجران درصدی از ارزش کل کالا را به عنوان حقوق گمرکی به گمرک می‌پردازند این عدد در کل جهان 4% است.

ارزش گمرکی

ارزش کالاهایی که وارد کشور می‌شوند را ارزش گمرکی می‌گویند و برای محاسبه‌ی هزینه‌هایی گمرکی مانند ارزش سیف اهمیت زیادی دارد. ارزش گمرکی عبارت است از مجموع ارزش سیف کالا، هزینه‌های افتتاح حساب، حق استفاده از علامت بازرگانی، نقشه و تمام هزینه‌هایی که در زمان ورود کالا به کشور پرداخت می‌شوند.

هزینه‌های گمرکی

برای ترخیص کالا از گمرک و انجام مواردی مانند تخلیه، انبارداری، بدرقه کالا و تمام خدماتی که گمرک ارائه می‌دهد، به مبلغی که هیئت وزرا دریافت می‌کنند را هزینه ترخیص کالا گمرکی می‌گویند.

پروانه صادراتی

یکی دیگر از اصطلاحات گمرکی پروانه صادراتی است این سند توسط گمرک برای اعلام تمام شدن عملیات ارزیابی و تسویه هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک است. با صادر شدن این پروانه صاحب کالا مجوز این را دارد که محموله خود را ترخیص کند و اقدامات لازم مربوط به این فرایند را انجام دهد.

سود بازرگانی

برای حمایت از تولیدات داخلی جدا از سایر هزینه‌ها مبلغی به عنوان سود بازرگانی هنگام واردات کالا دریافت می‌شود. سود بازرگانی به همه‌ی انواع کالا‌ها تعلق نمی‌گیرد و هر سال بر اساس مصوبه‌های جدید ممکن است تغییر کند.

قانون امور گمرکی

در گمرک ایران برای مراحل و تشریفات ترخیص کالا و واردات و صادرات محموله‌های تجاری قوانین خاصی به‌وجود آمده است، همه افرادی که قصد تجارت دارند باید با این موارد  آشنا باشند و برای واردات کالاهای خود تمامی این موارد را رعایت کنند. در کتاب قوانین و مقررات واردات و صادرات تمام این قوانین آمده است و تاجران باید برای آگاهی از این قوانین می‌توانند به آن مراجعه کنند.

پیش فاکتور یا پروفرما

یکی از مهمترین اصطلاحات بازرگانی درگمرکی که باید بدانید پروفرما اینویس است. پیش فاکتور و یا پروفرما اطلاعات دقیقی در ارتباط با کالا  مانند شماره قرارداد، خصوصیات کالا، شماره سفارش خریدار، مشخصات بانک خریدار و فروشنده، مدت اعتبار و توضیحات مربوط به تعرفه شرایط آن به ما می‌دهد. شما با پیش فاکتور می‌توانید از وزارت صمت مجوز بگیرید.

تشریفات گمرکی

تشریفات گمرکی یکی از مهمترین اصطلاحات گمرکی هستند. تشریفات گمرکی به اقداماتی که تاجران برای ترخیص کالا از گمرک انجام می‌دهند گفته می‌شود. تشریفات گمرکی با رعایت قوانین انجام می‌گیرد. تنظیم اظهارنامه گمرکی، تعهدات اسنادی، تعهدات امنیتی، اطلاع رسانی مجوزهای قانونی و بازرسی فیزیکی ازجمله تشریفاتی است که برای ترخیص کالا انجام می‌شود.

اظهار نامه گمرکی

اظهار نامه در هنگام ترخیص کالا از گمرک کاربرد دارد، اظهارنامه گمرکی نوعی معرفی نامه کالا است که وارد کننده و یا صادر کننده ویژگی‌های کالا را در سامانه گمرک ثبت می‌کنند تا گمرک اطلاعات را بررسی کند و پس از تأیید آن‌ها مجوز ترخیص بار از گمرک را صادر می‌کند. تمام کالاهای وارداتی و صادراتی باید اظهارنامه گمرکی را ثبت کنند.

اظهارنامه مبدأ

در این اظهار نامه اطلاعاتی درباره‌ی مبدأ کالا ثبت شده است. این اطلاعات می‌تواند در فاکتور خرید یا هر برگه‌ی دیگری ثبت شود و صادر کننده و یا وارد کننده باید این معرفی نامه را برای گمرک صادر کند.

ترانشیپ

ترانشیپ یکی از اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است زمانی که مسیر مستقیمی برای حمل به مقصد اصلی وجود نداشته باشد و محموله ابتدا به مقصد میانی و سپس به مقصد اصلی حمل می‌شود، از اصطلاح ترانشیپ استفاده می‌شود.

بیمه نامه

یکی از اقدامات مهم در ارتباط با واردات و صادرات کالا، بیمه کردن کالا است. گواهی بیمه برای محافظت کالا از خطرات فیزیکی صورت می‌گیرد. شرکت‌های بیمه داخلی و خارجی این کار را انجام می‌دهند.

پروانه تردد

پروانه تردد، از اصطلاحات مهم ترخیص کالا است. در پروانه تردد شیوه حمل و نقل، نام مرزهای ورودی و خروجی، زمان سفر، مدت زمان مجاز رانندگی بیان شده است. این برگه توسط سازمان راهداری حمل و نقل جاده‌ای برای تعیین قانون تردد وسایل نقلیه خارجی صادر می‌شود.

پته

پته یکی از مهمترین اسناد بازرگانی برای ترخیص کالا بدون ثبت سفارش و در سریعترین زمان ممکن است، اگر  کالا ارزش تجاری نداشته باشد و تعداد آن هم کم باشد و یا برای کارخانه‌های تویدی و مؤسسات دانش بنیان و پژوهشی وارد کشور شود می‌توان از طریق پته کالا را ترخیص کرد.

مانیفست

مانیفیست یکی از اصطلاحات پرکاربرد گمرکی و بازرگانی است. مجموعه محموله‌های مختلفی که توسط یک وسیله نقلیه کشتی یا کامیون حمل می‌شود را مانیفست می‌گویند. مانیفست به اینکه بارها به کی متعلق است ارتباطی ندارد. اطلاعاتی که در مانیفست ثبت می‌شود عبارت است از فرستنده، گیرنده، جرئیات کالا، سند حمل.

قبض انبار

یکی دیگر از مهمترین اسناد و مدارکی که برای ترخیص کالا از گمرک باید ارائه شود، قبض انبار است. این قبض به نوعی رسید کالا است و نشان دهنده‌ی مقدار و وزن کالا و نام انباری است که محموله در آن نگهداری می‌شود. صاحب کالا یا نماینده قانونی او زمانی که کالا را از انبار دریافت کرد، قبض انبار را از مسئول مربوطه دریافت می‌کند.

کابوتاژ

کابوتاژ به جابه جایی محموله وارداتی از یک گمرک در کشور به یکی دیگر از گمرک‌های داخلی گفته می‌شود. کابوتاژ با نام‌های دیگری چون کران بری و مسامحه شناخته می‌شود. معمولا این جابه جایی از طریق رودخانه‌های مرزی و راه‌های آب، خطوط حمل و نقل همچون خطوط ریلی و یا هوایی انجام می‌شود.

کارت بازرگانی

برای ساماندهی معاملات تجاری کارت بازرگانی که نوعی شناسنامه تجاری نیزمحسوب می‌شود، به‌وجود آمده است. نجار و بازرگانان. نمی‌توانند بدون این کارت، تجارت و فعالیت اقتصادی انجام بدهند. تمام فعالان حوزه تجارت باید کارت بازرگانی را  داشته باشند.

استریپ

استریپ به عملیات تخلیه گفته می‌شود که در آن کالا به گمرک مقصد بارگیری و به وسیله مورد نظر برای جابه جایی انتقال داده می‌شود. برای تخلیه بار توسط کارگران گمرک، صاحب کالا یا نماینده قانونی باید همرا با لیست انتقال حضور داشته باشند.

دموراژ

از طرف شرکت کشتیرانی کانتینری برای قرار دادن کالا به صاحب کالا اجاره داده می‌شود که در زمان تخلیه کالا باید هزینه آن پرداخت شود، جریمه دیر کرد برگرداندن کانتینر را دموراژ می‌گویند.

سیاهه تجاری

فروشنده کالا برگه‌ای به نام خریدار صادر می‌کند که در آن مشخصات و ویژگی‌های کالا و هزینه کالای مورد نظر به حساب و نام خریدار کالا زده می‌شود را سیاهه تجاری گفته می‌شود. مشخصات فروشنده و خریدار، ویژگی‌های کالا، قیمت، شرایط پرداخت هزینه‌ها را در برگه سیاهه ذکر می‌کنند.

حق العملکاری در گمرک

ترخیص کالا از گمرک به دلیل نیاز به تحویل مدارک گوناگون و مراحل مختلف و دوندگی‌های زیادی که دارد و برای تاجران سخت و دشوار است. به همین دلیل افرادی در گمرک برای ترخیص کالای تاجران حضور دارند. این افراد با دریافت یک وکالت نامه از صاحب کالا تمامی مراحل ترخیص کالا را انجام می‌دهند. در کشور بلژیک سازمانی برای ارزش گذاری کالا وجود دارد که از سامانه HS یا تعرفه گمرکی پیروی می‌کند. به آن سازمان جهانی گمرک wco می‌گویند.

کراس استافینگ

کراس استافینگ یک روش برای حمل کالا از طریق دریا است و به در واقع به جا به جایی کالا از داخل یک کانتینر با کانتینر دیگر و جا به جایی آن از یک کشتی به کشتی دیگر گفته می‌شود.

راهنامه زمینی

شرکت حمل و نقل برای آنکه مسئولیت تحویل بار را به عهده بگیرد، راهنامه زمینی را ارائه می‌دهد و همچنین بابت آن مبلغی را دریافت می‌کند.

راهنامه هوایی

راهنامه هوایی سندی برای کالاهایی که از طریق هوایی وارد می‌شوند. این راه نامه 3نسخه اصلی برای شرکت‌های حمل کننده، فرستنده بار و گیرنده ارسال می‌شود و 8 نسخه برای قسمت‌های داخلی شرکت حمل هواپیمایی داده می‌شود. در این راهنامه تاریخ، شماره پرواز و مهر شرکت هواپیمایی ثبت شده است.

بارنامه عبارت است علامت‌ها و تعداد کالا،  تعداد کانتینر‌ها، توضیحات کالاها، وزن ناخالص کالا است. ترخیصیه دستور تحویل یا اجازه تحویل کالا است. از مهم‌ترین اسناد در ارتباط با مالکیت کالا در گمرک ترخصیصه کالا است، ترخیصیه به سندی گفته می‌شود که تحویل گیرنده کالا (انبادار) در تاریخ ورود مشخصکالایی را با مشخصات ذکر شده از گیرنده دریافت کرده است. فاکتور یا سیاهه خرید در تشریفات گمرکی استفاده می‌شود. لیست شامل اطلاعات شرح داده شده از یک محموله است. پیش فاکتور یا پروفورما شامل نام و آدرس فروشنده و خریدار، نوع، مقدار، تعداد کالا، قیمت واحد و قیمت کل کالا، شرایط پرداخت، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پیش فاکتورو مبدا کالا است.

مجوز ثبت سفارش مجوزی است که توسط سازمان توسعه تجارت ایران صادر می‌شود و روی آن شماره هشت رقمی مجوز و تاریخ آن همراه با شماره و تاریخ پیش فاکتور و نام متقاضی درج می‌شود.

گواهی مبدأ سندی بین المللی است که توسط اتاق بازرگانی بین الملل ارائه شده است و کشور محل تولید یا ساخت کالا را نشان می‌دهد.

گواهی بازرسی قرار گرفتن کالاها در شرایط مناسب, داشتن مشخصات و ویژگی‌های مورد نیاز آن‌ها و همچنین تاییدیه حجم اعلام شده کالاها هنگام خروج از بندر, را اعلام می‌کند. پروانه بهره‌برداری از سوی وزارت صنایع و معادن صادر خواهد شد و تا زمانی که واحد صنعتی مورد نظر فعالیت داشته باشد دارای اعتبار خواهد بود. کاتالوگ دفترچه‌ای که شامل تمام اطلاعات محصول است که مشتری می‌تواند هنگام مطالعه با نحوه استفاده از آن آشنا شود.

مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از اظهار شامل گواهی بهداشت، استاندارد،  قرنطینه نباتی و سایر (در صورت نیاز) هستند.

سازمان استاندارد پس از بررسی تقاضا و ممیزی شرکت‌ها و  محصولات آن‌ها در صورتی که شرکت همه اصول مورد نظر این سازمان را رعایت کرده باشد, نشان استاندارد خود را به این سازمان‌ها می‌دهد.

اشخاص حقوقی می‌توانند نمایندگان خود را که دارای وکالت نامه رسمی هستند، جهت ترخیص کالای خود به گمرک معرفی نمایند.

ترخیص کالاها‌ی کشاورزی از گمرک

دریافت هرنوع مجوز در رابطه با صادرات کالا و واردات آن، مانند: مجوز استاندارد، مجوز بهداشت، مجوز وزارت ارشاد و کانون پرورش فکری کودکان، مجوز سازمان انرژی اتمی، مجوز وزارت ارتباطات و مخابرات، مجوز مبارزه با مواد مخدر، مجوز قرنطینه مرزی و مجوز قرنطینه نباتی و البته مجوز وزارت راه که به کلیه کالاهایی که با ناوگان غیرایرانی به حمل و نقل بین‌المللی خود پرداخته باشند (شامل ۱۰% کرایه حمل کالا) تعلق می‌گیرد را شامل می‌شوند.

یک ترخیص کار با تجربه باید اشراف کامل به قوانین امورگمرکی، تعرفه‌های گمرکی و واحدهای گمرکی داشته باشد و اطلاعات خود را نیز بروز رسانی کند.

مدراک مورد نیاز برای ترخیص کالا

برای ترخیص کالا از گمرک مدارکی مورد نیاز است، که صاحب کالا یا نماینده آن باید مدارک را به گمرک ارائه دهند. در صورت عدم تحویل مدارک، امکان ترخیص کالا وجود ندارد. به همین دلیل آشنایی با مدارک ترخیص کالا برای تاجران ضروری است. مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا شامل دو دسته کلی می‌شود:

دسته اول مدارک مختص کالایی ست که در گمرک موجود می‌باشد. این اسناد به اصطلاح شناسنامه کالا و سند مالکیت کالا محسوب می‌شوند. اسنادی مانند ترخیصیه، بارنامه، پیش فاکتور، مجوز‌های قانونی، فاکتور و لیست عدل‌بندی اسناد و مدارک مربوط به صاحب کالا و نماینده آن

دسته دوم از مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا مربوط به شخص وارد کننده یا صادر کننده می‌شوند که باید زمان ترخیص کالا از گمرک همراه خود داشته باشند. بسیاری از وارد کنندگان و صادرکنندگان، نماینده‌ای را به عنوان ترخیص کننده کالا به گمرک معرفی می‌کنند. این اشخاص مدارکی مانند کارت بازرگانی، کارت ملی، شناسنامه، کپی وکالت نامه و کارت کارگزاری را همراه خود داشته باشدن و در زمان ترخیص کالا آن‌ها را ارائه کنند.

ترخیص کالا چیست؟

به کلیه مراحل و فرایندی که برای ترخیص و آزادسازی کالاها از گمرک انجام می‌شوند ترخیص کالا گفته می‌شود. بر این اساس صاحب کالا یا نماینده قانونی او پس از تهیه و آماده‌سازی اسنادی که ارائه آن به گمرک واجب هستند مشخصات کالاهایی که برای واردات یا صادرات به انبار تحت نظارت گمرک ارسال کرده است را به گمرک مربوطه اظهار مینماید.

مراحل ترخیص کالاهای گمرک به چه صورت هستند؟

رسیدن کالا به اماکن گمرکی و دریافت قبض انبار گمرکی تهیه و آماده‌سازی اسناد اظهار از طریق سامانه EPL دریافت کوتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه کنترل و ارزیابی کالا دریافت مجوزهای مورد نیاز کارشناسی مرحله صندوق و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مرحله بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک مرحله خروج کالا